قطعنامه پیشنهادی اول مه 2009
شبکه همبستگی کارگری – ایران
اول ماه مه، روز جهانی کارگر، روز اتحاد و همبستگی طبقاتی است. در این روز، کارگران علیه مناسبات استثمارگرانه سرمایه داری دست به اعتراض می زنند. کارگران برای ایجاد جهانی فارغ از فقر، بیکاری، تن فروشی، اعتیاد، تبعیض، ناامنی شغلی، تجارت انسان و نبود آزادی بیان مبارزه می کنند.
ما کارگران ایران در این روز، دستمزد های زیر خط فقر، قراردادهای موقت، نابرابری های معیشتی در نظام سرمایهداری و نیز تبعیض های جنسی و قومی و ارعاب و دستگیری فعالین کارگری، دانشجویان، معلمان، زنان و غیره را محکوم می کنیم.
ما کارگران ایران٬ در اين راستا و علیه مناسبات نابرابرسرمایه داری حاکم٬ رئوس مطالبات فوری خود را به شرح زیر اعلام می داریم:
1- تمام فعالین جنبش های اجتماعی و کسانی که برای اعتراض به نابرابری و تبعیض در زندان هستند، فوراً و بدون قید و شرط آزاد و کلیه احکام صادره لغو گردد.
2- آزادی بیان، ایجاد تشکل های مستقل کارگری، اعتراض، اعتصاب و تجمع حق اولیه کارگران است و باید به رسمیت شناخته شوند.
3- حداقل دستمزد فرمایشی دولت سرمایه داری؛ تحمیل فقر مطلق بر ما کارگران و خانواده هایمان است. در صورتی که محداقل درآمد مورد نیاز یک خانوار بیش از 800 هزار تومان در ماه است. بنابراین دستمزدها باید فوراً افزایش یابد و حداقل دستمزدها مناسب با سطح تورم و جوابگوی نیازهای معیشتی کارگران باشد. تنها مرجع صلاحیت دار برای تعیین حداقل دستمزدها نمایندگان واقعی کارگرانند.
4- لغو اسرار معاملاتی و استقرار کنترل کارگری. در مقابل استدلال های مدیران که گویا "کارخانه ها سودآور نيست و در آنها بايد بسته شود و کارگران بازنشسته شوند"، پاسخ ما کارگران این است که "اگر اوضاع وخیم است بگذارید حساب دخل و خرج را ببینیم! دفترها را باز کنید!" ما کارگران خواهان اعمال کنترل کارگری در کارخانه ها، هستیم.
5- داشتن شغل در جامعه حق هر انسانی است٬ اخراج و بیکار سازی کارگران به هر بهانه ای جرم محسوب شده و تمام اخراجی ها و بیکاران باید فورا به سر کار برگردند.
6- جنبشهای اعتراضی - اجتماعی موجود بخشی از مبارزات طبقاتی کارگران هستند. ما پشتیبانی خود را از تمامی جنبش های دانشجویی٬ معلمان و زنان اعلام و دستگیری و محاکمه فعالین آنها را به شدت محکوم می نماییم. ما خواهان آزادی فوری و بدون قید شرط تمامی دانشجویان در بند هستیم.
8- بهداشت و آموزش برای همگان رایگان باید باشد و بیمه بیکاری مکفی و بیمه تامین اجتماعی برای تمامی افراد آماده به کار و زنان خانه دار پرداخت باید گردد.
9- کار کودکان پدیده ای غیر انسانی و از تبعات نظام سرمایه است و باید ممنوع اعلام شود. کودکان باید از محیطی امن و سرشار از نشاط و شادی و امنیت و امکانات آموزشی - رفاهی و بهداشتی برخوردار باشند.
10- تبعیض جنسی محکوم است و هر گونه جداسازی جنسی و کلیه قوانین تبعیض آمیز باید لغو گردد و برابری حقوق انسانی زن و مرد در تمامی عرصه ها در جامعه باید به رسمیت شناخته شود.
11- هر گونه اعدام، سنگسار و شلاق زدن به هر بهانه ای محکوم است چون ریشه تمام جرایم و ناهنجاریها در مناسبات سرمایه داری است.
12- قراردادهای موقت کار٬ تعرض به پایه ای ترین حقوق کارگران است. انعقاد قرارداد موقت از جانب کارفرمایان و دولت باید ممنوع اعلام شود و کلیه قراردادهای موقت باید به استخدام رسمی تبدیل شوند.
13- اول ما مه باید به عنوان تعطیل رسمی شناخته شده و در تقویم رسمی کشور قید گردد و هر گونه ممنوعیت و محدودیت برگزاری مراسمهای اول مه برچیده شود.
14- ما بخشی از طبقه جهانی کارگر هستیم و اخراج کارگران مهاجر را به بهانه نژاد٬ قومیت٬ مذهب٬ جنسیت و مرز جغرافیایی متفاوت محکوم می کنیم.
15- ما از مبارزات تمام کارگران جهان علیه نظام سرمایه داری حمایت می کنیم. ما از کارگران سایر کشورها که در حمایت از ما، با راه اندازی تظاهرات علیه سرمایه داری ایران اعتراض کردند، قدردانی می کنیم. مبارزه ما کارگران ایران بخشی از مبارزات کل کارگران جهان علیه سرمایه داری است.
فعالان شبکه همبستگی کارگری در ایران
اردیبهشت 1388
Perşembe, Nisan 30, 2009
Pazar, Nisan 26, 2009
BİLDİRİ (18)SİLAHLİ ÇERDEKLERİN QURULUŞUNA DOĞRU
SİLAHLİ ÇERDEKLERİN QURULUŞUNA DOĞRU:
SAYİN İŞÇİ VE EMEKÇİ YOLDAŞLARİMİZ,İSLAM HAKİMİYETİNİN DİŞARİ VE İÇERİ KRİZLERİ ARTDİQCA İŞÇİ HAREKETLERİNİN SAYİSİ VE BOYÜTÜ BÜYÜYÜNCE,İŞÇİ HAREKETLERİNDE İŞÇİLERDEN HİFAZET ETMEK İÇİN GİZLİ MÜSELLEH ÇERDEKLERE İHTİYACİMİZ VAR, MÜSELLEH ÇERDEKLERELER GÖSTERİLERDE VE HER TÜR İŞÇİ EMEKÇİ HAREKETLERİNDE OLDUĞCA İŞÇİ EMEKÇİ KİTLELERİMİZDEN MÜHAFİZET ETMELİ,OLDUĞCA ONLARİ REJİMİN İSTİHBARATİ QARŞİSİNDA QORUMALİ,VAXTİNDA İŞÇİ EMEKÇİLERİ ÇEŞİDLİ TEHLÜKELERDEN XABERDAR ETMELİDİR,BU SİLAHLİ ÇERDEKLER BÜYÜYÜB SONUNDA VE ZAMANİ GELİB YETİŞENDE REJİMLE SİLAHLİ ÇATİŞİB ONE DEVİRCEKLER,ÇİZGİMİZ BUDER.
GÜVENLİK DERSLERİ,SİLAH(PİÇAQDAN TUTUB MÜSELSELE QADAR)ELDE ETMELİ VE GİLİCE SAXLANİLMALİDİR.
GÜNÜMÜZDE REJİME QARŞİ NEÇE SİLAHLİ SALDİRİYA İHTİYAC VARDİR,REJİM ÖNÜNDE DAYANİŞMA GÖRMEDİKCE EN VAHŞİ VE FAŞİST BASQİLQRİNİ ARTİRİR,EMEKÇİLERE RUHİYE VERMEK İÇİN NEÇE DEVRİMCİ SALDİRİYA İHTİYAC DUYULUR.
AZKOB OLARAQ BUNDAN SONRA PLANLANMİŞ SİLAHLİ HAREKETLER SÖZ QUNUSUDUR.
İŞÇİ VE EMEKÇİLERİN İŞKENCE VE YARALANMALARİ ARTİQ CAVABSİZ OALMAYACAQ.
BÜTÜN ARXADAŞLARİMİZİN BU ÇİZGİDE BİZE YARDİM ETMELERİNİ RİCA EDİRİK:
HÜKÜMET SATQİNLARİNİ BİZE TANİDİN BU İŞ İÇİN BU SAYTA GEDİN VE İZAHLARİ OXUYUN:www.efshashod.blogspot.com
BIR SIRA PATLAYICI VE GÜVENLİK QONUSUNA AYİD TECRUBELERİ ÖYRENMEK İÇİN BU SAYTA GEDİN:www.tufehli.blogspot.com
İŞÇİ EMEKÇİ SİLAHLİ ÇERDEKLERİNİN QURULMASİNA DOĞRU
AZERBAYCAN KOMÜNİSTLİK BİLDİRİLERİ(AZKOB)
SAYİN İŞÇİ VE EMEKÇİ YOLDAŞLARİMİZ,İSLAM HAKİMİYETİNİN DİŞARİ VE İÇERİ KRİZLERİ ARTDİQCA İŞÇİ HAREKETLERİNİN SAYİSİ VE BOYÜTÜ BÜYÜYÜNCE,İŞÇİ HAREKETLERİNDE İŞÇİLERDEN HİFAZET ETMEK İÇİN GİZLİ MÜSELLEH ÇERDEKLERE İHTİYACİMİZ VAR, MÜSELLEH ÇERDEKLERELER GÖSTERİLERDE VE HER TÜR İŞÇİ EMEKÇİ HAREKETLERİNDE OLDUĞCA İŞÇİ EMEKÇİ KİTLELERİMİZDEN MÜHAFİZET ETMELİ,OLDUĞCA ONLARİ REJİMİN İSTİHBARATİ QARŞİSİNDA QORUMALİ,VAXTİNDA İŞÇİ EMEKÇİLERİ ÇEŞİDLİ TEHLÜKELERDEN XABERDAR ETMELİDİR,BU SİLAHLİ ÇERDEKLER BÜYÜYÜB SONUNDA VE ZAMANİ GELİB YETİŞENDE REJİMLE SİLAHLİ ÇATİŞİB ONE DEVİRCEKLER,ÇİZGİMİZ BUDER.
GÜVENLİK DERSLERİ,SİLAH(PİÇAQDAN TUTUB MÜSELSELE QADAR)ELDE ETMELİ VE GİLİCE SAXLANİLMALİDİR.
GÜNÜMÜZDE REJİME QARŞİ NEÇE SİLAHLİ SALDİRİYA İHTİYAC VARDİR,REJİM ÖNÜNDE DAYANİŞMA GÖRMEDİKCE EN VAHŞİ VE FAŞİST BASQİLQRİNİ ARTİRİR,EMEKÇİLERE RUHİYE VERMEK İÇİN NEÇE DEVRİMCİ SALDİRİYA İHTİYAC DUYULUR.
AZKOB OLARAQ BUNDAN SONRA PLANLANMİŞ SİLAHLİ HAREKETLER SÖZ QUNUSUDUR.
İŞÇİ VE EMEKÇİLERİN İŞKENCE VE YARALANMALARİ ARTİQ CAVABSİZ OALMAYACAQ.
BÜTÜN ARXADAŞLARİMİZİN BU ÇİZGİDE BİZE YARDİM ETMELERİNİ RİCA EDİRİK:
HÜKÜMET SATQİNLARİNİ BİZE TANİDİN BU İŞ İÇİN BU SAYTA GEDİN VE İZAHLARİ OXUYUN:www.efshashod.blogspot.com
BIR SIRA PATLAYICI VE GÜVENLİK QONUSUNA AYİD TECRUBELERİ ÖYRENMEK İÇİN BU SAYTA GEDİN:www.tufehli.blogspot.com
İŞÇİ EMEKÇİ SİLAHLİ ÇERDEKLERİNİN QURULMASİNA DOĞRU
AZERBAYCAN KOMÜNİSTLİK BİLDİRİLERİ(AZKOB)
Çarşamba, Nisan 22, 2009
عوامل حکومت آخوندی را به ما معرفی کنیدREJIM ADAMLARINI BIZE TANIDIN!
عوامل حکومت آخوندی را به ما معرفی کنید
عوامل حکومت آخوندی را به ما معرفی کنید سباه -بسیج-ارتش-حراستهای ادارات شرکتها موسسات دولتی و غیر دولتی -تمامی نیروهای انثظامی و لباس شخصی های مزدورو آخوندها را با ذکر مشخصات تا حد امکان کامل ,نام-تلفن- استان -شهر-روستا-نشانی منزل ومحل کار - هر گونه عکس-شرح جنایات و سرکوبهای فرد- و هرگونه اطلاعات از این مزدوران را با یک ایمیل ناشناس
به ایمیل ما بفرستید
میتوانید اطلاعات خود را در قسمت نظر وبلاگ ما نیز قرار دهید کامنت را کلیک کنید
به عنوان ایمیل این ادرس را که ما ایجاد کرده ایم وارد کنید selameleyk@yahoo.com
به عنوان بسوورد میتوانید هشت کاراکتر وارد کنید متلا از عدد یک تا هشت.سبس در گزینه های سه گانه گزینه ی دوم را انتخاب کنید(یو-ار-ال) . با این کار شما نیازی به ایجاد یک ایمیل برای ارتباط با ما نخواهید داشت
لطفا میزان صحت اطلاعات خود را با سه کلمه ی دقیق-نیمه دقیق-شایعه مشخص کنید ضمنا می توانید اطلاعات خود را مستقیما به ایمیل ما بفرستید.
ایمیل ما:efshashod@gmail.com
می توانید از کافی نت ها استفاده کنید
کلیه ی نیروهای آزادی خواه را به یاری فرا می خوانیم
هدف ما شناسایی و تضعیف نیروهای سرکوبگر حکومت آخوندی است.
سایت efshashod
عوامل حکومت آخوندی را به ما معرفی کنید سباه -بسیج-ارتش-حراستهای ادارات شرکتها موسسات دولتی و غیر دولتی -تمامی نیروهای انثظامی و لباس شخصی های مزدورو آخوندها را با ذکر مشخصات تا حد امکان کامل ,نام-تلفن- استان -شهر-روستا-نشانی منزل ومحل کار - هر گونه عکس-شرح جنایات و سرکوبهای فرد- و هرگونه اطلاعات از این مزدوران را با یک ایمیل ناشناس
به ایمیل ما بفرستید
میتوانید اطلاعات خود را در قسمت نظر وبلاگ ما نیز قرار دهید کامنت را کلیک کنید
به عنوان ایمیل این ادرس را که ما ایجاد کرده ایم وارد کنید selameleyk@yahoo.com
به عنوان بسوورد میتوانید هشت کاراکتر وارد کنید متلا از عدد یک تا هشت.سبس در گزینه های سه گانه گزینه ی دوم را انتخاب کنید(یو-ار-ال) . با این کار شما نیازی به ایجاد یک ایمیل برای ارتباط با ما نخواهید داشت
لطفا میزان صحت اطلاعات خود را با سه کلمه ی دقیق-نیمه دقیق-شایعه مشخص کنید ضمنا می توانید اطلاعات خود را مستقیما به ایمیل ما بفرستید.
ایمیل ما:efshashod@gmail.com
می توانید از کافی نت ها استفاده کنید
کلیه ی نیروهای آزادی خواه را به یاری فرا می خوانیم
هدف ما شناسایی و تضعیف نیروهای سرکوبگر حکومت آخوندی است.
سایت efshashod
Pazar, Nisan 19, 2009
BİLDİRİ 17:1 MAYS IŞÇİ GÜNÜNDE PLANLARİMİZ
1 MAYS IŞÇİ GÜNÜNDE PLANLARİMİZ:
BÜTÜN GÜNEY AZERBAYCANİN ŞHEHERLERİNDE SAAT 12den 19a QADAR İŞ İDARELERİNİN ÖNÜNDE ÖZ İSTEKLERİMİZİ BAĞİRACAĞİQ.GÖSTERİLERİN MEHEL VE ZAMANİ HER ŞEHERİN DURUMUNA GÖRE BAŞQA YER VE ZAMANDA OLA BİLİR.
İŞÇİ,İŞSİZ,EMEKÇİ,HAMİMİZ BU GÖSTERİDE İŞTİRAK ETMELİYİK.
1 NEFER GELSE BİLE İŞÇİ BAYRAĞİNİ QALDİRACAĞİZ.
YAŞASİN İŞÇİ DAYANİŞMA GRUPLARİ
AZERBAYCAN KOMÜNİSTLİK BİLDİRİLERİ(AZKOB)
BİLDİRİ (16):1 MAYS HARAKATİNA DOĞRU
SAYİN EMEKDAŞLARİMİZ,İRAN İSLAM HAKİMİYETİNİN KİRİZLERİ (BOHRANLARİ)DERİNLEÇEREK,İŞÇİ VE EMEKÇİ QARDAŞLARİMİZİN GÜNÜ-GÜNDEN EKONOMİK VE TOPLUMSAL YAŞAYİŞLARİ MAHV OLARAK,HER KOMÜNİST VE DEMOKRAT GÜCÜN 1 MAYS HARAKATİ DOĞRULTUSUNDA ÇALİŞMAĞİ EN ÖNEMLİ GÖREVLERDENDİRÇBU YÖNDE İRAN ADLİ ÜLKEDE VE XUSUS AZERBAYCADA BU FEALİYETLERİ GÖSTERMELİYİZ:
1-BU GÜNÜN İŞÇİ GÜNÜ OLDÜGÜNÜ İŞÇİLER VE EMEKÇİLERİMİZE XATİRLATMAQ(MESELA FABRİKALAR VE ŞİRKETLERE ZENG EDİB ONLARİ 1 MAYS 11ORDİBEHEŞT 1388 DE İŞ YERLERİNİ KAPATMAYA VE HER ŞEHERİN İŞ İDARESİNİN ÖNÜNDE(YA BAŞQA UYĞUN YERLERDE)MÜEYYEN SAATDA GÖSTERİ VE İTİRAZ ETMEYE DAVET ETMEK-BİLDİRİLER YAZİİB PAYLAMAK-İŞÇİLERİN SERVİS DURAQLARİNDA ONLARİLA BİLGİLERİ PAYLAŞMAK-İNTERNETDEN İSTİFADE ETMEK VE BAŞQA YOLLARİLA ONLARİ XEBERDAR ETMEK)
2-REJİMİN QONDARMA İŞÇİ TEŞKİLATLARİNİ İFŞA EDİB İŞÇİ VE EMEKÇİLERİN ÖZGÜR TEŞKİLATLARİNİN YARANMASİNİ İSTEMEK.
3-MAAŞLARİN AŞAĞİ OLDUĞUNA İTİRAZ ETMEK VE MAAŞLARİN DOĞURDAN TEVERRÜMLE UYĞUN ŞEKİLDE TAYİN OLMASİNİ TALAB ETMEK.
4-GEREV(ETİSAB) HAQQİNİ TALAB ETMEK.
5-DUSTAQDA OLAN İŞÇİ VE SİYASAL ZİNDANİLERİN AZADLİQİNİ TALAB ETMEK.
6-İŞÇİLERİN HER İŞ YERİNDE ÜRETİM VE DAĞİTİM(TOLİD VE TOZİ BERNAMELERİNE NEZARET ETDİKLERİNİ TALAB ETMEK.
7-İRAN İSLAM HAKİMİYETİNİN İŞ YASASİNA QARŞİ XUSUS (Z) BENDDİNE QARŞİ VE İŞÇİLERİ RAHATCASİNA İŞDEN ÇİXARMAYA QARŞİ ETİRAZ ETMEK.
8-QADİN İŞÇİLERİN MÜZAEF ÇEKDİKLERİ ZÜLÜME İTİRAZ ETMEK VE İŞ MEKANLARİNDA HER YÖNDEN QADİN VE ERKEK İŞÇİLERİN EŞİT(BERABER)HAQLQRİNİN GERÇEKLEŞMESİNİ TALAB ETMEK.
7-İŞSİZLİK ARTDİĞCA İŞ SAATLARİNİN AZALMASİ VE BELELİKLE ÇOXLU İŞÇİNİN İŞLETİLMESİNİ TALAB ETMEK.
8-MEDENİ HAQLQRİ SAVUNMAQ.
DÜNYA İŞMİLER GÜNÜ QUTLU OLSUN
AZERBAYCAN KOMÜNİSTLİK BİLDİRİLERİ (AZKOB)
BILDIRI (15) IRAN ISLAM PEREZIDETLIK SEÇİMLERİNİN TAHRİMİNİ VURĞULAYİRİQ
SAYİN EMEKDAŞLARİMİZ! BİR HÜKÜMETİN PEREZİDENTİNE OY VERMEK O HÜKÜMETİ RESMİYETE TANİMAK DEMEKDİR,Bİ AZKOB OLARAK İRAN İSLAM HÜKÜMETİNİN PREZİDENTLİK SEÇİMLERİNİ TAHRİM EDİB XALQİMİZİ BU SEÇGİLERİ TEHRİM ETMEYE ŞAĞİRİRİ,SON ZAMANLARDA elemiDEN BİR AZERBAYCAN MÜDAFİYEÇİSİ KİMİ AD APARAN KİMSELER BU QUNUNU YALETİK(MÜCERRED)NEZERE ALİB BU ADİN ALTİNDA XUXUS AZERBAYCANLİLARİ SANDİQ BAŞİNA APARİB SONUNDA DA SONUCSUZ DÖNMELERİNİ MARAQ ETMİRLER ELEMİ REJİM ADAMİDİR İNDİ AZERBAYCAN İÇİN NE DEYİRSE SESİN,BİZİM BUNLARİLA ÖZ ARAMİZDA ÇİZGİ ÇEKMEK ŞARTDİR.
1388 GÜNEŞ YİLİN PEREZİDENTLİK SEÇİMILERİN TEHRİMİNE DOĞRU.
AZERBAYCAN KOMÜNİSTLİK BİLDİRİLERİ(AZKOB)
1388 GÜNEŞ YİLİN PEREZİDENTLİK SEÇİMILERİN TEHRİMİNE DOĞRU.
AZERBAYCAN KOMÜNİSTLİK BİLDİRİLERİ(AZKOB)
Cumartesi, Nisan 18, 2009
یادداشتی کوتاه در مورد «نوآوری» و نقد به مارکسیزم ملاحظاتی بر مقاله ی ی. بیدار مازیار
یادداشتی کوتاه در مورد «نوآوری» و نقد به مارکسیزم ملاحظاتی بر مقاله ی ی. بیدار مازیار رازی
maziar.razi@gmail.com
مقاله ای تحت عنوان «نگاه تازه به جنبش "چپ" افغانستان و ضرورت نو سازی فکری" در دو بخش توسط دوست گرامی ی. بیدار انتشار یافته است. این مقاله توسط دوست دیگری برای من ارسال شد که نظر خود را در مورد آن بنویسم. در این مقاله نه قصد پلیمیک و یا نقد همه جانبه مقاله این دوست گرامی را دارم و نه هدفم وارد شدن و دخالت سیاسی و تشکیلاتی در درون طیف چپ افغانستان است. این مقاله صرفا ملاحظاتی عمومی به نظریات این دوست و همنظران ایشان بوده و از این طریق گشایش بحثی در مورد مسایل نظری جنبش رادیکال و چپ در افغانستان است.
در مورد «مانیفست کمونیست» و خوانایی آن به مسایل امروز
دوست گرامی ی. بیدار می نویسد: "مارکسیزم فی نفسه غلط نیست. بسیاری مسایل در همان دورانیکه مارکس زندگی میکرد قابل تطبیق بود و شاید هم دراینده زمینه تطبیق بعضی تیوری ها فراهم شود. هدف من مبارزه علیه درک و بر خورد دگم با مارکسیزم است. باید راه ها، وسایل و شیوه های درست تطبیق آنرا جستجو نمود و مهمترازهمه انرا با سنن،عنعنات، باور های مردم عیار و از هاضمه فکری شان عبور داد... باید بخاطر بسپاریم که امروز بصورت قطع دیروزنیست. ما از دیروزعملا خیلی ها فاصله گرفته ایم. امروز بکلی آغاز نو است. وابسته ساختن جریانات سیاسی امروز به خاستگاه های فکری دیروز ویا به شخصیت های دیروز بمعنی نفی و از بین بردن آن است. ما اگرطرز دید خود ودیدگاه های جریانات سیاسی مربوطه خود را نونسازیم، محکوم به از بین رفتن هستیم".
ایشان ادامه می دهد : "وقتی مانیفست را تدوین میکردند کشور المان به سرحد رشد بورژوازی گام گذاشته بود و کشور بدو اردوگاه مشخص بورژوازی و پرولتاریا منقسم شده بود و روشنفکران نقش تنویر کننده, بسیج کننده و متشکل کننده پرولتاریا را بازی مینمودند. اما یک قرن و اندی بعد وقتی مساله تطبیق این تیوری در کشور های عقب مانده ای که هنوز به سطح رشد بورژوازی نرسیده اند وحد و مرز طبقه و یا طبقات روشن و معلوم نیست , مطرح گردید, دشواری های فراوان تیوریکی و پراتیکی را همراه داشت. و این دشواری قبل از همه ازاین حقیقت ناشی میشد که در هیچ کجای مانیفست گفته نشده که شخصی ویا اشخاصی میتوانند مبارزه طبقه کارگر(پرولتاریا) را در نبود(غیاب)طبقه کارگر به شکل نیابتی بر ضد بورژوازی که وجود خارجی ندارد به پیش ببرند. و یا از نام زحمتکشان که بمشکل میتوان انرا طبقه خواند مبارزه متشکل را برعلیه طبقه فوقانی که نه تعریف و نه حدود ان معلوم است راه اندازی نمایند".
دوست گرامی ی. بیدار در مورد دیکتاتوری پرولتاریا چنین می نویسد: " بهمین ترتیب مساله دیکتاتوری پرولتاریا پیوسته مورد انتقاد بوده است. سوسیال دموکراتها و احزاب لبرال اروپا در قرن نزده هم با تکیه بر ارجحیت پارلمانتاریزم و توسل به اصول دموکراسی استدلال مینمودند که دموکراسی بورژوازی خود دست آوردمهم بشراست چه ضرورت است که آنرا با دیکتاتوری تعویض کنیم. میتوانیم خواست های اصلاحی و عدالت پسندانه را از طریق مبارزات مسالمت امیز و دموکراتیک بدست اوریم." و اینکه: " بهمین ترتیب مارکس به این باور است که زیر بنای تولیدی تعین کننده روبنای سیاسی است. اما مواردی پیش امده است که تطبیق این تیوری را به دشواری مواجه می سازد."
ایشان ادامه می دهند که:"آنچه میتواند برای نجات افغانستان ممد واقع شود خلق یک رنسانس ملی، یک نهضت انقلابی فکری است : یعنی یک جوشش نوونیرومند ملی که تمام ملیت ها و اقوام کشور را در بر بگیرد. امروز وقت ان رسیده تا همه دست بدست هم داده چنین جریانی را راه اندازی نمائیم. هدف ان استکه مردم اقفانستان در مقیاس جغرافیه واحد باید به این حقیقت تن بدهند که همه باشنده های این جغرافیه دارای سر نوشت واحد اند و اینکه یکی بدون دیگری نا مکمل است ویکی بدون دیگری تراژیدی خواهد بود"
به زعم ایشان اینها کدامند؟ بر پائی حکومت قانون . افغانستان دارد وارد مرحله رشد بورژوازی یا سر مایه داری میشود. قانونیت، مصونیت و دموکراسی پایه های اساسی یا تکیه گاه های اصلی این نظام را می سازند که بدون ان نظام سرمایه بوجود امده نمی تواند.هیچ سرمایه دار نمی تواند در یک جامعه بی قانون ولاقید سرمایه گذاری نماید. سرمایه دار فقط در پناه قانون میتواند پول خود را سر مایه گذاری کند. از جانب دیگر فقط در تطبیق قانون است که میتوان از منافع اقشار و طبقات زحمتکش و پائینی جامعه دفاع".
بنابراین؛ دوست گرامی ی. بیدار با ناخوانا قلمداد کردن مارکسیزم به وضعیت کنونی؛ تنها راه "نوینی" که بدان دست می یابد همان سرمایه داری کهن است که قدمت آن به بیش از 200 سال پییش بر می گردد. تمام ناهنجاری و جنگ ها و استثمار زحمتکشان که نتیجه همین نظام سرمایه داری بوده است؛ به دست فراموشی سپرده می شود.
آیا سرمایه داری قابلیت حل بحران اقتصادی را داراست؟
برخلاف ادعاهای دوست گرامی ی. بیدار (وبسیاری ازنظریه پردازان بورژوا در غرب)، وضعیت اقتصادی سرمایه داری جهانی (حتی در کشورهای متروپل) نه تنها بهبود نیافته که روز به روز وخیم تر گشته است. به قول خود دوست گرامی وقتی یک فوتبالیست میلیون ها دلارثرون انباشت می کند، چگونه این نظام می تواند راه حل بحران را نشان دهد؟ بحران اقتصادی و "دموکراسی" بورژوایی امروز که میلیون ها کارگر و جوان را به بدبختی و فلاکت انداخته، نمی تواند راه حل در مقابل سوسیالیزم باشد!
تنها به چند نمونه اکتفا می کنیم.
براساس آمار «سازمان بهداشت جهانی»، عظیم ترین منبع «مرگ و میر» در جهان نه ناشی از «سرطان» است و نه ریشه در بیماری های قلبی دارد، بلکه نتیجه «فقر» مضاعف و ریشه ئی در جوامع سرمایه داری بوده است. فقری که گریبانگیر هزاران میلیون نفر در جهان شده است. فقری که نتیجه سیاست های مستقیم سرمایه داری بوده است. این فقر، برخلاف نظر مدافعان سرمایه داری، صرفاً شامل کشورهای «جهان سوم» نیست. کشورهای پیشرفته سرمایه داری (اروپای غربی و آمریکای شمالی) امروزبیش از 30 میلیون بیکار و 15 میلیون اشتغال به کارهای موقت و نیمه وقت دارند (سازمان برای توسعه و همکاری اقتصادی).
در ایالت متحد امریکا، یکی از غنی ترین کشورهای جهان، در اوج شکوفایی اقتصادی 1988، 32 میلیون نفر زیر «مرز فقر» زندگی می کردند. اضافه بر اینها، فشارهای روانی و روحی بر کارگران و کارمندان این جوامع چنان افزایش یافته که در قرن اخیر بی سابقه بوده است (تایمز مالی 97). در آمریکا دستمزدهای مطلق کارگران و کارمندان طی 20 سال گذشته کاهش یافته است (لوس آنجلس تایمز 97). در همین زمان مقدار کار آنان 164 ساعت در سال افزایش یافته است. و در فاصله ی سال های 1980 و 1996 نسبت سهم درآمد 5% از ثروتمندترین خانواده های آمریکایی از 3/15% به 3/20% افزایش یافته است، در صورتی که سهم 60%از فقیرترین خانواده ها از 2/34% به 30% کاهش یافته است (اینديپندنت 7 دسامبر 97).
در جوامع اروپای شرقی که قول و قرار «معجزه اقتصادی» به مردم آن کشورها داده شده بود، سطح زندگی در درازای 7 سال گذشته (پس از فروپاشی شوروی) 40 تا 50 درصد کاهش یافته است. بین سال های 1990 و 1993، درآمد سرانه در اروپای شرقی و ایالات موجود در شوروی به یک هشتم دوره پیش از آن رسیده است.
در کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین و آسیایی نیز درآمد متوسط سرانه در سال های 1970 و 1980 کاهش یافته و فقر و قحطی و گرسنگی و بیماری در بسیاری از مناطق آفریقايی حکم فرماست.
در جهان «مهد آزادی» غربی، همانند کشورهای «جهان سوم»، بیماری های قرون وسطی ای مانند «وبا» و «طاعون» ظاهر گشته اند. اینها همه در دوره ای اتفاق می افتند که بازدهی اقتصادی کل جهان در حدود پنج برابر نیم قرن پیش بوده است، در صورتی که فقر، قحطی و گرسنگی تفاوت چندانی با نیم قرن پیش نکرده است (گزارش توسعه انسانی، سازمان ملل متحد).
تقریباً در 90 کشور جهان، درصد درآمد سرانه به کمتر از آنچه 10 سال پیش بود، رسیده است. در 19 کشور (که شامل «روآندا»، «لیبری»، «سودان»، «ونزوئلا» و «هائیتی» می شود)، درآمد سرانه، به کمتر از آنچه در سال 1960 بود، رسیده است.
اما همه مردم جهان فقیر نشده که اقلیتی وضعیت بهتری پیدا کرده اند. مدیران شرکت های بزرگ آمریکایی در سال 1978 در حدود 60 برابر یک کارگر ساده حقوق دریافت می کردند؛ در صورتی که در سال 1995 این رقم به 170 برابر افزایش یافته است (انیدیپندنت 7 دسامبر 97). و یا در سال 1980 درآمد مدیران عالی رتبه ی 300 شرکت بزرگ آمریکایی، 29 برابر بیشتر از درآمد متوسط کارگران صنایع بود. اما در سال 1990 درآمد اینها به 93 برابر درآمد متوسط کارگران رسید.
تحقیقات اخیر «سازمان ملل»، حاکی از این است که تنها 400 نفر در روی کره زمین بیش از نیمی از ثروت درآمد کل جهان را در اختیار دارند. آقای «بیل گی تز» بنیادگذار نرم افزار «میکروسافت»، پادشاه عربستان سعودی و 383 «سوپر- ثروتمند» دیگر، اموالشان به بیش از کل «تولید ناخالص ملی» 45 درصد جمعیت جهان تجاوز می کند!
چگونه مدافعان چنین نظامی می توانند ادعا کنند که مسایل اجتماعی در شرف بهبود بوده و آتیه از «آن» سرمایه داری است؟ مگر قرار نبود که پس از فروپاشی شوروی خطرات در مقابل نظام جهانی سرمایه داری بر طرف شوند؟ پس این همه وعده و وعیدها چه شدند؟ ما اکنون در پایان قرن بیستم شاهد وخیم تر شدن وضعیت عمومی اکثریت مردم جهان هستیم و نه برعکس. تاریخ یک قرن و نیم گذشته نشان داده که پیش بینی های «بیانیه کمونیست» در مورد بحران اقتصادی سرمایه داری و نقش بورژوازی به اثبات رسیده است. جالب این است که پس از بحران اخیر نوشتجات مارکس به ویژه کاپیتال و مانیفیست کمونیست در سراسر جهان در ابعاد غیر قابل تصور به فروش رسیده است!
در مورد نقش انقلابی پرولتاریا
با اسفناک تر شدن وضعیت اقتصادی، پرولتاریا با شکل متفاوتی با آنچه 160 سال پیش در «بیانیه ی کمونیست» اشاره شد، ظاهر می گردد. مارکس و انگلس در «بیانیه» چنین نوشتند
"....عصر بورژوازی، دارای ويژگی بارزی است... این عصر تخاصمات طبقاتی را تسهیل کرده است. بطور کلی جامعه، بیش از پیش، به دو اردوگاه بزرگ متخاصم، یعنی به دو طبقه ی بزرگ که مستقیماً رویاروی یکدیگر ایستاده اند، تقسیم می شود. این دو طبقه عبارتند از بورژوازی و پرولتاریا."
البته ابن بخش از بیانیه با واقعیت کنونی پرولتاریا کاملاً منطبق نیست. برای درک این مسئله ضروری است که تعریف روشنی از «پرولتاریا» ارائه داده شود. چنانچه کلمه «پرولتاریا» تنها به کارگرانی که به کار یدی در صنعت مشغولند، محدود گردد، در توضیح تخاصمات امروزی می توان دچار لغزش شد. با پیشرفت در تکنولوژی و تحولات چندین دهه پیشین در جوامع سرمایه داری دیگر نمی توان به مفهوم اخص کلمه به «پرولتاریا» یاد شده در «بیانیه»، بسنده کرد. وگرنه به آسانی می توان به این نتیجه رسید که «پرولتاریا» دیگر قادر به تغییر جامعه نیست، زیرا که «ضعیف» و غیر مؤثر است. اما، این نوع برداشت با تفسیر خود مارکس از «پرولتاریا» مغایرت دارد. برای مارکس «پرولتاریا» به مفهوم «اعم کارگران» بود، که شامل کارگران اداری، تکنسین ها، مستخدمین دولت و حتی بخشی از مدیران ساده نیز می شد. به سخن دیگر مفهوم پرولتاریا شامل حال تمام کسانی است که از لحاظ اقتصادی مجبور به فروش «نیروی کار» می شوند و قادر به انباشت سرمایه نیستند.
چنانچه چنین تعریفی از پرولتاریا وجود داشته باشد، بدون تردید در درازای 160 سال گذشته نه تنها پرولتاریا تضعیف نگشته که رشد کیفی و کّمی نیز داشته است. امروزه پرولتاریا شامل بیش از نیمی از جمعیت جهان می گردد. در کشورهایی نظیر ایران در کنار پرولتاریای شهری در روستاها، جمعیت عظیمی از پرولتاریای کشاورزی و نیمه پرولتاریای بی زمین وجود دارند. این بخش، از متحدان اصلی کارگران صنعتی، در مبارزه علیه نظام سرمایه داری جای دارند. چنانچه کارگران زیر بنای مادی جامعه یعنی بندرها، شهرها، نیروگاه ها، کانال ها، مغازه ها، انبارها و غیره را به کارگران کارخانه ها و معادن اضافه شوند؛ و همچنین با توجه به پرولتریزه شدن کار فکری و این که سهم روزافزونی از دانش بشری، اختراعات، نقشه ها و اکتشافات حاصل کار پرولتاریاست، خیل عظیمی از جمعیت جهان در طیف «پرولتاریا» جای دارند. چنانچه اینها دست از کار بکشند، کل زندگی اقتصادی و اجتماعی جامعه سرمایه داری متوقف می شود، و هیچ نیرویی در جهان قادر به جایگزین کردن این عده نخواهد شد. اعتصاب های توده ئی در برخی از کشورهای اروپایی در چند سال گذشته نمایانگر قدرت و توان بالقوه پرولتاریا است.
نظریه پردازان سرمایه داری استدلال می کنند که با اختراع «روبات» (آدم های ماشینی) نقش پرولتاریا کاهش می یابد. این درست است که چنانچه کل جامعه توسط روبات ها اداره شود، پرولتاریا از هیچ قدرتی برخوردار نخواهد بود و سرمایه داران هیچ نگرانی ئی از اعتصاب ها و تحدید و یا سرنگونی به دل راه نخواهند داد. اما، چنین جامعه ئی دیگر «ارزش افزونه» نیز تولید نخواهد کرد و سرمایه داران قادر به چپاول سایر قشرهای جامعه نخواهند شد و نهایتاً کل ثروت خود را از دست خواهند داد.
گرچه به علت عملکرد قوانین سرمایه داری، کلیه قشرهای اجتماعی (کشاورزان، پیشه وران، روشنفکران صاحب مشاغل آزاد و غیره) در جامعه شاهد گاهش وزنه ی مطلق و نسبی خود هستند، اما وزنه ی مرکزی پرولتاریا در تولید هیچگاه زیر سوال نرفته و نخواهد رفت.
رشد و تغییرات در جامعه سرمایه داری، به تدریج توان انقلابی طبقه کارگر را نه تنها کاهش نمی دهد که افزایش نیز می دهد. سرمایه داری برای کاراندازی تکنولوژی مدرن، مجبور است که تعلیمات بیشتری به کارگران دهد. سطح بالاتر آموزش و مهارت کارگران منجر به درک عمیق تر آنها از جامعه و یافتن روش های نوین مبارزه با نظام سرمایه داری خواهد شد. کارگران اروپایی که تا دهه 1950 به کارفرمایان احترام می گذاشتند، امروزه با رشد آگاهی به این نتیجه رسیده اند که الزاماً کارفرمایان و «رؤسا» بهترین عناصر برای سازماندهی امور کارخانه ها نیستند. زیرا که خود کارگران به قابلیت ها و تخصص های لازم و کافی برای راه اندازی چرخ های اداری کارخانه دست یافته اند. از این رو در سال های 75- 1968 و سپس دهه 1980 و همچنین اوایل دهه 1990 اعتصاب های توده ئی در اغلب کشورهای اروپایی دامن زده شدند. البته این اعتراض های توده ئی به شکل خطی تکامل نمی یابند. هر موج بحران تأثیرات خود را در روحیه و کاهش اعتماد به نفس کارگران بر جا می گذارد، اما در امواج بعدی همواره پرولتاریا به پا می خیزد و تمام محاسبات بورژوازی نقش بر آب می گردد. نقش مرکزی پرولتاریا و در رأس آن طبقه کارگر، همانگونه که در «بیانیه ی کمونیست» اشاره شده، همواره محوری و تعیین کننده است و هیچ نیروی دیگری توان و قدرت لازم برای رهائی خود و سایر قشرهای تحت ستم از بند فقر و فلاکت، را ندارد.
دوست گرامی ی. بیدار با مردود اعلام کردن مارکسیزم با لحنی طنز آمیز سوال می کند: "حالا گورکن نظام سر مایه در اروپا کی است؟"
درپاسخ به ایشان باید گفت تنها با روشن کردن تلویزیون، هزار ها تن از این گورکنان را در خیابان های پاریس، لندن، آتن، رم و غیره امروز خواهد یافت. تظاهرات و اعتصابات کارگری که با بحران عمیق سرمایه داری به راه افتاده، تازه اول کار این گورکنان است. اما این گورکنان نیاز به سازماندهی و تشکیلات دارند که به تدریج به آن دست خواهند یافت.
«سوسیالیزم» یا «بربریت»؟
در آستانه قرن بیست و یکم پیش بینی کارل مارکس مبنی بر وجود دو راه در مقابل بشریت: «سوسیالیزم» یا «بربریت»، هر چه بیشتر واقعیت پیدا می کند. چنانچه بار دیگر وضعیتی ایجاد شود که فاشیزم، همانند دهه 1930 رشد کرده و بر مصدر کار قرار گیرد، فاجعه های بشریت، بخصوص با در دست داشتن انواع سلاح های اتمی و شیمیایی، به مراتب بیشتر از اولیل قرن بیستم خواهد بود. مدافعان نظام سرمایه داری باید آگاه باشند که «دمکراسی» بورژوایی قابلیت و کارآیی خود را از دست داده و خود زمینه ساز رشد گرایش های راست گرا است.
وزیران کابینه «حزب کارگر» آقای «براوون» در بریتانیا و یا آقای «سارکوزی» در فرانسه، که هر روز سیاست هایی برای خنثی سازی ابتدائی ترین تأمینات اجتماعی و تهاجم به حقوق اقلیت های جامعه را طرح و اجرا می کنند، ظاهراً از مدافعان همان «دمکراسی» بورژوایی اند که دوست گرامی ی. بیدار مدافع آنست. افزون بر اینها فاشیست های اسم و رسم دار نیز در حال شکل گیری و رشد هستند. آقای «لوپن» در فرانسه در هر انتخاباتی میلیون ها رأی جلب می کند. دولت «دمکراتیک» ترکیه تهاجم نظامی گسترده ای علیه یک پنجم جمعیت ترکیه، کردها، براه انداخته است. دولت های کشورهای اروپای شرقی سابق، آفریقایی و آسیایی که جای خود دارند.
کلیه این فجایع ریشه در شکست نظام سرمایه داری دارد، که نتوانسته حداقل زمینه برای زندگی عادی اکثریت مردم جهان فراهم آورد. تضادهای طبقاتی بین اکثریت مردم و یک اقلیت مرفه همواره بیشتر شده اند.
مدافعان سرمایه داری و رفرمیست ها می گویند که "بله مسایلی وجود دارد، اما بدیل دیگری غیر از سرمایه داری وجود ندارد". اگر چنین است پس هیچ امیدی برای آینده بشریت نباید داشت. برخلاف اعتقادات «شکست طلبانه» برخی از اصلاح گرایان، بدیل واقعی ئی در مقابل این «بربریت» نظام سرمایه داری وجود دارد و آن هم «سوسیالیزم» است. اما نه سوسیالیزمی از نوع «سوسیالیزم» شوروی و یا چین، زیرا که اینها همه منحط شده و هیچ بدیلی در مقابل سرمایه داری ارائه ندادند. وجه تمایز نظام سرمایه داری و نظام سوسیاایستی (غیر از تفاوت های کیفی اقتصادی) در این است که در نظام اول دمکراسی برای اکثریت مردم وجود ندارد. بدون دمکراسی کارگری، یعنی دمکراسی ئی به مراتب عالی تر از دمکراسی بورژوایی، ساختن سوسیالیزم غیرممکن خواهد بود. جوامعی که با سرنگونی دولت سرمایه داری، وارد دوره انتقال از سرمایه داری به سوسیالیزم می شوند (مانند جامعه شوروی پس از انقلاب اکتبر 1917) بدون دمکراسی کارگری به شکل مارپیچی به همان نظام سرمایه داری باز خواهند گشت (همانطور که در شوروی و اروپای شرقی چنین شد).
مردم زحمتکش کلیه جوامع جهان می توانند با اتکاء بر نیروی خود سرنوشت خود را تعیین کرده و برای نسل آتی ثروت تولید کنند. لزومی ندارد که کنترل زندگی مردم به دست شمار قلیلی سرمایه دار و متکی بر بازار کور و هرج و مرج زا سپرده شود. تکنولوژی امروزی در دست نمایندگان واقعی مردم می تواند به بهترین نحوی برای خدمت برای زحمتکشان جامعه بکار گرفته شود. ماشین آلات اتوماتیک می توانند کارهای مشقت بار را از انسان ها گرفته و وقت آزاد برای رفاه و ارتقاء فرهنگ برای مردم ایجاد کند. با استفاده صحیح از کامپيوتر می توان اطلاعات لازم برای منابع ضروری نیازهای مردم را بکار گرفت.
اما این بدیل از بطن نظام موجود سرمایه داری پدید نمی آید. رقابت کور و انباشت بی رویه سرمایه توسط معدودی از افراد جامعه و بکارگیری هر چه بیشتر وقت زحمتکشان (استثمار مضاعف) این اجازه را نمی دهد که جوامع کنونی سرمایه داری به فرهنگ بالاتری دست یابند. تنها راه نجات بشریت از شّر نظام سرمایه داری، مبارزه با آن و نه اصلاح و یا تسلیم شدن به آن است. جلوه تئوریک و نظری این مبارزه نیز تنها در «مارکسیزم» نهفته است.
اما این مبارزه یک عمل ملی نیست که در سطح بین المللی باید انجام پذیرد. مدافعان بورژوازی می گویند که گسترش سوسیالیزم در سطح جهانی عملی نیست؛ و کوشش برای سازماندهی تولید در گستره ی جهانی صرفاً از عهده سرمایه داری بر می آید. تردیدی نیست که جایگزینی سرمایه داری با یک نظام نوین، متکی بر همکاری و کنترل خود مردم، یک روزه انجام نخواهد گرفت. شاید ده ها سال برای اینکه توده ها به طور آگاهانه بر امور خود نظارت و کنترل داشته باشند، زمان لازم باشد. به سخن دیگر، استقرار سوسیالیزم در سطح جهانی به سرعت انجام نمی پذیرد که یک روند طولانی تاریخی است. کسانی که قرن ها از سیاست و نظارت بر امور اقتصادی خود کنار گذاشته شده اند، برای به دست گرفتن کنترل بایستی تعلیمات لازم را ببینند. پس از سرنگونی نظام سرمایه داری، دوره انتقال از سرمایه داری به سوسیالیزم آغاز خواهد شد. در این دوره، هنوز رگه ها و عناصر سرمایه داری (وجه توزیع بورژوایی) باقی خواهد ماند. تنها با به دست گرفتن قدرت سیاسی توسط پرولتاریا است که این دوره انتقال می تواند آغاز شود. وجود دمکراسی کارگری تنها وسیله تضمین کننده گذار این دوره انتقالی است.
تسخیر قدرت سیاسی توسط پرولتاریا، سلب قدرت از بورژوازی و تحت کنترل گرفتن صنایع عمده گام های نخستین در راستای ایجاد وضعیتی مساعد برای از میان برداشتن هرج و مرج و ناامنی نظام سرمایه داری است. دولت کارگری بلافاصله در قدم اول از حیف و میل های بی حد و حساب، رقابت های زاید ، تبلیغات های غیرضروری، کاخ سازی ها و اصراف، جلوگیری کرده و به جای آن دست به ساختن مسکن و تهیه وسایل اولیه برای میلیون ها انسان در جامعه خواهد زد.
بی تردید جامعه سوسیالیستی آتی بی نقص نخواهد بود، اما تنها جامعه ئی در تاریخ است که اکثریت مردم جامعه به طور آگاهانه بر سرنوشت خود حاکم خواهند شد.
کسانی که با علم به بحران های امروزی نظام سرمایه داری کماکان از آن دفاع کرده و به «اصلاح» آن پرداخته اند و یا آن را به عنوان عقاید نوین جلو داده، و یا مارکسیزم را مورد سوال قرار داده و می دهند، آگاهانه و یا ناآگاهانه چشم اندازی جز حمایت از «بربریت» نخواهند داشت. تنها روش جلوگیری از بربریت تدارک عملی کنارگذاری ریشه ئی سرمایه داری جهانی است. ستون فقرات نظری و تئوریک این تدارک نیز بر اصول بنیادین «بیانیه کمونیست» استوار است. بنا براین دوست گرامی ی. بیداربا این مواضع امروز دچار "خیانت" و یا به ظاهر "اشتباه" نشده است، بلکه با تحلیل نا روشن رفرمیستی از مارکسیزم و رد آن، در تحلیل نهایی، ناخواسته، در جبهه استثمارگران قرار می گیرد.
دولت و انقلاب
یکی دیگر از موارد اساسی سوسیالیزم علمی مارکس، مندرج در مانیفست کمونیست، مسئله «دولت» سرمایه داری است. زیرا که از دیدگاه مارکسیزم تنها آگاهی داشتن به «ناتوانی» بورژوازی در یافتن راه حل برای بحران جامعه و یا «توانایی» پرولتاریا برای ارائه راه حل های واقعی، کافی نیست. کمونیست ها باید هم چنین بدانند که تحت چه وضعیت مشخصی کارگران توان «تسخیر قدرت» را دارند. مسئله سرنگونی دولت سرمایه داری و تشکیل دولت کارگری یکی از محورهای بحث مارکس و انگلس در مانیفست (و هم چنین پس از آن بود). این موضوع را نیز دوست گرامی ی. بیدار مردود اعلام می کند. زیرا آنرا قدیمی دانسته و منطبق به وضعیت کنونی نمی داند. اما راه حل او تنها حمایت از دولت سرمایه داری است!
ایده «استحاله» سرمایه داری و تکامل «مثبت» در راستای تدارک زمینه لازم و کافی برای حل مسایل اجتماعی، از ابتدا در درون جنبش کارگری وجود داشته است. بحث های دوست گرامی ی. بیدا تازگی و یا "نو" نیست؛ اصلاح طلبان جنبش کارگری از سال های 1848 بر این اعتقاد استوار بودند که امکان یک انتقال «مسالمت آمیز» از سرمایه داری به سوسیالیزم وجود دارد. در نتیجه لزومی برای مورد سئوال قرار دادن «دولت» نمی یافتند.
بدون تردید در زمان نگاشته شدن «بیانیه کمونیست»، دولت سرمایه داری ماهیتی تکامل نیافته و محدود داشت. در بریتانیا تنها پس از مقاومت های «چارتیست»ها، «پلیس» به معنای امروزی آن سازمان یافت. مبارزات کارگری، به ويژه پس از انتشار «بیانیه» متشکل تر و سازمان یافته تر علیه دولت های سرمایه داری آغاز گشتند. و دولت های سرمایه داری نیز ابزار سرکوب خود را برای جلوگیری از قیام ها و انقلاب ها آماده کردند. اتفاقی نیست که 18 ماه پس از انتشار «بیانیه» کلیه مبارزات کارگری در سطح اروپایی با شکست روبرو شد.
اما، مارکس و انگلس، پیش از مقابله های اساسی کارگران علیه دولت سرمایه داری، در «بیانیه»، دولت سرمایه داری را چنین ارزیابی کردند:
"قوه اجرائیه دولت جدید چیزی نیست جز کمیته ئی برای اداره ی امور جمعی کل بورژوازی". به سخن دیگر، نزد مارکس و انگلس، برخلاف نظریه اصلاح گرایان، دولت سرمایه داری به هیچ وجه نقش «داور»ی بین طبقات در جامعه را ایفا نمی کند که مدافع یک طبقه ی خاص (بورژوازی) است.
اما، در عین حال، در آخر بخش دوم بیانیه، «پرولتارها و کمونیست ها»، ده مطالبه که با وضعیت آن روز سرمایه داری انطباق داشت، به عنوان مطالبات «انتقالی» طرح گشتند. این مطالبات توسط رفرمیست ها به عنوان «اصلاحات»ی برای بهبود وضعیت وخیم مردم در نظام سرمایه داری قلمداد شده اند. مارکس و انگلس، در دیباچه ی 1872، اعلام کردند که آن مطالبات دیگر «کهنه» شده اند. آنها پس از تجربه کمون پاریس (1871) نگاشتند که: "طبقه ی کارگر نمی تواند به سادگی دستگاه دولتی آماده را به چنگ آورده، از آن برای تحقق هدف های خود استفاده کند". به دنبال این تفکر، مارکس، در مقابل دولت سرمایه داری، دولتی از نوع کمون را قرار داد. این «نوع» دولت، شکل برجسته «شوراها» را به خود گرفت.
اضافه بر این، مارکس معتقد بود که پرولتاریا نمی تواند قدرت را در چارچوب قانونی بورژوازی تسخیر کند. "کمونیست ها آشکارا اعلام می کنند، که هدف های آنان تنها از راه سرنگون کردن تمام شرایط اجتماعی کنونی از طریق توسل به زور، تحقق پذیر است" و یا برای دگرگون کردن سوسیالیستی اجتماع، طبقه ی کارگر باید چنان قدرتی در دست خود متمرکز کند که هرگونه مانع سیاسی در سر راه خود به سوی سیستم جدید را، بکلی خرد و نابود کرده و سپس "پرولتاریای سازمان یافته به عنوان طبقه ی حاکم" بر مصدر قدرت می نشیند. این «دیکتاتوری انقلابی پرولتاریا» است که تنها دمکراسی واقعی است که بشر به خود دیده است. زیرا که دمکراسی «بورژوایی» صرفاً دمکراسی برای اقلیت جامعه است. اصلاح طلبان این بخش از بیانیه را به علت "عدم بلوغ" نهضت کمونیستی و عدم وجود "رفاه" و "دمکراسی" در جوامع سرمایه داری آن دوره، مردود اعلام می کنند. در صورتی که تجربه فاشیزم، جنگ های امپریالیستی و سرکوب کارگران در بسیاری از کشورهای جهان سرمایه داری، صحت نظریات مارکس در «بیانیه» را تایید می کند.
مارکس و انگلس، در مورد مبارزات کارگری و سازماندهی انقلاب هم چنین تاکید می کنند: "تاریخ تمام جوامعی که تاکنون وجود داشته، تاریخ مبارزات طبقاتی است" و "هر مبارزه طبقاتی، مبارزه ئی سیاسی است" (نکته ئی که رفرمیست های جنبش کارگری فراموش کرده اند) و هم چنین "سازمان یافتن پرولتاریا به عنوان یک طبقه.... سازمان یافتن متعاقب آن در یک حزب سیاسی است." (نکته ئی که اتحادیه های کارگری و «آنارکوسندیکالیست»ها و «آنارشیست»ها، از یاد برده اند).
اما، این مبارزه طبقاتی، یک مبارزه بین المللی نیز هست. در «بیانیه» آمده است که: "کارگران کشور ندارند". این جمله غالباً توسط کوتاه نظران به عنوان طنز و کنایه استفاده شده است. اما واقعیت این است که تاریخ جنبش کارگری در قرن گذشته نشان داد که این جمله هنوز به قوت خود باقی است. همبستگی بین المللی کارگران در هر نقطه جهان با یکدیگر صحت این پیش بینی را به اثبات رسانده است. وجود سازمان های بین المللی کارگری نیز در قرن اخیر خود نمایانگر صحت چنین نظریه است.
ناخوانی امروزی «بیانیه»
گرچه اکثر نکات اصلی «بیانیه» امروزه هنوز از اهمیت بارزی برخوردار است، اما ناخوانی هایی نیز در ارتباط با وضعیت امروزی در آن مشاهده می گردد. این ناخوانی ها به وسیله کوتاه بینان مورد سوء تفسیر قرار می گیرد (لئون تروتسکی در مقدمه ئی به مناسبت نودمین سالگرد «بیانیه کمونیست: بسیاری از این نکات را به تفصیل توضیح می دهد):
اول، مارکس و انگلس تصور می کردند که بورژوازی اواسط قرن نوزدهم توان و قابلیت سازماندهی انقلاب سیاسی را داراست. تجربه سال 1848 در اروپا نشان داد که بورژوازی توان «انقلابی» خود را از دست داده و هراس آن از طبقه کارگر به مراتب بیشتر از فئودالیزم فرتوت است. مارکس و انگلس پس از نگارش «بیانیه»، در سال 1850 پایه های نوین تئوری «انقلاب مداوم» را ترسیم کردند که در آن از رهبری پرولتاریا برای سازماندهی انقلاب های آتی نام بردند. به اعتقاد آنها تنها رهبری پرولتاریا قادر به مبارزه علیه فئودالیزم است و بورژوازی فاقد ماهیت انقلابی است. اما، رهبری پرولتاریا با از میان برداشتن فئودالیزم اکتفا نکرده که کل نظام سرمایه داری را مورد سئوال قرار می دهد. این نظریه پس از سال ها، پایه تئوریک نظریه لئون تروتسکی در تکوین تئوری «انقلاب مداوم» شد.
دوم، گرچه «بیانیه» پیش بینی کرد که سرمایه داری کلیه کشورهای «توسعه نیافته» را بر محور یک سیستم جهانی سرمایه داری گرد می آورد، اما، به شکل اخص هیچ اشاره ئی به این کشورها نکرد. حتی «آگاهی ملی» را نیز تحت تأثیر تکامل سرمایه در زوال ارزیابی کرد:
"اختلاف های ملی و تضادهای ما بین مردم، به علت تکامل بورژوازی، روز به روز رو به کاهش خواهد رفت...."
اما، تجربه سرمایه داری در یک قرن و نیم پیشین نشان داد که نه تنها مسئله ملی و جنبش های آزادیبخش ملی تحت انقیاد سرمایه داری قرار نگرفته که خود به یکی از مشخصات بارز مبارزات ضد امپریالیستی تبدیل گشته اند. در واقع یکی از وظایف کمونیست های کشورهای متروپل مبارزه و ایجاد همبستگی با مبارزات مردم کشورهای «توسعه نیافته» در مقابل ستم ملی به وسیله ی دولت های امپریالیستی، بود (و هست). رفرمیست ها از پیش بینی های «بیانیه» در این مورد، نقش «مدنی جویانه» و یا «ترقیخواهانه» برای سرمایه داری ترسیم کردند.
سوم، پیش بینی بیانیه در مورد ستم کشیدگی و آزادی زنان و نقش خانواده در جامعه سرمایه داری و اقدامات سرمايه داری در اواخر قرن نوزدهم، دقیق ترسیم نشده بود. بیانیه اعلام کرد:
"بورژوازی.... روابط خانواده را به یک روابط صرفاً مالی تبدیل کرده است". و "پرولتاریا بدون مالکیت است و روابطش با زن و بچه اش هیچ شباهتی به روابط یک خانواده بورژوا ندارد".
این جمله به این مفهوم است که نقش خانواده محدود به بورژوازی بوده و اهمیت آن برای کل جامعه منتفی گشته است. در واقع بورژوازی این مفهوم از خانواده را تغییر داده و نقش زن به عنوان کارگر بدون دستمزد خانگی را در سیستم تولیدی را تحقق داد. در دوره بحران سرمایه داری، زنان به گوشه خانه پرتاب شده، و در دوره شکوفایی سرمایه داری که نیاز به «کار» ارزان بود، زنان به عنوان کارگران ارزان در بازار ظاهر گشتند. این وضعیت در بیانیه پیش بینی نشده بود.
چهارم، در بیانیه، در مورد «فلاکت» مضاعف و گرایش به کاهش دستمزد طبقه کارگر، تأکید شده است. البته این امر در اواخر قرن نوزده و اوایل قرن بیستم صدق می کرد. اما، با تعمیق تقسیم کار اجتماعی و از میان رفتن بخش عمده کارگاه های صنایع دستی، سرمایه داری با «اصلاحات» محدود و ازدیاد دستمزدهای بخشی از طبقه کارگر (کارگران حرفه ئی)، را خریداری کرد.
در نتیجه برخی از پیش بینی های «بیانیه کمونیست» به ویژه در مورد مسئله خانواده، مسئله ی ناسیونالیزم و وضعیت درآمد کارگران، با واقعیت امروزی جوامع سرمایه داری هم خوانی ندارند. اما در دو دهه گذشته، شیوه های «نئو- لیبرالیزم» در عرصه ی جهانی برای جلوگیری از بحران نظام سرمایه داری، نشان داد که حتی در این موارد پیش بینی های مارکس و انگلس «صددرصد» اشتباه نبودند. امروز در جهان سرمایه داری «فقر» از 20 سال پیش به مراتب بیشتر شده است (رجوع شود به آمار و ارقام ذکر شده در ابتدای مقاله). به منظور ایجاد «ارتش ذخیره» انعطاف پذیر، مجدداً وضعیت زنان را به دوره گذشته سوق داده شده است.
صد و شصت سال پس از «بیانیه»
سئوالی که برای نسل جوان پرولتاریا ترسیم می گردد این است که «امروز»، در عصر شبکه های انترنت و بُمب های اتمی چه درس هایی از «بیانیه کمونیست» می توان آموخت؟ پاسخ این است که بر خلاف نظریه دوست گرامی ی. بیدار: درس های بسیار زیادی! بیانیه، بخشی از تاریخ میراث جنبش کارگری در سطح جهانی است. بیانیه، روش بنیادینی است که براساس آن مارکسیزم امروزی می تواند تکامل یابد. بیانیه، تصویری از «اساس» و «بنیاد» سرمایه داری را ترسیم کرده و تا از میان رفتن نظام سرمایه داری «کهنه» نمی گردد. بیانیه، «پیشرفت» و بحران های دائمی ادواری سرمایه داری را ترسیم می کند. بیانیه، راه رهایی از نظام غیرعادلانه سرمایه داری و شیوه سازماندهی پرولتاریا از آن سیستم را نشان می دهد. بحران بشریت که امروز به شکل سقوط بازار بورس، فقر عمومی، آلودگی هوا، تهدید جنگ و غیره ظاهر می گردد همه به نبود رهبری انقلابی برای رهایی بشریت از شرّ نظام سرمایه داری مربوط می گردد- همانطور که در سال های 1848، 1938، 1970، 1980 و 1990 چنین مسائلی وجود داشته است. تنها راه حل برون رفت از بحران کنونی این است که پیشروان فعال جنبش کارگری، پیام «بیانیه کمونیست» را به کلیه ی کارگران جهان منتقل کنند و مفاد آن را به اجرا گذارند. برخلاف کسانی که بر این باورند که «سوسیالیزم» مرده است، پیام بیانیه هنوز صدای کارگران جهان را منعکس می کند، و آن این است که مفهوم «سوسیالیزم» زنده است و تا زمانی که طبقه ی کارگر وجود داشته باشد زنده خواهد ماند. زیرا که بنابر «بیانیه»، سوسیالیزم و کمونیزم بازتاب کننده منافع تاریخی و عینی طبقه کارگر است.
صحت گفته مارکس و انگلس مندرج در «بیانیه کمونیست» مبنی بر اینکه:
"نیروهای تولیدی که در اختیار جامعه است، دیگر تمایل به رشد شرایط مالکیت بورژوائی ندارند. بلکه برعکس، آنها برای این شرایط بیش از حد قوی شده اند- وضعیتی که این نیروها را به زنجیر می کشاند- و به محض اینکه زنجیر این وضعیت را از هم بگسلند، سراسر جامعه بورژوازی را دچار آشفتگی خواهند کرد و موجودیت مالکیت بورژوازی را به خطر خواهند انداخت". کماکان بر قوت خود باقی بوده و رهبری طبقه ی کارگر برای چنین زمانی تدارکات خود را آغاز کرده است.
دوست گرامی ی. بیدار نه تنها با این موضع ناچار می شود خود را در تناقضات آشکار با واقعیت امروزی قرار دهد، بلکه هیچ راه حل نوینی نیز با رد مانیفست کمونیست و مارکسیزم نشان نمی دهد. امروز دیگر برای هر فرد عادی جامعه سرمایه داری روشن شده است که پیش بینی مارکس جامعه عمل یافته و یک تز قدیمی نیست!
امروز برای نسل جوان در افغانستان (و سایر نقاط در منطقه) تنها یک راه وجود دارد و آن نیز سازماندهی خود و ایجاد تشکیلات خود برای سرنگونی سرمایه داری و کوتاه کردن دست های امپریالیزم است. این تدارکات با مماشات با سرمایه داری و توهم داشتن به دولت آن و مردود اعلام کردن مارکسیزم (تحت لوای اینکه اساس آن کهنه شده است) عملی نخواهد شد. تکامل ناموزون و مرکب در سطح بین المللی برخی از کشورها مانند افغانستان را می تواند در مقام تدارک برای انقلابی سوسیالیستی قرار دهد. مگر روسیه 1917 از لحاظ اقتصادی از افعانستان کنونی پیش تر بود که بزرگترین انقلاب سوسیالیستی را با همان دهقانان و شبه پرولتاریا و پرولتاریا شهری سازمان داد؟ دوست گرامی ی. بیدار اگر مسایل زیر بنایی را در افغانستان و کشورهای مشابه مورد سوال قرار می دهد باید پاسخ دهد که چگونه در دور افتاده ترین ممالک جهان (حتی عقب افتاده تر از افغانستان) اقتصاد نظام امپریالیستی مشاهده شده و اقتصاد آن کشورها به زائده کشورهای متروپل مبدل شده اند؟ این وضعیت حتی در عقب نگهداشته ترین کشورهای آفریقایی امروز دیده می شود. در عصر امپریالیزم بر خلاف دوران پیش تکامل سرمایه داری (قرون 17 و18 )، تمامی عناصر اقتصاد هر کشوری در جهان در نظام سرمایه داری جهانی ادغام گشته و انقلاب های ضد سرمایه داری و یا سوسیالیستی را در دستور روز قرار داده است. به عبارت دیگر شرایط عینی برای انقلاب سوسیالستی در افغانستان نیز آماده است. تنها علت عدم آغاز این انقلابات نبود آگاهی ذهنی است. به سخن دیگر نقش انقلابیون و آزادیخواهان در هر نقطه جهان باید ایجاد حزب طبقه کارگر (با برنامه انقلابی ضد سرمایه داری) در راستای سرنگونی استیلای سرمایه داری باشد. البته این عملی است بسیار دشوار به ویژه اینکه گرایشات رفرمیستی در درون طیف چپ در مقابل این روند ایستادگی می کنند. مبارزه روشنفکران و زحمتکشان جوان افغانستان می بایست در این راستا متمرکز گردد و نه در جهت احیای نظام پوسیده سرمایه داری!
در آخر با نگاهی اجمالی به تاریخچه "نوآوران" و نقل قولی در مورد آنان؛ این یادداشت ها را خاتمه می دهم. به این امید که این بحث بتواند در یک محیط سالم و دوستانه ادامه یابد.
ريشه های تاریخی "نوآوری"
وقايع مهم تاريخ معمولاً خود را تکرار می کنند. در آستانه دهه 30 قرن اخير، دستاوردهای انقلابی جنبش کارگری با شکستهای تعيين کننده ای مواجه شدند و گرايش های راست گرای فاشيستی رو به رشد نهادند. بحران عميق اقتصادی نظامهای سرمايه داری از يک سو، و عدم وجود رهبری انقلابی کارگری در سطح جهانی، از سوی ديگر، پيش روی های جنبش کارگری عليه نظام سرمايه داری را مسدود کردند. سياستهای سازش طبقاتی استالينيزم آخرين سنگرها و دستاوردهای جنبش کارگری را به نابودی کشاند. در اين دوره، جو رخوت و دلسردی بر روشنفکران انقلابی غلبه کرد. عده ای از شکست هراسان شده و مبارزات طبقاتی را رها کرده و برخی ديگر علل شکست را در خود نظريات انقلابی جستجو کردند و به کشف عقايد "نوين" مشغول شدند. اما، در مقابل اين روند، عده ای نيز کماکان به حفظ و تداوم دستاوردهای انقلابی کمر بستند و نظريات و سنن انقلابی را رها نکردند و در راستای تکامل آنان گامهای مؤثر برداشتند. تاريخ جنبش کارگری، تاريخ مبارزات ادامه دهندگان پی گير نظريات مارکسیزم انقلابی بوده و هست.
در دهه 90 نيز با فروپاشی نظامهای حاکم بر شوروی و اروپای شرقی و تغيير تناسب قوا به نفع امپرياليزم، بار ديگر گرايشهای گريز از مرکز در ميان "روشنفکران" وحشت زده از شکست، مشاهده شد. اپوزيسيون چپ خاور میانه (ایران، افعانستان و عراق) نيز از اين وضعيت مستثنی نبود. برای نمونه شکست انقلاب اخير ايران نيز موقعيت بسیاری از "چپ" را وخيم تر از پیش کرد. در آغاز تعداد محافل، دسته های رنگارنگ "نوآوری" و "نوطلب" در همه جا سايه افکند. افراد و محافلی از گرايش های نظری متفاوت و حتی متضاد همه در يک نکته توافق نظر داشتند: "نظريات انقلابی سابق کهنه شده اند و منطبق با وضعيت کنونی نيستند و بايد مباحث نوين ارائه داد!"
در ایران نیز در دوره پیش در میان"چپ"، انتشار نشريات "تئوريک" متعدد نمودار وضعيت "نوآوران" بود. عده ای دست به "نقد" و "کنکاش" زده و برخی نيز صرفاً با افزودن پسوند "نو" نشريات خود را تزيين کردند. اغلب نشريات "نوآوران" در واقع مطلب "نو" ای به ارمغان نياورده که همان نظريات کهن گرايشهای ورشکسته جنبش کمونيستی را صرفاً تبليغ می کنند (کائوتسکيزم، مکتب فرانکفورت و غيره). تمايلات ضد نظريات مارکسیزم انقلابی در بيشتر نشريات به وضوح به چشم می خورد. نظریات اخیر دوست گرامی ی. بیدار نیز این بحث های پیشین در میان چپ ایران را تداعی می کند. اما در ایران این قبیل "نو" آوری ها با شکست اصلاح طلبان رخت بستند و به کناری پرتاب شدند. امروز مبارزات کارگران و جوانان ایران در مقابل نظام سرمایه داری است.
در اين ترديدی نيست که جريانهای چپ می بايستی پيگيرانه در صدد تجسس و تحقيق و تکامل نظريات جديد باشند. اما کنار گذاردن عمل متشکل سياسی و عدم دخالت در جنبش کارگری و ضديت با نظريات انقلابی و تمايل به نظريات انحرافی جنبش کمونيستی، روش صحيح پيشبرد و تکامل نظريات انقلابی نيست.
"نوآوران" اغلب در رد نظريات مارکسيزم انقلابی، به نظريات کائوتسکی، برنشتاين (مکتب فرانکفورت) و یا نظریه پردازان رفرمیست کنونی استناد می کنند (مواردی که دوست گرامی ی. بیدار نیز نقل قول کرده است). در واقع، هيچ يک از اين نظريات نه در زمان خود، "نو" و راهگشايی مسايل جنبش کارگری بودند و نه امروز. درست بر عکس هر يک از آن نظريات به درجه ای نظامهای موجود سرمايه داری منحط را توجيه کرده و نهايتاً مسير انقلابهای کارگری را منحرف کردند. امروز، در آستانه قرن بيست و يکم، طرح اين قبيل نظريات به مثابه نظريات "نو"، برخوردی غير اصولی است.
در مورد نو آوران، لئون تروتسکی در سال 1937 چنین نوشت:
"دوران ارتجاعی، مانند دوران فعلی، نه تنها طبقه ی کارگر و پيشروی آن را تجزيه و تضعيف می کند، بلکه سطح کلی ايدئولوژيک جنبش را نيز تنزل داده، طرز تفکر سياسی را به مراحلی که مدت ها قبل پشت سر گذاشته است، رجعت می دهد، در چنين شرايطی وظيفه ی پيشرو بيش از هر چيز ايستادگی در برابر اين جريان قهقرائی است: می بايستی در جهت خلاف جريان شنا کند، اگر تناسب نامساعد قوا حفظ سنگرهای به چنگ آمده را نا ميسر می سازد، دست کم بايست برای حفظ مواضع ايدئولوژيک بدست آمده بکوشد، زيرا بهای سنگينی بابت اين مواضع پرداخت شده است. هستند ابلهانی که اين سياست را "سکتاريستی" می پندارند. در حالی که تنها از اين راهست که می توان خود را برای امواج مقاومت ناپذير جنبش پيش رونده ای که با جزر و مد بعدی تاريخ فرا می رسد، آماده ساخت.
شکست های بزرگ تاريخی به طرز اجتناب ناپذيری سبب پيدايش ارزيابی جديدی می شود، اين معمولاً در دو جهت اتفاق می افتد. از يکسو پيشروی واقعی که با تجربيات شکست توانگر گشته است، با تمام قدرت از ميراث عقايد انقلابی دفاع کرده، بر اين اساس در راه تربيت کادرهای جديد برای مبارزات توده ای آتی کوشش می کند. از سوی ديگر، کسانی که به کارهای روزمره ی عادی عادت کرده اند، سانتريست ها و آماتورهای بوالهواس، از شکست هراسان می شوند و تمام هّم خود را متوجه انهدام اتوريته سنن انقلابی کرده، در تجسس "دنيای نوين" به قهقرا می روند. (در نظريات اينها) کوچک ترين اشاره ای به يک تجزيه و تحليل مارکسيستی نشده است. حتی يک کوشش جدی در بررسی علل شکست نمی توان يافت. حتی کلمه ی تازه ی در باره ی آتيه اظهار نشده است. هيچ چيز جز کليشه های پيش پا افتاده، فريب و تزوير، و بخصوص دلواپس های مذبوحانه ی ... برای حفاظت خود پيدا نخواهيم کرد... اين حضرات به دليل رخوت مغزی نمی توانند مارکسيزم را انکار کنند، آنرا ارزان به هرزگی سپرده اند..." ("استالينيزم و بلشويزم"29 اوت 1937)
18 بهمن 1387
maziar.razi@gmail.com
مقاله ای تحت عنوان «نگاه تازه به جنبش "چپ" افغانستان و ضرورت نو سازی فکری" در دو بخش توسط دوست گرامی ی. بیدار انتشار یافته است. این مقاله توسط دوست دیگری برای من ارسال شد که نظر خود را در مورد آن بنویسم. در این مقاله نه قصد پلیمیک و یا نقد همه جانبه مقاله این دوست گرامی را دارم و نه هدفم وارد شدن و دخالت سیاسی و تشکیلاتی در درون طیف چپ افغانستان است. این مقاله صرفا ملاحظاتی عمومی به نظریات این دوست و همنظران ایشان بوده و از این طریق گشایش بحثی در مورد مسایل نظری جنبش رادیکال و چپ در افغانستان است.
در مورد «مانیفست کمونیست» و خوانایی آن به مسایل امروز
دوست گرامی ی. بیدار می نویسد: "مارکسیزم فی نفسه غلط نیست. بسیاری مسایل در همان دورانیکه مارکس زندگی میکرد قابل تطبیق بود و شاید هم دراینده زمینه تطبیق بعضی تیوری ها فراهم شود. هدف من مبارزه علیه درک و بر خورد دگم با مارکسیزم است. باید راه ها، وسایل و شیوه های درست تطبیق آنرا جستجو نمود و مهمترازهمه انرا با سنن،عنعنات، باور های مردم عیار و از هاضمه فکری شان عبور داد... باید بخاطر بسپاریم که امروز بصورت قطع دیروزنیست. ما از دیروزعملا خیلی ها فاصله گرفته ایم. امروز بکلی آغاز نو است. وابسته ساختن جریانات سیاسی امروز به خاستگاه های فکری دیروز ویا به شخصیت های دیروز بمعنی نفی و از بین بردن آن است. ما اگرطرز دید خود ودیدگاه های جریانات سیاسی مربوطه خود را نونسازیم، محکوم به از بین رفتن هستیم".
ایشان ادامه می دهد : "وقتی مانیفست را تدوین میکردند کشور المان به سرحد رشد بورژوازی گام گذاشته بود و کشور بدو اردوگاه مشخص بورژوازی و پرولتاریا منقسم شده بود و روشنفکران نقش تنویر کننده, بسیج کننده و متشکل کننده پرولتاریا را بازی مینمودند. اما یک قرن و اندی بعد وقتی مساله تطبیق این تیوری در کشور های عقب مانده ای که هنوز به سطح رشد بورژوازی نرسیده اند وحد و مرز طبقه و یا طبقات روشن و معلوم نیست , مطرح گردید, دشواری های فراوان تیوریکی و پراتیکی را همراه داشت. و این دشواری قبل از همه ازاین حقیقت ناشی میشد که در هیچ کجای مانیفست گفته نشده که شخصی ویا اشخاصی میتوانند مبارزه طبقه کارگر(پرولتاریا) را در نبود(غیاب)طبقه کارگر به شکل نیابتی بر ضد بورژوازی که وجود خارجی ندارد به پیش ببرند. و یا از نام زحمتکشان که بمشکل میتوان انرا طبقه خواند مبارزه متشکل را برعلیه طبقه فوقانی که نه تعریف و نه حدود ان معلوم است راه اندازی نمایند".
دوست گرامی ی. بیدار در مورد دیکتاتوری پرولتاریا چنین می نویسد: " بهمین ترتیب مساله دیکتاتوری پرولتاریا پیوسته مورد انتقاد بوده است. سوسیال دموکراتها و احزاب لبرال اروپا در قرن نزده هم با تکیه بر ارجحیت پارلمانتاریزم و توسل به اصول دموکراسی استدلال مینمودند که دموکراسی بورژوازی خود دست آوردمهم بشراست چه ضرورت است که آنرا با دیکتاتوری تعویض کنیم. میتوانیم خواست های اصلاحی و عدالت پسندانه را از طریق مبارزات مسالمت امیز و دموکراتیک بدست اوریم." و اینکه: " بهمین ترتیب مارکس به این باور است که زیر بنای تولیدی تعین کننده روبنای سیاسی است. اما مواردی پیش امده است که تطبیق این تیوری را به دشواری مواجه می سازد."
ایشان ادامه می دهند که:"آنچه میتواند برای نجات افغانستان ممد واقع شود خلق یک رنسانس ملی، یک نهضت انقلابی فکری است : یعنی یک جوشش نوونیرومند ملی که تمام ملیت ها و اقوام کشور را در بر بگیرد. امروز وقت ان رسیده تا همه دست بدست هم داده چنین جریانی را راه اندازی نمائیم. هدف ان استکه مردم اقفانستان در مقیاس جغرافیه واحد باید به این حقیقت تن بدهند که همه باشنده های این جغرافیه دارای سر نوشت واحد اند و اینکه یکی بدون دیگری نا مکمل است ویکی بدون دیگری تراژیدی خواهد بود"
به زعم ایشان اینها کدامند؟ بر پائی حکومت قانون . افغانستان دارد وارد مرحله رشد بورژوازی یا سر مایه داری میشود. قانونیت، مصونیت و دموکراسی پایه های اساسی یا تکیه گاه های اصلی این نظام را می سازند که بدون ان نظام سرمایه بوجود امده نمی تواند.هیچ سرمایه دار نمی تواند در یک جامعه بی قانون ولاقید سرمایه گذاری نماید. سرمایه دار فقط در پناه قانون میتواند پول خود را سر مایه گذاری کند. از جانب دیگر فقط در تطبیق قانون است که میتوان از منافع اقشار و طبقات زحمتکش و پائینی جامعه دفاع".
بنابراین؛ دوست گرامی ی. بیدار با ناخوانا قلمداد کردن مارکسیزم به وضعیت کنونی؛ تنها راه "نوینی" که بدان دست می یابد همان سرمایه داری کهن است که قدمت آن به بیش از 200 سال پییش بر می گردد. تمام ناهنجاری و جنگ ها و استثمار زحمتکشان که نتیجه همین نظام سرمایه داری بوده است؛ به دست فراموشی سپرده می شود.
آیا سرمایه داری قابلیت حل بحران اقتصادی را داراست؟
برخلاف ادعاهای دوست گرامی ی. بیدار (وبسیاری ازنظریه پردازان بورژوا در غرب)، وضعیت اقتصادی سرمایه داری جهانی (حتی در کشورهای متروپل) نه تنها بهبود نیافته که روز به روز وخیم تر گشته است. به قول خود دوست گرامی وقتی یک فوتبالیست میلیون ها دلارثرون انباشت می کند، چگونه این نظام می تواند راه حل بحران را نشان دهد؟ بحران اقتصادی و "دموکراسی" بورژوایی امروز که میلیون ها کارگر و جوان را به بدبختی و فلاکت انداخته، نمی تواند راه حل در مقابل سوسیالیزم باشد!
تنها به چند نمونه اکتفا می کنیم.
براساس آمار «سازمان بهداشت جهانی»، عظیم ترین منبع «مرگ و میر» در جهان نه ناشی از «سرطان» است و نه ریشه در بیماری های قلبی دارد، بلکه نتیجه «فقر» مضاعف و ریشه ئی در جوامع سرمایه داری بوده است. فقری که گریبانگیر هزاران میلیون نفر در جهان شده است. فقری که نتیجه سیاست های مستقیم سرمایه داری بوده است. این فقر، برخلاف نظر مدافعان سرمایه داری، صرفاً شامل کشورهای «جهان سوم» نیست. کشورهای پیشرفته سرمایه داری (اروپای غربی و آمریکای شمالی) امروزبیش از 30 میلیون بیکار و 15 میلیون اشتغال به کارهای موقت و نیمه وقت دارند (سازمان برای توسعه و همکاری اقتصادی).
در ایالت متحد امریکا، یکی از غنی ترین کشورهای جهان، در اوج شکوفایی اقتصادی 1988، 32 میلیون نفر زیر «مرز فقر» زندگی می کردند. اضافه بر اینها، فشارهای روانی و روحی بر کارگران و کارمندان این جوامع چنان افزایش یافته که در قرن اخیر بی سابقه بوده است (تایمز مالی 97). در آمریکا دستمزدهای مطلق کارگران و کارمندان طی 20 سال گذشته کاهش یافته است (لوس آنجلس تایمز 97). در همین زمان مقدار کار آنان 164 ساعت در سال افزایش یافته است. و در فاصله ی سال های 1980 و 1996 نسبت سهم درآمد 5% از ثروتمندترین خانواده های آمریکایی از 3/15% به 3/20% افزایش یافته است، در صورتی که سهم 60%از فقیرترین خانواده ها از 2/34% به 30% کاهش یافته است (اینديپندنت 7 دسامبر 97).
در جوامع اروپای شرقی که قول و قرار «معجزه اقتصادی» به مردم آن کشورها داده شده بود، سطح زندگی در درازای 7 سال گذشته (پس از فروپاشی شوروی) 40 تا 50 درصد کاهش یافته است. بین سال های 1990 و 1993، درآمد سرانه در اروپای شرقی و ایالات موجود در شوروی به یک هشتم دوره پیش از آن رسیده است.
در کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین و آسیایی نیز درآمد متوسط سرانه در سال های 1970 و 1980 کاهش یافته و فقر و قحطی و گرسنگی و بیماری در بسیاری از مناطق آفریقايی حکم فرماست.
در جهان «مهد آزادی» غربی، همانند کشورهای «جهان سوم»، بیماری های قرون وسطی ای مانند «وبا» و «طاعون» ظاهر گشته اند. اینها همه در دوره ای اتفاق می افتند که بازدهی اقتصادی کل جهان در حدود پنج برابر نیم قرن پیش بوده است، در صورتی که فقر، قحطی و گرسنگی تفاوت چندانی با نیم قرن پیش نکرده است (گزارش توسعه انسانی، سازمان ملل متحد).
تقریباً در 90 کشور جهان، درصد درآمد سرانه به کمتر از آنچه 10 سال پیش بود، رسیده است. در 19 کشور (که شامل «روآندا»، «لیبری»، «سودان»، «ونزوئلا» و «هائیتی» می شود)، درآمد سرانه، به کمتر از آنچه در سال 1960 بود، رسیده است.
اما همه مردم جهان فقیر نشده که اقلیتی وضعیت بهتری پیدا کرده اند. مدیران شرکت های بزرگ آمریکایی در سال 1978 در حدود 60 برابر یک کارگر ساده حقوق دریافت می کردند؛ در صورتی که در سال 1995 این رقم به 170 برابر افزایش یافته است (انیدیپندنت 7 دسامبر 97). و یا در سال 1980 درآمد مدیران عالی رتبه ی 300 شرکت بزرگ آمریکایی، 29 برابر بیشتر از درآمد متوسط کارگران صنایع بود. اما در سال 1990 درآمد اینها به 93 برابر درآمد متوسط کارگران رسید.
تحقیقات اخیر «سازمان ملل»، حاکی از این است که تنها 400 نفر در روی کره زمین بیش از نیمی از ثروت درآمد کل جهان را در اختیار دارند. آقای «بیل گی تز» بنیادگذار نرم افزار «میکروسافت»، پادشاه عربستان سعودی و 383 «سوپر- ثروتمند» دیگر، اموالشان به بیش از کل «تولید ناخالص ملی» 45 درصد جمعیت جهان تجاوز می کند!
چگونه مدافعان چنین نظامی می توانند ادعا کنند که مسایل اجتماعی در شرف بهبود بوده و آتیه از «آن» سرمایه داری است؟ مگر قرار نبود که پس از فروپاشی شوروی خطرات در مقابل نظام جهانی سرمایه داری بر طرف شوند؟ پس این همه وعده و وعیدها چه شدند؟ ما اکنون در پایان قرن بیستم شاهد وخیم تر شدن وضعیت عمومی اکثریت مردم جهان هستیم و نه برعکس. تاریخ یک قرن و نیم گذشته نشان داده که پیش بینی های «بیانیه کمونیست» در مورد بحران اقتصادی سرمایه داری و نقش بورژوازی به اثبات رسیده است. جالب این است که پس از بحران اخیر نوشتجات مارکس به ویژه کاپیتال و مانیفیست کمونیست در سراسر جهان در ابعاد غیر قابل تصور به فروش رسیده است!
در مورد نقش انقلابی پرولتاریا
با اسفناک تر شدن وضعیت اقتصادی، پرولتاریا با شکل متفاوتی با آنچه 160 سال پیش در «بیانیه ی کمونیست» اشاره شد، ظاهر می گردد. مارکس و انگلس در «بیانیه» چنین نوشتند
"....عصر بورژوازی، دارای ويژگی بارزی است... این عصر تخاصمات طبقاتی را تسهیل کرده است. بطور کلی جامعه، بیش از پیش، به دو اردوگاه بزرگ متخاصم، یعنی به دو طبقه ی بزرگ که مستقیماً رویاروی یکدیگر ایستاده اند، تقسیم می شود. این دو طبقه عبارتند از بورژوازی و پرولتاریا."
البته ابن بخش از بیانیه با واقعیت کنونی پرولتاریا کاملاً منطبق نیست. برای درک این مسئله ضروری است که تعریف روشنی از «پرولتاریا» ارائه داده شود. چنانچه کلمه «پرولتاریا» تنها به کارگرانی که به کار یدی در صنعت مشغولند، محدود گردد، در توضیح تخاصمات امروزی می توان دچار لغزش شد. با پیشرفت در تکنولوژی و تحولات چندین دهه پیشین در جوامع سرمایه داری دیگر نمی توان به مفهوم اخص کلمه به «پرولتاریا» یاد شده در «بیانیه»، بسنده کرد. وگرنه به آسانی می توان به این نتیجه رسید که «پرولتاریا» دیگر قادر به تغییر جامعه نیست، زیرا که «ضعیف» و غیر مؤثر است. اما، این نوع برداشت با تفسیر خود مارکس از «پرولتاریا» مغایرت دارد. برای مارکس «پرولتاریا» به مفهوم «اعم کارگران» بود، که شامل کارگران اداری، تکنسین ها، مستخدمین دولت و حتی بخشی از مدیران ساده نیز می شد. به سخن دیگر مفهوم پرولتاریا شامل حال تمام کسانی است که از لحاظ اقتصادی مجبور به فروش «نیروی کار» می شوند و قادر به انباشت سرمایه نیستند.
چنانچه چنین تعریفی از پرولتاریا وجود داشته باشد، بدون تردید در درازای 160 سال گذشته نه تنها پرولتاریا تضعیف نگشته که رشد کیفی و کّمی نیز داشته است. امروزه پرولتاریا شامل بیش از نیمی از جمعیت جهان می گردد. در کشورهایی نظیر ایران در کنار پرولتاریای شهری در روستاها، جمعیت عظیمی از پرولتاریای کشاورزی و نیمه پرولتاریای بی زمین وجود دارند. این بخش، از متحدان اصلی کارگران صنعتی، در مبارزه علیه نظام سرمایه داری جای دارند. چنانچه کارگران زیر بنای مادی جامعه یعنی بندرها، شهرها، نیروگاه ها، کانال ها، مغازه ها، انبارها و غیره را به کارگران کارخانه ها و معادن اضافه شوند؛ و همچنین با توجه به پرولتریزه شدن کار فکری و این که سهم روزافزونی از دانش بشری، اختراعات، نقشه ها و اکتشافات حاصل کار پرولتاریاست، خیل عظیمی از جمعیت جهان در طیف «پرولتاریا» جای دارند. چنانچه اینها دست از کار بکشند، کل زندگی اقتصادی و اجتماعی جامعه سرمایه داری متوقف می شود، و هیچ نیرویی در جهان قادر به جایگزین کردن این عده نخواهد شد. اعتصاب های توده ئی در برخی از کشورهای اروپایی در چند سال گذشته نمایانگر قدرت و توان بالقوه پرولتاریا است.
نظریه پردازان سرمایه داری استدلال می کنند که با اختراع «روبات» (آدم های ماشینی) نقش پرولتاریا کاهش می یابد. این درست است که چنانچه کل جامعه توسط روبات ها اداره شود، پرولتاریا از هیچ قدرتی برخوردار نخواهد بود و سرمایه داران هیچ نگرانی ئی از اعتصاب ها و تحدید و یا سرنگونی به دل راه نخواهند داد. اما، چنین جامعه ئی دیگر «ارزش افزونه» نیز تولید نخواهد کرد و سرمایه داران قادر به چپاول سایر قشرهای جامعه نخواهند شد و نهایتاً کل ثروت خود را از دست خواهند داد.
گرچه به علت عملکرد قوانین سرمایه داری، کلیه قشرهای اجتماعی (کشاورزان، پیشه وران، روشنفکران صاحب مشاغل آزاد و غیره) در جامعه شاهد گاهش وزنه ی مطلق و نسبی خود هستند، اما وزنه ی مرکزی پرولتاریا در تولید هیچگاه زیر سوال نرفته و نخواهد رفت.
رشد و تغییرات در جامعه سرمایه داری، به تدریج توان انقلابی طبقه کارگر را نه تنها کاهش نمی دهد که افزایش نیز می دهد. سرمایه داری برای کاراندازی تکنولوژی مدرن، مجبور است که تعلیمات بیشتری به کارگران دهد. سطح بالاتر آموزش و مهارت کارگران منجر به درک عمیق تر آنها از جامعه و یافتن روش های نوین مبارزه با نظام سرمایه داری خواهد شد. کارگران اروپایی که تا دهه 1950 به کارفرمایان احترام می گذاشتند، امروزه با رشد آگاهی به این نتیجه رسیده اند که الزاماً کارفرمایان و «رؤسا» بهترین عناصر برای سازماندهی امور کارخانه ها نیستند. زیرا که خود کارگران به قابلیت ها و تخصص های لازم و کافی برای راه اندازی چرخ های اداری کارخانه دست یافته اند. از این رو در سال های 75- 1968 و سپس دهه 1980 و همچنین اوایل دهه 1990 اعتصاب های توده ئی در اغلب کشورهای اروپایی دامن زده شدند. البته این اعتراض های توده ئی به شکل خطی تکامل نمی یابند. هر موج بحران تأثیرات خود را در روحیه و کاهش اعتماد به نفس کارگران بر جا می گذارد، اما در امواج بعدی همواره پرولتاریا به پا می خیزد و تمام محاسبات بورژوازی نقش بر آب می گردد. نقش مرکزی پرولتاریا و در رأس آن طبقه کارگر، همانگونه که در «بیانیه ی کمونیست» اشاره شده، همواره محوری و تعیین کننده است و هیچ نیروی دیگری توان و قدرت لازم برای رهائی خود و سایر قشرهای تحت ستم از بند فقر و فلاکت، را ندارد.
دوست گرامی ی. بیدار با مردود اعلام کردن مارکسیزم با لحنی طنز آمیز سوال می کند: "حالا گورکن نظام سر مایه در اروپا کی است؟"
درپاسخ به ایشان باید گفت تنها با روشن کردن تلویزیون، هزار ها تن از این گورکنان را در خیابان های پاریس، لندن، آتن، رم و غیره امروز خواهد یافت. تظاهرات و اعتصابات کارگری که با بحران عمیق سرمایه داری به راه افتاده، تازه اول کار این گورکنان است. اما این گورکنان نیاز به سازماندهی و تشکیلات دارند که به تدریج به آن دست خواهند یافت.
«سوسیالیزم» یا «بربریت»؟
در آستانه قرن بیست و یکم پیش بینی کارل مارکس مبنی بر وجود دو راه در مقابل بشریت: «سوسیالیزم» یا «بربریت»، هر چه بیشتر واقعیت پیدا می کند. چنانچه بار دیگر وضعیتی ایجاد شود که فاشیزم، همانند دهه 1930 رشد کرده و بر مصدر کار قرار گیرد، فاجعه های بشریت، بخصوص با در دست داشتن انواع سلاح های اتمی و شیمیایی، به مراتب بیشتر از اولیل قرن بیستم خواهد بود. مدافعان نظام سرمایه داری باید آگاه باشند که «دمکراسی» بورژوایی قابلیت و کارآیی خود را از دست داده و خود زمینه ساز رشد گرایش های راست گرا است.
وزیران کابینه «حزب کارگر» آقای «براوون» در بریتانیا و یا آقای «سارکوزی» در فرانسه، که هر روز سیاست هایی برای خنثی سازی ابتدائی ترین تأمینات اجتماعی و تهاجم به حقوق اقلیت های جامعه را طرح و اجرا می کنند، ظاهراً از مدافعان همان «دمکراسی» بورژوایی اند که دوست گرامی ی. بیدار مدافع آنست. افزون بر اینها فاشیست های اسم و رسم دار نیز در حال شکل گیری و رشد هستند. آقای «لوپن» در فرانسه در هر انتخاباتی میلیون ها رأی جلب می کند. دولت «دمکراتیک» ترکیه تهاجم نظامی گسترده ای علیه یک پنجم جمعیت ترکیه، کردها، براه انداخته است. دولت های کشورهای اروپای شرقی سابق، آفریقایی و آسیایی که جای خود دارند.
کلیه این فجایع ریشه در شکست نظام سرمایه داری دارد، که نتوانسته حداقل زمینه برای زندگی عادی اکثریت مردم جهان فراهم آورد. تضادهای طبقاتی بین اکثریت مردم و یک اقلیت مرفه همواره بیشتر شده اند.
مدافعان سرمایه داری و رفرمیست ها می گویند که "بله مسایلی وجود دارد، اما بدیل دیگری غیر از سرمایه داری وجود ندارد". اگر چنین است پس هیچ امیدی برای آینده بشریت نباید داشت. برخلاف اعتقادات «شکست طلبانه» برخی از اصلاح گرایان، بدیل واقعی ئی در مقابل این «بربریت» نظام سرمایه داری وجود دارد و آن هم «سوسیالیزم» است. اما نه سوسیالیزمی از نوع «سوسیالیزم» شوروی و یا چین، زیرا که اینها همه منحط شده و هیچ بدیلی در مقابل سرمایه داری ارائه ندادند. وجه تمایز نظام سرمایه داری و نظام سوسیاایستی (غیر از تفاوت های کیفی اقتصادی) در این است که در نظام اول دمکراسی برای اکثریت مردم وجود ندارد. بدون دمکراسی کارگری، یعنی دمکراسی ئی به مراتب عالی تر از دمکراسی بورژوایی، ساختن سوسیالیزم غیرممکن خواهد بود. جوامعی که با سرنگونی دولت سرمایه داری، وارد دوره انتقال از سرمایه داری به سوسیالیزم می شوند (مانند جامعه شوروی پس از انقلاب اکتبر 1917) بدون دمکراسی کارگری به شکل مارپیچی به همان نظام سرمایه داری باز خواهند گشت (همانطور که در شوروی و اروپای شرقی چنین شد).
مردم زحمتکش کلیه جوامع جهان می توانند با اتکاء بر نیروی خود سرنوشت خود را تعیین کرده و برای نسل آتی ثروت تولید کنند. لزومی ندارد که کنترل زندگی مردم به دست شمار قلیلی سرمایه دار و متکی بر بازار کور و هرج و مرج زا سپرده شود. تکنولوژی امروزی در دست نمایندگان واقعی مردم می تواند به بهترین نحوی برای خدمت برای زحمتکشان جامعه بکار گرفته شود. ماشین آلات اتوماتیک می توانند کارهای مشقت بار را از انسان ها گرفته و وقت آزاد برای رفاه و ارتقاء فرهنگ برای مردم ایجاد کند. با استفاده صحیح از کامپيوتر می توان اطلاعات لازم برای منابع ضروری نیازهای مردم را بکار گرفت.
اما این بدیل از بطن نظام موجود سرمایه داری پدید نمی آید. رقابت کور و انباشت بی رویه سرمایه توسط معدودی از افراد جامعه و بکارگیری هر چه بیشتر وقت زحمتکشان (استثمار مضاعف) این اجازه را نمی دهد که جوامع کنونی سرمایه داری به فرهنگ بالاتری دست یابند. تنها راه نجات بشریت از شّر نظام سرمایه داری، مبارزه با آن و نه اصلاح و یا تسلیم شدن به آن است. جلوه تئوریک و نظری این مبارزه نیز تنها در «مارکسیزم» نهفته است.
اما این مبارزه یک عمل ملی نیست که در سطح بین المللی باید انجام پذیرد. مدافعان بورژوازی می گویند که گسترش سوسیالیزم در سطح جهانی عملی نیست؛ و کوشش برای سازماندهی تولید در گستره ی جهانی صرفاً از عهده سرمایه داری بر می آید. تردیدی نیست که جایگزینی سرمایه داری با یک نظام نوین، متکی بر همکاری و کنترل خود مردم، یک روزه انجام نخواهد گرفت. شاید ده ها سال برای اینکه توده ها به طور آگاهانه بر امور خود نظارت و کنترل داشته باشند، زمان لازم باشد. به سخن دیگر، استقرار سوسیالیزم در سطح جهانی به سرعت انجام نمی پذیرد که یک روند طولانی تاریخی است. کسانی که قرن ها از سیاست و نظارت بر امور اقتصادی خود کنار گذاشته شده اند، برای به دست گرفتن کنترل بایستی تعلیمات لازم را ببینند. پس از سرنگونی نظام سرمایه داری، دوره انتقال از سرمایه داری به سوسیالیزم آغاز خواهد شد. در این دوره، هنوز رگه ها و عناصر سرمایه داری (وجه توزیع بورژوایی) باقی خواهد ماند. تنها با به دست گرفتن قدرت سیاسی توسط پرولتاریا است که این دوره انتقال می تواند آغاز شود. وجود دمکراسی کارگری تنها وسیله تضمین کننده گذار این دوره انتقالی است.
تسخیر قدرت سیاسی توسط پرولتاریا، سلب قدرت از بورژوازی و تحت کنترل گرفتن صنایع عمده گام های نخستین در راستای ایجاد وضعیتی مساعد برای از میان برداشتن هرج و مرج و ناامنی نظام سرمایه داری است. دولت کارگری بلافاصله در قدم اول از حیف و میل های بی حد و حساب، رقابت های زاید ، تبلیغات های غیرضروری، کاخ سازی ها و اصراف، جلوگیری کرده و به جای آن دست به ساختن مسکن و تهیه وسایل اولیه برای میلیون ها انسان در جامعه خواهد زد.
بی تردید جامعه سوسیالیستی آتی بی نقص نخواهد بود، اما تنها جامعه ئی در تاریخ است که اکثریت مردم جامعه به طور آگاهانه بر سرنوشت خود حاکم خواهند شد.
کسانی که با علم به بحران های امروزی نظام سرمایه داری کماکان از آن دفاع کرده و به «اصلاح» آن پرداخته اند و یا آن را به عنوان عقاید نوین جلو داده، و یا مارکسیزم را مورد سوال قرار داده و می دهند، آگاهانه و یا ناآگاهانه چشم اندازی جز حمایت از «بربریت» نخواهند داشت. تنها روش جلوگیری از بربریت تدارک عملی کنارگذاری ریشه ئی سرمایه داری جهانی است. ستون فقرات نظری و تئوریک این تدارک نیز بر اصول بنیادین «بیانیه کمونیست» استوار است. بنا براین دوست گرامی ی. بیداربا این مواضع امروز دچار "خیانت" و یا به ظاهر "اشتباه" نشده است، بلکه با تحلیل نا روشن رفرمیستی از مارکسیزم و رد آن، در تحلیل نهایی، ناخواسته، در جبهه استثمارگران قرار می گیرد.
دولت و انقلاب
یکی دیگر از موارد اساسی سوسیالیزم علمی مارکس، مندرج در مانیفست کمونیست، مسئله «دولت» سرمایه داری است. زیرا که از دیدگاه مارکسیزم تنها آگاهی داشتن به «ناتوانی» بورژوازی در یافتن راه حل برای بحران جامعه و یا «توانایی» پرولتاریا برای ارائه راه حل های واقعی، کافی نیست. کمونیست ها باید هم چنین بدانند که تحت چه وضعیت مشخصی کارگران توان «تسخیر قدرت» را دارند. مسئله سرنگونی دولت سرمایه داری و تشکیل دولت کارگری یکی از محورهای بحث مارکس و انگلس در مانیفست (و هم چنین پس از آن بود). این موضوع را نیز دوست گرامی ی. بیدار مردود اعلام می کند. زیرا آنرا قدیمی دانسته و منطبق به وضعیت کنونی نمی داند. اما راه حل او تنها حمایت از دولت سرمایه داری است!
ایده «استحاله» سرمایه داری و تکامل «مثبت» در راستای تدارک زمینه لازم و کافی برای حل مسایل اجتماعی، از ابتدا در درون جنبش کارگری وجود داشته است. بحث های دوست گرامی ی. بیدا تازگی و یا "نو" نیست؛ اصلاح طلبان جنبش کارگری از سال های 1848 بر این اعتقاد استوار بودند که امکان یک انتقال «مسالمت آمیز» از سرمایه داری به سوسیالیزم وجود دارد. در نتیجه لزومی برای مورد سئوال قرار دادن «دولت» نمی یافتند.
بدون تردید در زمان نگاشته شدن «بیانیه کمونیست»، دولت سرمایه داری ماهیتی تکامل نیافته و محدود داشت. در بریتانیا تنها پس از مقاومت های «چارتیست»ها، «پلیس» به معنای امروزی آن سازمان یافت. مبارزات کارگری، به ويژه پس از انتشار «بیانیه» متشکل تر و سازمان یافته تر علیه دولت های سرمایه داری آغاز گشتند. و دولت های سرمایه داری نیز ابزار سرکوب خود را برای جلوگیری از قیام ها و انقلاب ها آماده کردند. اتفاقی نیست که 18 ماه پس از انتشار «بیانیه» کلیه مبارزات کارگری در سطح اروپایی با شکست روبرو شد.
اما، مارکس و انگلس، پیش از مقابله های اساسی کارگران علیه دولت سرمایه داری، در «بیانیه»، دولت سرمایه داری را چنین ارزیابی کردند:
"قوه اجرائیه دولت جدید چیزی نیست جز کمیته ئی برای اداره ی امور جمعی کل بورژوازی". به سخن دیگر، نزد مارکس و انگلس، برخلاف نظریه اصلاح گرایان، دولت سرمایه داری به هیچ وجه نقش «داور»ی بین طبقات در جامعه را ایفا نمی کند که مدافع یک طبقه ی خاص (بورژوازی) است.
اما، در عین حال، در آخر بخش دوم بیانیه، «پرولتارها و کمونیست ها»، ده مطالبه که با وضعیت آن روز سرمایه داری انطباق داشت، به عنوان مطالبات «انتقالی» طرح گشتند. این مطالبات توسط رفرمیست ها به عنوان «اصلاحات»ی برای بهبود وضعیت وخیم مردم در نظام سرمایه داری قلمداد شده اند. مارکس و انگلس، در دیباچه ی 1872، اعلام کردند که آن مطالبات دیگر «کهنه» شده اند. آنها پس از تجربه کمون پاریس (1871) نگاشتند که: "طبقه ی کارگر نمی تواند به سادگی دستگاه دولتی آماده را به چنگ آورده، از آن برای تحقق هدف های خود استفاده کند". به دنبال این تفکر، مارکس، در مقابل دولت سرمایه داری، دولتی از نوع کمون را قرار داد. این «نوع» دولت، شکل برجسته «شوراها» را به خود گرفت.
اضافه بر این، مارکس معتقد بود که پرولتاریا نمی تواند قدرت را در چارچوب قانونی بورژوازی تسخیر کند. "کمونیست ها آشکارا اعلام می کنند، که هدف های آنان تنها از راه سرنگون کردن تمام شرایط اجتماعی کنونی از طریق توسل به زور، تحقق پذیر است" و یا برای دگرگون کردن سوسیالیستی اجتماع، طبقه ی کارگر باید چنان قدرتی در دست خود متمرکز کند که هرگونه مانع سیاسی در سر راه خود به سوی سیستم جدید را، بکلی خرد و نابود کرده و سپس "پرولتاریای سازمان یافته به عنوان طبقه ی حاکم" بر مصدر قدرت می نشیند. این «دیکتاتوری انقلابی پرولتاریا» است که تنها دمکراسی واقعی است که بشر به خود دیده است. زیرا که دمکراسی «بورژوایی» صرفاً دمکراسی برای اقلیت جامعه است. اصلاح طلبان این بخش از بیانیه را به علت "عدم بلوغ" نهضت کمونیستی و عدم وجود "رفاه" و "دمکراسی" در جوامع سرمایه داری آن دوره، مردود اعلام می کنند. در صورتی که تجربه فاشیزم، جنگ های امپریالیستی و سرکوب کارگران در بسیاری از کشورهای جهان سرمایه داری، صحت نظریات مارکس در «بیانیه» را تایید می کند.
مارکس و انگلس، در مورد مبارزات کارگری و سازماندهی انقلاب هم چنین تاکید می کنند: "تاریخ تمام جوامعی که تاکنون وجود داشته، تاریخ مبارزات طبقاتی است" و "هر مبارزه طبقاتی، مبارزه ئی سیاسی است" (نکته ئی که رفرمیست های جنبش کارگری فراموش کرده اند) و هم چنین "سازمان یافتن پرولتاریا به عنوان یک طبقه.... سازمان یافتن متعاقب آن در یک حزب سیاسی است." (نکته ئی که اتحادیه های کارگری و «آنارکوسندیکالیست»ها و «آنارشیست»ها، از یاد برده اند).
اما، این مبارزه طبقاتی، یک مبارزه بین المللی نیز هست. در «بیانیه» آمده است که: "کارگران کشور ندارند". این جمله غالباً توسط کوتاه نظران به عنوان طنز و کنایه استفاده شده است. اما واقعیت این است که تاریخ جنبش کارگری در قرن گذشته نشان داد که این جمله هنوز به قوت خود باقی است. همبستگی بین المللی کارگران در هر نقطه جهان با یکدیگر صحت این پیش بینی را به اثبات رسانده است. وجود سازمان های بین المللی کارگری نیز در قرن اخیر خود نمایانگر صحت چنین نظریه است.
ناخوانی امروزی «بیانیه»
گرچه اکثر نکات اصلی «بیانیه» امروزه هنوز از اهمیت بارزی برخوردار است، اما ناخوانی هایی نیز در ارتباط با وضعیت امروزی در آن مشاهده می گردد. این ناخوانی ها به وسیله کوتاه بینان مورد سوء تفسیر قرار می گیرد (لئون تروتسکی در مقدمه ئی به مناسبت نودمین سالگرد «بیانیه کمونیست: بسیاری از این نکات را به تفصیل توضیح می دهد):
اول، مارکس و انگلس تصور می کردند که بورژوازی اواسط قرن نوزدهم توان و قابلیت سازماندهی انقلاب سیاسی را داراست. تجربه سال 1848 در اروپا نشان داد که بورژوازی توان «انقلابی» خود را از دست داده و هراس آن از طبقه کارگر به مراتب بیشتر از فئودالیزم فرتوت است. مارکس و انگلس پس از نگارش «بیانیه»، در سال 1850 پایه های نوین تئوری «انقلاب مداوم» را ترسیم کردند که در آن از رهبری پرولتاریا برای سازماندهی انقلاب های آتی نام بردند. به اعتقاد آنها تنها رهبری پرولتاریا قادر به مبارزه علیه فئودالیزم است و بورژوازی فاقد ماهیت انقلابی است. اما، رهبری پرولتاریا با از میان برداشتن فئودالیزم اکتفا نکرده که کل نظام سرمایه داری را مورد سئوال قرار می دهد. این نظریه پس از سال ها، پایه تئوریک نظریه لئون تروتسکی در تکوین تئوری «انقلاب مداوم» شد.
دوم، گرچه «بیانیه» پیش بینی کرد که سرمایه داری کلیه کشورهای «توسعه نیافته» را بر محور یک سیستم جهانی سرمایه داری گرد می آورد، اما، به شکل اخص هیچ اشاره ئی به این کشورها نکرد. حتی «آگاهی ملی» را نیز تحت تأثیر تکامل سرمایه در زوال ارزیابی کرد:
"اختلاف های ملی و تضادهای ما بین مردم، به علت تکامل بورژوازی، روز به روز رو به کاهش خواهد رفت...."
اما، تجربه سرمایه داری در یک قرن و نیم پیشین نشان داد که نه تنها مسئله ملی و جنبش های آزادیبخش ملی تحت انقیاد سرمایه داری قرار نگرفته که خود به یکی از مشخصات بارز مبارزات ضد امپریالیستی تبدیل گشته اند. در واقع یکی از وظایف کمونیست های کشورهای متروپل مبارزه و ایجاد همبستگی با مبارزات مردم کشورهای «توسعه نیافته» در مقابل ستم ملی به وسیله ی دولت های امپریالیستی، بود (و هست). رفرمیست ها از پیش بینی های «بیانیه» در این مورد، نقش «مدنی جویانه» و یا «ترقیخواهانه» برای سرمایه داری ترسیم کردند.
سوم، پیش بینی بیانیه در مورد ستم کشیدگی و آزادی زنان و نقش خانواده در جامعه سرمایه داری و اقدامات سرمايه داری در اواخر قرن نوزدهم، دقیق ترسیم نشده بود. بیانیه اعلام کرد:
"بورژوازی.... روابط خانواده را به یک روابط صرفاً مالی تبدیل کرده است". و "پرولتاریا بدون مالکیت است و روابطش با زن و بچه اش هیچ شباهتی به روابط یک خانواده بورژوا ندارد".
این جمله به این مفهوم است که نقش خانواده محدود به بورژوازی بوده و اهمیت آن برای کل جامعه منتفی گشته است. در واقع بورژوازی این مفهوم از خانواده را تغییر داده و نقش زن به عنوان کارگر بدون دستمزد خانگی را در سیستم تولیدی را تحقق داد. در دوره بحران سرمایه داری، زنان به گوشه خانه پرتاب شده، و در دوره شکوفایی سرمایه داری که نیاز به «کار» ارزان بود، زنان به عنوان کارگران ارزان در بازار ظاهر گشتند. این وضعیت در بیانیه پیش بینی نشده بود.
چهارم، در بیانیه، در مورد «فلاکت» مضاعف و گرایش به کاهش دستمزد طبقه کارگر، تأکید شده است. البته این امر در اواخر قرن نوزده و اوایل قرن بیستم صدق می کرد. اما، با تعمیق تقسیم کار اجتماعی و از میان رفتن بخش عمده کارگاه های صنایع دستی، سرمایه داری با «اصلاحات» محدود و ازدیاد دستمزدهای بخشی از طبقه کارگر (کارگران حرفه ئی)، را خریداری کرد.
در نتیجه برخی از پیش بینی های «بیانیه کمونیست» به ویژه در مورد مسئله خانواده، مسئله ی ناسیونالیزم و وضعیت درآمد کارگران، با واقعیت امروزی جوامع سرمایه داری هم خوانی ندارند. اما در دو دهه گذشته، شیوه های «نئو- لیبرالیزم» در عرصه ی جهانی برای جلوگیری از بحران نظام سرمایه داری، نشان داد که حتی در این موارد پیش بینی های مارکس و انگلس «صددرصد» اشتباه نبودند. امروز در جهان سرمایه داری «فقر» از 20 سال پیش به مراتب بیشتر شده است (رجوع شود به آمار و ارقام ذکر شده در ابتدای مقاله). به منظور ایجاد «ارتش ذخیره» انعطاف پذیر، مجدداً وضعیت زنان را به دوره گذشته سوق داده شده است.
صد و شصت سال پس از «بیانیه»
سئوالی که برای نسل جوان پرولتاریا ترسیم می گردد این است که «امروز»، در عصر شبکه های انترنت و بُمب های اتمی چه درس هایی از «بیانیه کمونیست» می توان آموخت؟ پاسخ این است که بر خلاف نظریه دوست گرامی ی. بیدار: درس های بسیار زیادی! بیانیه، بخشی از تاریخ میراث جنبش کارگری در سطح جهانی است. بیانیه، روش بنیادینی است که براساس آن مارکسیزم امروزی می تواند تکامل یابد. بیانیه، تصویری از «اساس» و «بنیاد» سرمایه داری را ترسیم کرده و تا از میان رفتن نظام سرمایه داری «کهنه» نمی گردد. بیانیه، «پیشرفت» و بحران های دائمی ادواری سرمایه داری را ترسیم می کند. بیانیه، راه رهایی از نظام غیرعادلانه سرمایه داری و شیوه سازماندهی پرولتاریا از آن سیستم را نشان می دهد. بحران بشریت که امروز به شکل سقوط بازار بورس، فقر عمومی، آلودگی هوا، تهدید جنگ و غیره ظاهر می گردد همه به نبود رهبری انقلابی برای رهایی بشریت از شرّ نظام سرمایه داری مربوط می گردد- همانطور که در سال های 1848، 1938، 1970، 1980 و 1990 چنین مسائلی وجود داشته است. تنها راه حل برون رفت از بحران کنونی این است که پیشروان فعال جنبش کارگری، پیام «بیانیه کمونیست» را به کلیه ی کارگران جهان منتقل کنند و مفاد آن را به اجرا گذارند. برخلاف کسانی که بر این باورند که «سوسیالیزم» مرده است، پیام بیانیه هنوز صدای کارگران جهان را منعکس می کند، و آن این است که مفهوم «سوسیالیزم» زنده است و تا زمانی که طبقه ی کارگر وجود داشته باشد زنده خواهد ماند. زیرا که بنابر «بیانیه»، سوسیالیزم و کمونیزم بازتاب کننده منافع تاریخی و عینی طبقه کارگر است.
صحت گفته مارکس و انگلس مندرج در «بیانیه کمونیست» مبنی بر اینکه:
"نیروهای تولیدی که در اختیار جامعه است، دیگر تمایل به رشد شرایط مالکیت بورژوائی ندارند. بلکه برعکس، آنها برای این شرایط بیش از حد قوی شده اند- وضعیتی که این نیروها را به زنجیر می کشاند- و به محض اینکه زنجیر این وضعیت را از هم بگسلند، سراسر جامعه بورژوازی را دچار آشفتگی خواهند کرد و موجودیت مالکیت بورژوازی را به خطر خواهند انداخت". کماکان بر قوت خود باقی بوده و رهبری طبقه ی کارگر برای چنین زمانی تدارکات خود را آغاز کرده است.
دوست گرامی ی. بیدار نه تنها با این موضع ناچار می شود خود را در تناقضات آشکار با واقعیت امروزی قرار دهد، بلکه هیچ راه حل نوینی نیز با رد مانیفست کمونیست و مارکسیزم نشان نمی دهد. امروز دیگر برای هر فرد عادی جامعه سرمایه داری روشن شده است که پیش بینی مارکس جامعه عمل یافته و یک تز قدیمی نیست!
امروز برای نسل جوان در افغانستان (و سایر نقاط در منطقه) تنها یک راه وجود دارد و آن نیز سازماندهی خود و ایجاد تشکیلات خود برای سرنگونی سرمایه داری و کوتاه کردن دست های امپریالیزم است. این تدارکات با مماشات با سرمایه داری و توهم داشتن به دولت آن و مردود اعلام کردن مارکسیزم (تحت لوای اینکه اساس آن کهنه شده است) عملی نخواهد شد. تکامل ناموزون و مرکب در سطح بین المللی برخی از کشورها مانند افغانستان را می تواند در مقام تدارک برای انقلابی سوسیالیستی قرار دهد. مگر روسیه 1917 از لحاظ اقتصادی از افعانستان کنونی پیش تر بود که بزرگترین انقلاب سوسیالیستی را با همان دهقانان و شبه پرولتاریا و پرولتاریا شهری سازمان داد؟ دوست گرامی ی. بیدار اگر مسایل زیر بنایی را در افغانستان و کشورهای مشابه مورد سوال قرار می دهد باید پاسخ دهد که چگونه در دور افتاده ترین ممالک جهان (حتی عقب افتاده تر از افغانستان) اقتصاد نظام امپریالیستی مشاهده شده و اقتصاد آن کشورها به زائده کشورهای متروپل مبدل شده اند؟ این وضعیت حتی در عقب نگهداشته ترین کشورهای آفریقایی امروز دیده می شود. در عصر امپریالیزم بر خلاف دوران پیش تکامل سرمایه داری (قرون 17 و18 )، تمامی عناصر اقتصاد هر کشوری در جهان در نظام سرمایه داری جهانی ادغام گشته و انقلاب های ضد سرمایه داری و یا سوسیالیستی را در دستور روز قرار داده است. به عبارت دیگر شرایط عینی برای انقلاب سوسیالستی در افغانستان نیز آماده است. تنها علت عدم آغاز این انقلابات نبود آگاهی ذهنی است. به سخن دیگر نقش انقلابیون و آزادیخواهان در هر نقطه جهان باید ایجاد حزب طبقه کارگر (با برنامه انقلابی ضد سرمایه داری) در راستای سرنگونی استیلای سرمایه داری باشد. البته این عملی است بسیار دشوار به ویژه اینکه گرایشات رفرمیستی در درون طیف چپ در مقابل این روند ایستادگی می کنند. مبارزه روشنفکران و زحمتکشان جوان افغانستان می بایست در این راستا متمرکز گردد و نه در جهت احیای نظام پوسیده سرمایه داری!
در آخر با نگاهی اجمالی به تاریخچه "نوآوران" و نقل قولی در مورد آنان؛ این یادداشت ها را خاتمه می دهم. به این امید که این بحث بتواند در یک محیط سالم و دوستانه ادامه یابد.
ريشه های تاریخی "نوآوری"
وقايع مهم تاريخ معمولاً خود را تکرار می کنند. در آستانه دهه 30 قرن اخير، دستاوردهای انقلابی جنبش کارگری با شکستهای تعيين کننده ای مواجه شدند و گرايش های راست گرای فاشيستی رو به رشد نهادند. بحران عميق اقتصادی نظامهای سرمايه داری از يک سو، و عدم وجود رهبری انقلابی کارگری در سطح جهانی، از سوی ديگر، پيش روی های جنبش کارگری عليه نظام سرمايه داری را مسدود کردند. سياستهای سازش طبقاتی استالينيزم آخرين سنگرها و دستاوردهای جنبش کارگری را به نابودی کشاند. در اين دوره، جو رخوت و دلسردی بر روشنفکران انقلابی غلبه کرد. عده ای از شکست هراسان شده و مبارزات طبقاتی را رها کرده و برخی ديگر علل شکست را در خود نظريات انقلابی جستجو کردند و به کشف عقايد "نوين" مشغول شدند. اما، در مقابل اين روند، عده ای نيز کماکان به حفظ و تداوم دستاوردهای انقلابی کمر بستند و نظريات و سنن انقلابی را رها نکردند و در راستای تکامل آنان گامهای مؤثر برداشتند. تاريخ جنبش کارگری، تاريخ مبارزات ادامه دهندگان پی گير نظريات مارکسیزم انقلابی بوده و هست.
در دهه 90 نيز با فروپاشی نظامهای حاکم بر شوروی و اروپای شرقی و تغيير تناسب قوا به نفع امپرياليزم، بار ديگر گرايشهای گريز از مرکز در ميان "روشنفکران" وحشت زده از شکست، مشاهده شد. اپوزيسيون چپ خاور میانه (ایران، افعانستان و عراق) نيز از اين وضعيت مستثنی نبود. برای نمونه شکست انقلاب اخير ايران نيز موقعيت بسیاری از "چپ" را وخيم تر از پیش کرد. در آغاز تعداد محافل، دسته های رنگارنگ "نوآوری" و "نوطلب" در همه جا سايه افکند. افراد و محافلی از گرايش های نظری متفاوت و حتی متضاد همه در يک نکته توافق نظر داشتند: "نظريات انقلابی سابق کهنه شده اند و منطبق با وضعيت کنونی نيستند و بايد مباحث نوين ارائه داد!"
در ایران نیز در دوره پیش در میان"چپ"، انتشار نشريات "تئوريک" متعدد نمودار وضعيت "نوآوران" بود. عده ای دست به "نقد" و "کنکاش" زده و برخی نيز صرفاً با افزودن پسوند "نو" نشريات خود را تزيين کردند. اغلب نشريات "نوآوران" در واقع مطلب "نو" ای به ارمغان نياورده که همان نظريات کهن گرايشهای ورشکسته جنبش کمونيستی را صرفاً تبليغ می کنند (کائوتسکيزم، مکتب فرانکفورت و غيره). تمايلات ضد نظريات مارکسیزم انقلابی در بيشتر نشريات به وضوح به چشم می خورد. نظریات اخیر دوست گرامی ی. بیدار نیز این بحث های پیشین در میان چپ ایران را تداعی می کند. اما در ایران این قبیل "نو" آوری ها با شکست اصلاح طلبان رخت بستند و به کناری پرتاب شدند. امروز مبارزات کارگران و جوانان ایران در مقابل نظام سرمایه داری است.
در اين ترديدی نيست که جريانهای چپ می بايستی پيگيرانه در صدد تجسس و تحقيق و تکامل نظريات جديد باشند. اما کنار گذاردن عمل متشکل سياسی و عدم دخالت در جنبش کارگری و ضديت با نظريات انقلابی و تمايل به نظريات انحرافی جنبش کمونيستی، روش صحيح پيشبرد و تکامل نظريات انقلابی نيست.
"نوآوران" اغلب در رد نظريات مارکسيزم انقلابی، به نظريات کائوتسکی، برنشتاين (مکتب فرانکفورت) و یا نظریه پردازان رفرمیست کنونی استناد می کنند (مواردی که دوست گرامی ی. بیدار نیز نقل قول کرده است). در واقع، هيچ يک از اين نظريات نه در زمان خود، "نو" و راهگشايی مسايل جنبش کارگری بودند و نه امروز. درست بر عکس هر يک از آن نظريات به درجه ای نظامهای موجود سرمايه داری منحط را توجيه کرده و نهايتاً مسير انقلابهای کارگری را منحرف کردند. امروز، در آستانه قرن بيست و يکم، طرح اين قبيل نظريات به مثابه نظريات "نو"، برخوردی غير اصولی است.
در مورد نو آوران، لئون تروتسکی در سال 1937 چنین نوشت:
"دوران ارتجاعی، مانند دوران فعلی، نه تنها طبقه ی کارگر و پيشروی آن را تجزيه و تضعيف می کند، بلکه سطح کلی ايدئولوژيک جنبش را نيز تنزل داده، طرز تفکر سياسی را به مراحلی که مدت ها قبل پشت سر گذاشته است، رجعت می دهد، در چنين شرايطی وظيفه ی پيشرو بيش از هر چيز ايستادگی در برابر اين جريان قهقرائی است: می بايستی در جهت خلاف جريان شنا کند، اگر تناسب نامساعد قوا حفظ سنگرهای به چنگ آمده را نا ميسر می سازد، دست کم بايست برای حفظ مواضع ايدئولوژيک بدست آمده بکوشد، زيرا بهای سنگينی بابت اين مواضع پرداخت شده است. هستند ابلهانی که اين سياست را "سکتاريستی" می پندارند. در حالی که تنها از اين راهست که می توان خود را برای امواج مقاومت ناپذير جنبش پيش رونده ای که با جزر و مد بعدی تاريخ فرا می رسد، آماده ساخت.
شکست های بزرگ تاريخی به طرز اجتناب ناپذيری سبب پيدايش ارزيابی جديدی می شود، اين معمولاً در دو جهت اتفاق می افتد. از يکسو پيشروی واقعی که با تجربيات شکست توانگر گشته است، با تمام قدرت از ميراث عقايد انقلابی دفاع کرده، بر اين اساس در راه تربيت کادرهای جديد برای مبارزات توده ای آتی کوشش می کند. از سوی ديگر، کسانی که به کارهای روزمره ی عادی عادت کرده اند، سانتريست ها و آماتورهای بوالهواس، از شکست هراسان می شوند و تمام هّم خود را متوجه انهدام اتوريته سنن انقلابی کرده، در تجسس "دنيای نوين" به قهقرا می روند. (در نظريات اينها) کوچک ترين اشاره ای به يک تجزيه و تحليل مارکسيستی نشده است. حتی يک کوشش جدی در بررسی علل شکست نمی توان يافت. حتی کلمه ی تازه ی در باره ی آتيه اظهار نشده است. هيچ چيز جز کليشه های پيش پا افتاده، فريب و تزوير، و بخصوص دلواپس های مذبوحانه ی ... برای حفاظت خود پيدا نخواهيم کرد... اين حضرات به دليل رخوت مغزی نمی توانند مارکسيزم را انکار کنند، آنرا ارزان به هرزگی سپرده اند..." ("استالينيزم و بلشويزم"29 اوت 1937)
18 بهمن 1387
نامه ی سرگشاده به هوگو چاوز رئیس جمهور ونزوئلا
نامه ی سرگشاده به هوگو چاوز رئیس جمهور ونزوئلا
هوگو رافائل چاوز فریأس، رئیس جمهوری بولیواری ونزوئلا
آقای رئیس جمهور،
دیروز هفتمین باری است که شما برای ملاقات رهبران دولت سرمایه داری ایران وارد ایران می شوید.
در ژوئیه 2007 ششمین سفر شما به ایران و در ژوئیه 2006 پنجمین سفر شما و همچنین در نوامبر 2004 هنگام چهارمین دیدار رسمی شما از ایران، برخی از فعالان جنبش کارگری ایران به شما نامه ای فرستادند و در آن نگرانی های خود را در رابطه ی با سوءاستفاده ی رژیم ایران از نام و محبوبیت شما در میان توده های مردم آمریکای لاتین و فعالین مترقی و ضد گلوبالیزاسیون در سطح جهان ابراز داشتند. در آن نامه تفاوت های بنیادین بین حکومت بولیواری با رژیم ایران ذکر شد. اما شما ظاهرا توجه ای به ندای کارگران و مردم تحت ستم ایران نکردید و بار دیگر سران این دولت ضد کارگری را ملاقات کرده و آنها را به آغوش کشیدید و قراردادهای نوین امضا کردید. شما با این سفر نشان دادید که در اتخاذ سیاست خارجی و ایجاد جبهه ضد امپریالیستی دچار لغزش بنادین شده اید.
آقای رئیس جمهور،
شما باید توجه کنید که وضعیت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ونزوئلا و ایران در دو جهت مخالف هم سیر می کنند. اگر چه هر دو کشور شاهد شکوفائی قابل ملاحظه در درآمد نفت (و گاز) بوده اند، اما، مابین شیوه های استفاده از این درآمد مضاعف؛ تفاوت های فاحشی وجود دارد. در ونزوئلا، شما از این درآمد برای ساختن بیمارستان ها و مدارس و داشگاه استفاده می شود؛ و در ایران برای پر کردن جیب عده معدودی سرمایه دار.
از یک سو در ونزوئلا، ما شاهد ملی شدن هر چه بیشتر شرکت ها، امکانات رایگان دارو و درمان، آموزش و پرورش و غیره، و سیاست اهدای حقوق و آزادی بیشتر در قانون اساسی، خصوصاً به کارگران و اقشار فقیر جامعه بوده ایم. برای کارگران این گونه پیشرفت ها به معنای کسب کنترل بیشتر آن ها بر شیوه زندگی و کارشان بوده است. مهم تر از همه، سلب مالکیت از کارخانه ها و تشویق به کنترل و دخالت کارگری، ماهیت جنبش کارگری ونزوئلا را تغییر داده است. جنبش بولیواری و سیاست های حکومت آن تغییرات عظیمی را در تعادل نیروهای طبقاتی ونزوئلا به نفع طبقه ی کارگر انجام داده است. حکومت ونزوئلا نه تنها کارگران را به ساختن "اتحادیه ی ملی کارگران" به عنوان بدیلی در مقابل "کنفدراسیون کارگری ونزوئلا" تشویق کرده است، بلکه کارگران در اداره و مدیریت کارخانجات و سایر شرکت ها حضور و دخالت داشته اند. تمام جهان می داند که شما لیست اسامی 1149 کارخانه ی تعطیل شده را بیرون داده و به صاحبان آن ها اخطار دادید: «آن ها را تحت کنترل کارگری قرار دهید و یا حکومت از شما سلب مالکیت خواهد کرد!»
اما در ایران، علاوه بر نبود حقوق دموکراتیک اولیه؛ کارگران از داشتن حق تشکیل هرگونه اتحادیه ی کارگری محروم هستند. امروز، کارگران ایران حتی حق داشتن یک کنفدراسیون مانند "کنفدراسیون کارگری ونزوئلا" را ندارند! آن چه آن ها دارند «خانه ی کارگر» و «شورای کار اسلامی» وابسته به دولت است؛ که برای حمله به کارگران شکل گرفته اند.
اما در پیش چنین نبوده است: سرنگونی رژیم شاه، برای کارگران آزادی هایی را دربر داشت که در برخی موارد حتی شامل کنترل بر تولید و توزیع نیز شد. اما هیئت حاکم اسلامی موفق شد؛ از طریق سرکوب تمام دستآوردهای کارگران را از آنها باز پس گیرد. این رهبرانی که شما در آغوش می کشید، با کشتن هزاران کارگر، جنبش را نابود و چندین دهه به عقب کشاندند. در جامعه ایران، حتی اتحادیه های کارگری زرد طرفدار کارفرما که در دوره شاه قابل تحمل بود، غیرقانونی شده و هم چنان غیرقانونی باقی مانده است! حتی فدراسیون اتحادیه های کارگری ای مانند "کنفدراسیون کارگری ونزوئلا" نیز در ایران غیرقانونی می باشد!
در ایران، میزان بیکاری رسمی (که پایین تر از میزان واقعی است) 85/10 بوده و بیکاری در میان جوانان (بین سنین 15 تا 24 سال) 35/22 است. حتی وقتی کارگران شاغل هستند، اغلب حقوقشان پرداخت نمی شود- در بسیاری از موارد بیش از یک سال. حتی آن هایی که دستمزد خود را دریافت می کنند با مشقت پرداخت مخارج نیازهای ابتدائی خود در زندگی مواجه هستند، زیرا که دستمزدشان کفاف زندگی عادی را نمی دهد. برای نمونه، اجازه ی آپارتمان دو اتاق خوابه 422 دلار در ماه است، در حالی که درآمد یک کارمند عادی 120 دلار، درآمد یک معلم 180 دلار و حتی درآمد یک پزشک 600 دلار در ماه است. جای تعجبی نیست که 90% جمعیت کشور زیر خط فقر زندگی می کنند.
آقای رئیس جمهور،
دولت سرمایه داری ایران، هیچ اختلاف و تضاد بنیادین با امپریالیست آمریکا ندارد. آنها در حالت جنگ سرد با آمریکا قرار دارند و با دریافت امتیازات کافی؛ وارد معاملات سیاسی با آمریکا خواهند شد و پشت شما را خالی می کنند. در حقیقت دولت سرمایه داری ایران نقداً به آمریکا در تهاجم و اشغال نظامی افغانستان و عراق - و روی کار آوردن رژیم های دست نشانده ای مانند رژیم «کرزای» و «ملکی» به وسیله ی تبادل تجاری امنیتی و معاملات دیگر- کمک کرده است. دولت سرمایه داری ایران هم اکنون مشغول مذاکره نزدیک با دولت اوباما در مورد حل مسایل افغانستان است. این دولت علیرغم شعارهای "ضد امپریالیستی" اش، به سوی بازسازی پیوندهای سابق خود با ایالات متحده آمریکا پیش می رود. گزینش احمدی نژاد، نشانگر چرخش نهائی رژیم برای حل اختلافاتش با امپریالیزم، به ویژه امپریالیزم آمریکا است. بر خلاف تمام "دشمنی ها"، و ژست های "ضدامپریالیستی"، رژیم آماده ی حل کلیه ی اختلافات موجود با آمریکا است. دولت ایران می خواهد از ایران، جامعه یی مثل کلمبیا بازسازی کند (در کلمبیا هزاران کارگر اتحادیه ای کشته شده تا شرکت های چند ملیتی بدون هیچ گونه مانعی بتوانند کارگران را استثمار کرده و منابع طبیعی کشور را به یغما برند).
آقای رئیس جمهور،
پیوند نزدیک و مرتب شما به رهبران این رژیم عاقبت باعث این می شود که توده های مردم ایران به درس های بزرگ روند انقلابی در ونزوئلا پشت کنند. جای گرفتن در قلب و ذهن توده های مردم ایران و کشورهای نظیر آن، بهترین راه حل درازمدت برای قطع کردن دست های واشنگتن بر آمریکای لاتین است. نزدیکی شما با دولت سرمایه داری ایران که دستهایش به خون هزارها کارگر و جوان آغشته است، نشان می دهد که سیاست بین المللی ضد امپریالیستی شما دچار انحراف اساسی است. شما با نزدیکی با رژیم های ارتجاعی هرگز نخواهید توانست مبارز ضد امپریالستی را به فرجام برسانید. تنها اتحاد نمایندگان واقعی کارگران و زحمتکشان می تواند در مقابل امپریالیزم ایستادگی کند.
با احترام
مازیار رازی
سخنگوی گرایش مارکسیست های انقلابی ایران
14 فروردین 138۸
هوگو رافائل چاوز فریأس، رئیس جمهوری بولیواری ونزوئلا
آقای رئیس جمهور،
دیروز هفتمین باری است که شما برای ملاقات رهبران دولت سرمایه داری ایران وارد ایران می شوید.
در ژوئیه 2007 ششمین سفر شما به ایران و در ژوئیه 2006 پنجمین سفر شما و همچنین در نوامبر 2004 هنگام چهارمین دیدار رسمی شما از ایران، برخی از فعالان جنبش کارگری ایران به شما نامه ای فرستادند و در آن نگرانی های خود را در رابطه ی با سوءاستفاده ی رژیم ایران از نام و محبوبیت شما در میان توده های مردم آمریکای لاتین و فعالین مترقی و ضد گلوبالیزاسیون در سطح جهان ابراز داشتند. در آن نامه تفاوت های بنیادین بین حکومت بولیواری با رژیم ایران ذکر شد. اما شما ظاهرا توجه ای به ندای کارگران و مردم تحت ستم ایران نکردید و بار دیگر سران این دولت ضد کارگری را ملاقات کرده و آنها را به آغوش کشیدید و قراردادهای نوین امضا کردید. شما با این سفر نشان دادید که در اتخاذ سیاست خارجی و ایجاد جبهه ضد امپریالیستی دچار لغزش بنادین شده اید.
آقای رئیس جمهور،
شما باید توجه کنید که وضعیت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ونزوئلا و ایران در دو جهت مخالف هم سیر می کنند. اگر چه هر دو کشور شاهد شکوفائی قابل ملاحظه در درآمد نفت (و گاز) بوده اند، اما، مابین شیوه های استفاده از این درآمد مضاعف؛ تفاوت های فاحشی وجود دارد. در ونزوئلا، شما از این درآمد برای ساختن بیمارستان ها و مدارس و داشگاه استفاده می شود؛ و در ایران برای پر کردن جیب عده معدودی سرمایه دار.
از یک سو در ونزوئلا، ما شاهد ملی شدن هر چه بیشتر شرکت ها، امکانات رایگان دارو و درمان، آموزش و پرورش و غیره، و سیاست اهدای حقوق و آزادی بیشتر در قانون اساسی، خصوصاً به کارگران و اقشار فقیر جامعه بوده ایم. برای کارگران این گونه پیشرفت ها به معنای کسب کنترل بیشتر آن ها بر شیوه زندگی و کارشان بوده است. مهم تر از همه، سلب مالکیت از کارخانه ها و تشویق به کنترل و دخالت کارگری، ماهیت جنبش کارگری ونزوئلا را تغییر داده است. جنبش بولیواری و سیاست های حکومت آن تغییرات عظیمی را در تعادل نیروهای طبقاتی ونزوئلا به نفع طبقه ی کارگر انجام داده است. حکومت ونزوئلا نه تنها کارگران را به ساختن "اتحادیه ی ملی کارگران" به عنوان بدیلی در مقابل "کنفدراسیون کارگری ونزوئلا" تشویق کرده است، بلکه کارگران در اداره و مدیریت کارخانجات و سایر شرکت ها حضور و دخالت داشته اند. تمام جهان می داند که شما لیست اسامی 1149 کارخانه ی تعطیل شده را بیرون داده و به صاحبان آن ها اخطار دادید: «آن ها را تحت کنترل کارگری قرار دهید و یا حکومت از شما سلب مالکیت خواهد کرد!»
اما در ایران، علاوه بر نبود حقوق دموکراتیک اولیه؛ کارگران از داشتن حق تشکیل هرگونه اتحادیه ی کارگری محروم هستند. امروز، کارگران ایران حتی حق داشتن یک کنفدراسیون مانند "کنفدراسیون کارگری ونزوئلا" را ندارند! آن چه آن ها دارند «خانه ی کارگر» و «شورای کار اسلامی» وابسته به دولت است؛ که برای حمله به کارگران شکل گرفته اند.
اما در پیش چنین نبوده است: سرنگونی رژیم شاه، برای کارگران آزادی هایی را دربر داشت که در برخی موارد حتی شامل کنترل بر تولید و توزیع نیز شد. اما هیئت حاکم اسلامی موفق شد؛ از طریق سرکوب تمام دستآوردهای کارگران را از آنها باز پس گیرد. این رهبرانی که شما در آغوش می کشید، با کشتن هزاران کارگر، جنبش را نابود و چندین دهه به عقب کشاندند. در جامعه ایران، حتی اتحادیه های کارگری زرد طرفدار کارفرما که در دوره شاه قابل تحمل بود، غیرقانونی شده و هم چنان غیرقانونی باقی مانده است! حتی فدراسیون اتحادیه های کارگری ای مانند "کنفدراسیون کارگری ونزوئلا" نیز در ایران غیرقانونی می باشد!
در ایران، میزان بیکاری رسمی (که پایین تر از میزان واقعی است) 85/10 بوده و بیکاری در میان جوانان (بین سنین 15 تا 24 سال) 35/22 است. حتی وقتی کارگران شاغل هستند، اغلب حقوقشان پرداخت نمی شود- در بسیاری از موارد بیش از یک سال. حتی آن هایی که دستمزد خود را دریافت می کنند با مشقت پرداخت مخارج نیازهای ابتدائی خود در زندگی مواجه هستند، زیرا که دستمزدشان کفاف زندگی عادی را نمی دهد. برای نمونه، اجازه ی آپارتمان دو اتاق خوابه 422 دلار در ماه است، در حالی که درآمد یک کارمند عادی 120 دلار، درآمد یک معلم 180 دلار و حتی درآمد یک پزشک 600 دلار در ماه است. جای تعجبی نیست که 90% جمعیت کشور زیر خط فقر زندگی می کنند.
آقای رئیس جمهور،
دولت سرمایه داری ایران، هیچ اختلاف و تضاد بنیادین با امپریالیست آمریکا ندارد. آنها در حالت جنگ سرد با آمریکا قرار دارند و با دریافت امتیازات کافی؛ وارد معاملات سیاسی با آمریکا خواهند شد و پشت شما را خالی می کنند. در حقیقت دولت سرمایه داری ایران نقداً به آمریکا در تهاجم و اشغال نظامی افغانستان و عراق - و روی کار آوردن رژیم های دست نشانده ای مانند رژیم «کرزای» و «ملکی» به وسیله ی تبادل تجاری امنیتی و معاملات دیگر- کمک کرده است. دولت سرمایه داری ایران هم اکنون مشغول مذاکره نزدیک با دولت اوباما در مورد حل مسایل افغانستان است. این دولت علیرغم شعارهای "ضد امپریالیستی" اش، به سوی بازسازی پیوندهای سابق خود با ایالات متحده آمریکا پیش می رود. گزینش احمدی نژاد، نشانگر چرخش نهائی رژیم برای حل اختلافاتش با امپریالیزم، به ویژه امپریالیزم آمریکا است. بر خلاف تمام "دشمنی ها"، و ژست های "ضدامپریالیستی"، رژیم آماده ی حل کلیه ی اختلافات موجود با آمریکا است. دولت ایران می خواهد از ایران، جامعه یی مثل کلمبیا بازسازی کند (در کلمبیا هزاران کارگر اتحادیه ای کشته شده تا شرکت های چند ملیتی بدون هیچ گونه مانعی بتوانند کارگران را استثمار کرده و منابع طبیعی کشور را به یغما برند).
آقای رئیس جمهور،
پیوند نزدیک و مرتب شما به رهبران این رژیم عاقبت باعث این می شود که توده های مردم ایران به درس های بزرگ روند انقلابی در ونزوئلا پشت کنند. جای گرفتن در قلب و ذهن توده های مردم ایران و کشورهای نظیر آن، بهترین راه حل درازمدت برای قطع کردن دست های واشنگتن بر آمریکای لاتین است. نزدیکی شما با دولت سرمایه داری ایران که دستهایش به خون هزارها کارگر و جوان آغشته است، نشان می دهد که سیاست بین المللی ضد امپریالیستی شما دچار انحراف اساسی است. شما با نزدیکی با رژیم های ارتجاعی هرگز نخواهید توانست مبارز ضد امپریالستی را به فرجام برسانید. تنها اتحاد نمایندگان واقعی کارگران و زحمتکشان می تواند در مقابل امپریالیزم ایستادگی کند.
با احترام
مازیار رازی
سخنگوی گرایش مارکسیست های انقلابی ایران
14 فروردین 138۸
بحران: خرج را از رئیس و روسا بگیرید! بیانیهی گرایش مارکسیست بینالمللی
بحران: خرج را از رئیس و روسا بگیرید!
بیانیهی گرایش مارکسیست بینالمللی
بخش سوم: سوسیالیسم بینالمللی
ترجمهی بابک کسرایی
جهان دیگری ممکن است: سوسیالیسم
بعضی گمراهان میگویند مشکل دقیقا از پیشرفت علوم است. به نظر آنان اگر در کلبههای گلی زندگی میکردیم و از صبح تا شب کار میکردیم، وضعمان بهتر بود. این حماقت است. راه دستیابی به آزادی واقعی برای تحقق کامل توان بالقوهی مردان و زنان دقیقا، کاملترین توسعهی صنعت، کشاورزی، علوم و فنآوری است. مشکل این است که این سلاحهای قدرتمند برای پیشرفت بشری در دست افرادی است که آنها را به انقیادِ انگیزهی سود درآوردهاند، هدفشان را منحرف کردهاند، کاربردشان را محدود کردهاند و مانع پیشرفتشان شدهاند. روشن است که اگر علم را به ارابهی سود زنجیر نکرده بودند مدتها پیش درمانی برای سرطان و جایگزینهای ارزان و تمیزی برای سوختهای فسیلی پیدا شده بود.
علم و فنآوری تنها وقتی میتوانند ظرفیت عظیم خود را متحقق کنند که دست اقتصاد بازار از گلویشان برداشته شود و در خدمت انسانیت در نظام دموکرات و عقلانیِ تولید بر پایهی نیاز و نه سود قرار داده شوند. اینگونه ما میتوانیم ساعات کار را به حداقل کاهش دهیم و در نتیجه مردان و زنان را از بردگی و ساعتها زحمتکشی خلاص کنیم تا آنها بتوانند به ظرفیتهای جسمی، فکری و روحی خود برسند. این گامی انسانی است "از قلمروی ضرورت به قلمروی آزادی".
پس از فروپاشی اتحاد شوروی، مدافعین نظم کهن سرخوش بودند. از پایان سوسیالیسم و حتی پایان تاریخ سخن میگفتند. قول عصر جدیدی از صلح، رفاه و دموکراسی به لطف معجزات اقتصاد بازار آزاد را میدادند. حالا پانزده سال بعد این رویاها به طلی ویرانه بدل شده است. هیچ چیز از این توهمات برجای نمانده است. مشکلات جدی، اقدامات جدی نیاز دارند. سرطان را با آسپیرین نمیتوان درمان کرد! ما به تغییری واقعی در جامعه احتیاج داریم. مشکل بنیادین، خودِ نظام است. کارشناسان اقتصادی که میگفتند مارکس اشتباه کرده و بحرانهای سرمایهداری تمام شدهاند ("پارادایم اقتصادی جدید") امروز باید بدانند که خود اشتباه میکردند.
دوره اوج گذشته تمام ویژگیهای چرخهی اقتصادی را که مارکس مدتها پیش تشریح کرد در خود داشت. روند تمرکز سرمایه به ابعاد عظیمی رسیده است. شاهد جنونی از تصرفات و انحصارات روزافزون بودیم که به ابعادی بیسابقه رسیده است. این پدیده این بار مثل گذشته به پیشرفت نیروهای مولده نیانجامید. کارخانهها مثل آب خوردن بسته شدند و هزاران نفر از کار، بیکار شدند. اکنون این روند سرعت میگیرد چرا که شمار ورشکستگیها و تعطیلیها هر روز بالا میرود.
معنای تمام اینها چیست؟ ما شاهد نالههای دردآورِ مرگ نظامی اجتماعی هستیم که شایستگی زندگی ندارد اما حاضر به مردن نیست. این واقعیت، عجیب نیست. تاریخ به ما نشان میدهد که هیچ طبقهی حاکمهای بدون مبارزه از قدرت و مزایایش نمیگذرد. این توضیح واقعی جنگها، تروریسم، خشونت و مرگ است که ویژگیهای اصلی عصری هستند که در آن زندگی میکنیم. اما ما در ضمن شاهد درد زایمان جامعهای جدید هستیم – جامعهای جدید و عادلانه، جهانی مناسب زندگیِ مردان و زنان. از دل این وقایع خونین، در کشوری پس از دیگری، نیرویی جدید متولد میشود – نیروی انقلابی کارگران، دهقانان و جوانان.
جورج بوش مست قدرت است و فکر میکند قدرتش حد و حدودی ندارد. متاسفانه بعضی چپها هم همین باور را دارند. اما آنها اشتباه میکنند. موجی انقلابی در آمریکای لاتین درگرفته است. انقلاب ونزوئلا زلزلهای بود که پسلرزههایش تمام قاره را فرا گرفته است: جنبش تودهها در آمریکای لاتین پاسخ نهایی به کسانی است که میگفتند انقلاب دیگر ممکن نیست. انقلاب نه تنها ممکن است که به شدت ضروری است تا جهان را از فاجعهی دیگری نجات دهیم.
میلیونها نفر دارند واکنش نشان میدهند. تظاهرات تودهای علیه جنگ عراق میلیونها نفر را به خیابان کشاند. آن تظاهراتها نشان از آغاز رستاخیز داشت. اما آن جنبش برنامهی منسجمی برای تغییر جامعه در اختیار نداشت. وقت بدبینها و کلبیمسلکها به سر آمده است. وقتش رسیده آنها را کنار بزنیم و مبارزهمان را پیش ببریم. نسل جدید میخواهد برای رهایی خود بجنگد. این نسل به دنبال پرچم و عقیده و برنامهای است که از آن الهام بگیرد و آن را به پیروزی رهنمون کند. چنین چیزی تنها مبارزه برای سوسیالیسم در سطح جهانی خواهد بود. نوع بشر باید بین سوسیالیسم و بربریت انتخاب کند.
زنده باد ایالات متحدهی سوسیالیستی اروپا!
ظرفیت مولد اروپا عظیم و بیکران است. اروپا با جمعیتی 497 میلیون نفری و درآمد سرانهی 32300 دلار قدرتی مهیب است که میتواند قدرت آمریکا را به چالش بکشد. اما این ظرفیت هرگز در سرمایهداری به تحقق نمیرسد. هر تلاشی برای پیشبردن اتحاد اروپا به مانع منافع ملی متخاصم برخورد کرده است. آغاز رکود به تعمیق این اختلافات میانجامد و علامت سوالی جلوی آیندهی خود اتحادیهی اروپا قرار میدهد.
تشکیل اتحادیهی اروپا اقرار خاموشی بر این واقعیت بود که حل مشکلات اقتصاد درون محدودههای تنگ بازار ملی، غیرممکن است. اما اتحاد اروپا هرگز بر پایهی سرمایهداری به دست نمیآيد. در بحران، تناقضات بین سرمایهدارهای دولتهای کشورهای مختلف رو شود. بحران کنونی خط گسلهای پنهان را آشکار کرده و توخالی بودن تمام عوامفریبیها راجع به اتحاد اروپا را نشان داده است. علیرغم اطمینانبخشیهای آقای سارکوزی، روابط بین رهبران اروپا به شدت متخاصم است. بخصوص بین رهبران فرانسه و آلمان، دو کشور کلیدی اتحادیهی اروپا.
دولت آلمان یکجانبه اعلام کرد که 1 تریلیون دلار ذخایر خصوصی بانکی "تضمین میشود" و اینگونه سایر دولتهای اتحادیهی اروپا را غافلگیر کرد و ظاهرا این مخالف با قول همکاری اروپاییان بود که قبلا در نشست کوچک پاریس توسط رهبران فرانسه، بریتانیا، آلمان و ایتالیا داده شده بود. حرکت آلمانیها خطرِ برداشت اندوختهها از بانکهای سایر کشورها را ایجاد کرد. بقیهی کشورها خشمگین شدند. اما این چه فرقی با کارِ دولت ایرلند داشت که اعلام کرد تمام مسئولیتهای مالی شش بانک اصلی را تا دو سال تمضین میکند یا دولت بریتانیا که مدام قول میدهد "تمام اقدامات ممکن" برای حمایت از ذخیرهگذاران را انجام میدهد یا قول آقای سارکوزی که سپردهگذاران خصوصی "یک یورو" هم از دست نمیدهند؟
این نشان از تناقض کمیسیون اروپا دارد که حرکت ایرلندیها را به چالش کشید اما بعدا هیچ مشکلی با "قولِ" برلین نداشت. فرق بین ایرلند و آلمان چیست؟ تنها اینکه ایرلند کوچک است و آلمان، بزرگ و باضافه مادر خرج اتحادیهی اروپا است. چندین دولت دیگر در اتحادیهی اروپا هم همینجور تضمینها را دادند تا سپردهگذاران به بانکهای آلمان (یا ایرلند) فرار نکنند (از جمله سوئد، اتریش، دانمارک و پرتغال).
در واقعیت دولت هر کشوری دارد سعی میکند منافع خودش را اول قرار دهد. سوظنهای دوطرفهی دولتهای اتحادیهی اروپا به محض اینکه به بحران میخورند، رو میشود. در حالی که ترس و وحشت اقیانوس اطلس را در نوردید و نهادهای مالی اروپا را دربر گرفت تمام دولتها باید برای مقابله با این ترس و وحشت، به تقلا بیافتند. برای واشنگتن که یک دولت و یک نظام سیاسی دارد، تقلا با بحران اعتباری جهانی به اندازهی کافی مشکل بود. چه برسد به اتحادیهی اروپا که یک واحد پول و بازار واحد اما 27 دولت مختلف دارد و هیچ نظام عمومی نظارت بانکی یا ادارهی اقتصادی نیز ندارد.
وحدت اقتصادهایی که به جهات مختلف میروند غیرممکن است و دولتهای اروپا دارند تاوان ایجاد واحد پول مشترک بدون نهادها یا نظام تنظیمی لازم برای ادارهی اقتصاد واحد را میدهند. در دورهی پیشرو، گرایشات حمایتگرا لاجرم به پیش میآیند. تلاشهای هر دولت برای جذب میلیاردها یورو اندوختهها از سایر کشورها پیشزمینهی سیاستهای "از همسایه قرض بگیر" است که با تعمیق بحران میتوانیم انتظارش را بکشیم.
سیلوستر ایفینگر، از دانشگاه تیلبورگ، (مشاور مالی مجلس اروپا)، گفت: "این هشدار بیدارباش است. اول ادغام اقتصادی داشتیم و بعد ادغام پولی. اما هیچوقت ادغام مشابه سیاسی و تنظیمی که بتواند به ما امکان مقابله با بحرانی اینچینی بدهد، نداشتیم". شکافهای بین دولتملتها به قدری گسسته که نفس وجود یورو میتواند در دورهی پیشرو زیر سوال برود. بعید نیست اتحادیهی اروپا فروبپاشد یا حداقل ساختارهای آن تغییراتی ریشهای بیابند به طوری که اتحادیهی اروپا چیزی بیش از اتحاد گمرکی باز و آزاد نباشد.
اتحادیهی اروپا به واقع باشگاه سرمایهداران است و تحت تسلط بانکها و انحصارات بزرگ دولتهای عضو قرار دارد. دولتهای عضو جدید از اروپای شرقی به عنوان معدن کار ارزان مورد استفاده قرار میگیرند؛ کشورهایی با قیمتهای "اروپایی" و دستمزدهای "شرقی". اتحادیهی اروپا از طرف دیگر بلوکی امپریالیستی است که مستعمرات سابق کشورهای اروپایی در آفریقا، خاورمیانه، آسیا و دریای کارائیب را استعمار میکند. هیچ چیزِ این اتحادیه پیشرو نیست. تنها راه دستیابی به نیروی بالقوهی واقعیِ اروپا تاسیس فدراسیونی سوسیالیستی است که نیروهای مولدهی اروپا را در برنامهای مشترک ادغام کند. این به همراه بیشترین خودمختاری برای تمام مردمهای اروپا از جمله باسکها، کاتالانها، اسکاتلندیها، ولزیها و سایر ملیتها و اقلیتهای ملی و زبانی خواهد بود. اینگونه پایهی حل صلحآمیز و دموکراتیک مسئلهی ملی در کشورهایی مثل ایرلند و قبرس ریخته میشود. فدراسیون سوسیالیستی تنها میتواند بر بنیانی اکیدا داوطلبانه و با برابری کامل تمام شهروندان برپا شود.
خواستههای ما:
نه به اروپای بوروکراتها، بانکها و انحصارات!
پیش به سوی خلع ید از بانکها و انحصارات و ایجاد برنامهی سوسیالیستی منسجم و دموکراتیک برای تولید
پایان به تمام تبعیضها علیه مهاجران، زنان و جوانان. دستمزد برابر برای کار برابر!
پیش به سوی توسعهی ارتباطات بین فعالان اتحادیههای کارگری در سطح اروپا و جهان. پیش به سوی جبههی متحد کارگران مبارز علیه شرکتهای فراملیتی بزرگ!
پیش به سوی ایالات متحدهی سوسیالیستی اروپا
ادامه دارد
بیانیهی گرایش مارکسیست بینالمللی : بخش 3(دو)
بحران: خرج را از رئیس و روسا بگیرید!
بیانیهی گرایش مارکسیست بینالمللی
بخش سوم: سوسیالیسم بینالمللی
ترجمهی بابک کسرایی
اروپای شرقی، روسیه و چین
آغاز رکورد در اروپای غربی مشکلات اقتصادهای باصطلاح نوظهورِ اروپای شرقی را بیشتر میکند. در این کشورهاست که سرمایهگذاران داراییهای پرخطر خود را دور میاندازند و به مقاصد امنتر میگریزند. اقتصادهای نسبتا ضعیف اروپای شرقی قیمت سنگینی برای مشارکتشان در اقتصاد سرمایهداری جهانی میدهند. کاهش چشمگیر در رشد و افزایش فقر در روسیه، اکراین و رومانی پیشبینی میشود. علیرغم رشد در بعضی مناطق اروپای شرقی، انتظار میرود رشد در سرانهی تولید ناخالص داخلی برای کل منطفه صفر باشد.
مجارستان برای "واقعیت رکود" آماده میشود و به گفتهی فرنک گیورسانی، نخستوزیر، انتظار کاهش تولید ناخالص داخلی در سال آینده را میکشد. وقتی دولت برای بار اول بودجهی سال آینده را آماده کرد انتظار رشد 3 درصدی تولید ناخالص داخلی در سال 2009 را داشت. حالا با کاهشهای شدید و افزایش بیکاری روبرو است. بحران مالی تنها دو سال پس از زمانی اتفاق میافتاد که گیورسانی افزایشهای مالیاتی و کاهش در شغلهای خدمات عمومی و یارانههای قیمت انرژی خانگی را پیش برد تا بزرگترین کسری بودجه در اتحادیهی اروپا را کاهش دهد.
دولت مجارستان مجبور شد وام اضطراری 5 میلیارد یورویی از بانک مرکزی اروپا بگیرد. مجارستان در چنگال بانکدارهای بینالمللی مجبور به کاهش مخارج عمومی برای کاهش کسری بودجه خواهد بود. مثل همیشه این کارگران و کشاورزان هستند که باید این بار را به دوش بکشند. دولت پیشنهاد عدم افزایش حقوقها و قطع امتیازات برای کارگران دولتی و کاهش مقرریها را مطرح کرده تا کسری بودجه را به 2.6 درصد تولید ناخالص داخلی کاهش دهد و لهستان و سایر کشورهای اروپای شرقی هم فقط یک قدم از مجارستان عقبند.
مردم اروپای شرقی با این تصور به اتحادیهی اروپا پیوستند که آنها هم به همان استانداردهای زندگی میرسند که در آلمان و فرانسه میبینند. اما این توهمات خیلی زود غلط از آب درآمد. اقلیت کوچکی با غارت داراییهای مردم از طریق معاملات خصوصیسازی وحشتناک به ثروت رسیدند. اما اکثریت لهستانیها، چکها، اسلواکها و مجارها از بازگشت به سرمایهداری هیچ سودی نبردند. در دورهی اوج اقتصادی آنها را در کشورهای ثروتمندتر به عنوان کار ارزان استثمار میکردند. اروپای شرقی اکنون رو در روی ورشکستگی قرار گرفته است. و فروپاشی اقتصادی در اروپای شرقی اقتصادهای اتریش و سایر دولتهای معلومالحالِ اتحادیهی اروپا را هم پایین میکشد.
عواقب احیای سرمایهداری در هیچ کجای اروپا مثل منطقهی بالکان جدی نبوده است. تکهپاره کردن یوگسلاوی عملی جنایتکارانه بود که به مجموعهای از جنگهای برادرکشی، تروریسم، قتل عام و نسلکشی انجامیده است. این وضعیت هولناک عواقب فاجعهباری برای میلیونها نفر داشته است که پیش از این از استاندارد خوب زندگی، صلح و اشتغال کامل بهره میبردند. امروز بسیاری با اشتیاق یوگسلاوی قدیم را به یاد میآورند. سرمایهداری برای آنها چیزی به جز جنگ، بدبختی و درد و رنج نیاورده است.
موقعیت پیشروی روسیه هم خیلی بهتر از این نیست. تناقض در اینجا حتی بیش از اروپای شرقی به چشم میخورد. احیای سرمایهداری سودی به حال اکثریت شهروندان اتحاد شوروی سابق نداشته است. بلکه به ایجاد اولیگارشیای رسیده که ثروتش بیشرمانه زیاد است و ارتباطات نزدیکی با عناصر جنایتکار دارد. اما این مربوط به اقلیتی کوچک است. دو دههی گذشته برای میلیونها روس یادآور بدبختی، گرسنگی، درد و رنج و تحقیر است. آنها شاهد فروپاشی خدمات بهداشت و تحصیلات بودهاند، که در زمان شوروی برای همهی شهروندان رایگان بود، و در ضمن فروپاشی فرهنگ، فقر عمومی و نابرابری.
مردم تا مدتی فکر میکردند قسمت بد را پشت سرگذاشتهاند و اقتصاد پس از سقوط شدید در دورهی پس از فروپاشی شوروی در حال احیا است. اما روسیه امروز با بدترین بحران مالی از زمان فروپاشی سال 1998 روبرو است. سقوط قیمت نفت که نشان از کاهش جهانی تقاضا میدهد اقتصاد این کشور را به بحران فروبرده است. حال و هوای قبلی خوشبینی در مسکو پس از کاهشهای شدید بازار سهام، که به علت تلاطم شدید مجبور شدند تعطیلش کنند ، ناپدید شده است. سرمایهداری روسیه مثل داستان خیالی بابا یاگای ساحره است؛ کلبهای که روی پاهای مرغی بنا شده است. بحران خود را در کاهش حجم ساخت و ساز، بازپرداختها و محدودیت گشودن خطوط اعتباری جدید برای شرکتهای خصوصی نشان میدهد.
بحران دولت را مجبور کرده که راه واشنگتن و لندن را دنبال کند و با خرج میلیاردها دلار از پول مردم شرکتهای خصوصی را نجات دهد. بیش از 200 میلیارد دلار به وامها، معافیتهای مالیاتی و سایر اقدامات اختصاص گرفته است. اما شهروندان عادی روسیه خواهند پرسید که چرا با پول عمومی، اولیگارشهایی را نجات میدهند که در دورهی قبلی با غارت دولت پولدار شدند. اگر اقتصاد خصوصی و بازار قرار بود برتر از اقتصاد برنامهریزیشدهی ملی باشد پس چرا دولت باید زیربغل بخش خصوصی را بگیرد؟
وضع سایر جمهوریهای سابق شوروی مثل اکراین حتی بدتر است. در آنجا فقر با بیثباتی سیاسی، فساد و آشوب همراه است. مردم قفقاز و آسیای مرکزی فاجعهای تمام و کمال را از سر میگذرانند. گرجستان، ارمنستان و آذربایجان در جنگ دائمی هستند و تودهها باید بار سنگین خرجهای نظامی را به دوش بکشند. تروریسم از چچنِ اشغالی به سایر جمهوریها گسترش مییابد. جنگ در افغانستان میرود که نه فقط پاکستان که کل آسیای مرکزی را بیثبات سازد.
ضربالمثلی قدیمی میگوید: "زندگی میآموزد". بسیاری از مردم در روسیه، اکراین و اروپای شرقی میگویند: ما قبلا مشکلات داشتیم اما حداقل اشتغال کامل، مسکن و بهداشت و تحصیلات مجانی داشتیم. این کشورها اکنون با ویرانه و بیکاری تودهای روبرو هستند. مردم قفقاز مشتاق بازگشت صلح و امنیت هستند. هیچکس بازگشت به بوروکراسی و دیکتاتوری توتالیتر را نمیخواهد. اما نظامی واقعا سوسیالیستی، مانند نظام دموکراسی کارگری که لنین و تروتسکی پس از انقلاب اکتبر بنیان نهادند، هیچ ربطی به کاریکاتور زشت استالینیستی که پس از مرگ لنین ظهور کرد، ندارد.
آن اوضاع نتیجهی انزوای انقلاب در شرایط عقبماندگی شدید بود. اما اکنون بر پایهی صنعت، علم و فنآوری پیشرفته که در 90 سال گذشته ساخته شده است، شرایط عینی برای پیشرفت سریع به سوی سوسیالیسم فراهم شده است. ما به برپایی فدراسیون داوطلبانهی سوسیالیستی نیاز داریم که در آن اقتصاد در دست دولت باشد و دولت تحت کنترل دموکراتیک کارگران و دهقانان باشد. اما شرط پیشین تحقق این امر، خلع ید از اولیگارشها، بانکدارها و سرمایهدارها است.
رکود جهانی تاثیر مهمی بر اقتصاد چین دارد. رشد اقتصادی چین به شدت وابسته به صادرات است و در بالاترین نقطهی اوج اقتصادی اخیر، نرخ سالانهی رشد صادرات به رقم 38 درصد رسید (در سومین فصل سال 2003). حال آخرین نرخ فصلی به حدود 2 درصد کاهش پیدا کرده است و به همراه آن در چند ماه گذشته شاهد رکود شدیدی در سفارشهای تولیدی نیز هستیم. ناظران جدی بورژوازی اکنون به این بحث مشغولند که شاهد "رکودی تدریجی" یا "کاهش فوری" در تولید چین خواهیم بود.
استفن گرین، کارشناس اقتصاد چین در بانک استاندارد چارترد، پیشبینی کرده که صادرات میتواند تا سال آینده به "رشد صفر یا حتی منفی" برسد. اینکه چین چه ارتباط تنگاتنگی با اقتصاد جهانی دارد در تخمین اخیری که بانک "جی پی مورگان چیز" منتشر کرده است مشاهده میشود: صادرات چین با هر یک درصد کاهش رشد اقتصاد جهانی، 5.7 درصد کاهش مییابد. این وضع به تعطیلی وسیع کارخانهها در سراسر چین و بیکاری میلیونها کارگر منجر شده است.
در سال 2007 رشد، 12 درصد بود و در سال 2008 فیالحال به 9 درصد رسیده و میتواند بیشتر نیز سقوط کند. در منطقهی حول هنگ کنگ احتمال میرود در چند ماه آینده بیش از دو میلیون کارگر از کار، بیکار شوند. با این وضع شاهد کاهش شدید قیمت مسکن و در نتیجه ترکیدن حباب مسکن هستیم که باعث میشود بسیاری خانوادههای چینی دارایی منفی داشته باشند یعنی وامشان بیشتر از خانههایی که خریدهاند ارزش دارد. این واقعه بر بازار داخلی تاثیر میگذارد. پاسخ دولت چین دست بردن به بستهای اقتصادی برای انگیزش رشد بوده است.
آنها برای حفظ درجهای از ثبات اجتماعی باید رشد را بالای هشت درصد نگاه دارند. درست است که چین منابع عظیمی انباشت کرده است. اما این جبرانی برای از دست رفتن بازارهای خارجی نخواهد بود چرا که اقتصاد جهانی بیشتر به رکود سقوط میکند. در نتیجه شاهد گسترش ناآرامیهای کارگران هستیم و فیالحال موجی از تظاهراتها با تقاضای حقوقهای عقبمانده صورت گرفته که با بستن جاده و پیکت کارخانهها همراه بوده است. در چین نیز مثل روسیه و اروپای شرقی شاهد پاسخی خشونتآمیز در مقابل سرمایهداری خواهیم بود. عقاید مارکسیسم جای خود را باز میکند و راه را برای جنبشی جدید و همهجانبه به سمت سوسیالیسم آماده میکند.
خواستههای ما:
پایان خصوصیسازی و لغو اقتصاد بازار
مرگ بر اولیگارشها و ثروتمندان جدید! پیش به سوی بازملیسازی شرکتهای خصوصیسازیشده بدون پرداخت غرامت.
زنده باد دموکراسی کارگری!
مرگ بر بوروکراسی و فساد! اتحادیههای کارگری باید از منافع کارگری دفاع کنند!
احزاب کمونیست باید مواضع کمونیستی بگیرند! پیش به سوی بازگشت به برنامهی مارکس و لنین!
اعمال مجدد انحصار دولت بر تجارت خارجی!
ادامه داردبیانیهی گرایش مارکسیست بینالمللی : بخش 3(سه)
بحران: خرج را از رئیس و روسا بگیرید!
بیانیهی گرایش مارکسیست بینالمللی
بخش سوم: سوسیالیسم بینالمللی
ترجمهی بابک کسرایی
بحران "جهان سوم"
بحران کنونی بدون تردید بیش از همه بر فقیرترین کشورهای آفریقا، خاورمیانه، آسیا و آمریکای لاتین تاثیر میگذارد. حتی در دورهی اوج اکثریت عظیم از کمتر مزیتی برخوردار بود. در تمام کشورها شاهد قطببندی شدید ثروتمندان و فقرا بودهایم. اکنون دو درصد جمعیت زمین صاحب بیش از نیمی از ثروت جهان است. 1.2 میلیارد مرد، زن و کودک در شرایط فقر مطلق زندگی میکنند. هر سال هشت میلیون نفر از فقر جان میسپارند. این بهترین شرایطی بوده که سرمایهداری توانسته فراهم کند. اکنون چه اتفاقی میافتد؟
علاوه بر فروپاشی صادرات که یر تمام کالاها (به غیر از طلا و نقره)، از جمله نفت، تاثیر میگذارد این کشورها با افزایش قیمت غذا مواجه خواهند بود که بیشتر نتیجهی احتکار است. گزارش اخیر بانکو اینترآمریکانو هشدار داد که افزایش هزینهی غذا 26 میلیون نفر را در آمریکای لاتین به فقر مطلق میکشاند. رابرت زوئلیک، رئیس بانک جهانی، هشدار داده که فقیرترین مردم جهان با "خطر سهجانبه"ی غذا، سوخت و پول روبرو هستند: "نمیتوان از فقیرترینها خواست بالاترین قیمت را بپردازند. تخمین ما این است که امسال 44 میلیون نفر دیگر در نتیجهی قیمتهای بالای غذا از سوتغذیه رنج میبرند. نمیتوانیم اجازه دهیم بحران مالی به بحران انسانی بدل شود". اینها کلماتی زیبا است اما به قول ضربالمثل قدیمی انگلیسی کلمات زیبا کرهای روی هویج کسی نمیمالد (ما در فارسی می گوییم، برای کسی آب و نان نمیشود-م).
فقر و گرسنگی جهانی در نتیجهی بحران مالی جهانی و اقدامات "هماهنگی ساختاری" بازار آزادی که صندوق جهانی پول دیکته میکند، افزایش مییابند. این نتیجهی مسلمی است که از آخرین گزارش بانک جهانی در مورد فقر جهانی میگیریم. این بانک نشان میدهد که تعداد کسانی که مجبور به زندگی با کمتر از روزی یک دلار در روز هستند رو به افزایش است و تا پایان این سال میتواند به 1.5 میلیارد نفر برسد. از زمان آخرین تخمین در سال 1993، 200 میلیون نفر به فقر شدید سقوط کردهاند. در خاورمیانه و آفریقای شمالی انتظار میرفت رشدِ سرانهی تولید ناخالص داخلی منفی باشد. مایکل والتون، مدیر کاهش فقر و مدیریت اقتصادی در بانک جهانی، این وضعیت را اینگونه خلاصه میکند: "تصویر جهانی که در پایان دههی 1990 به دست میآید نشان از توقف پیشرفت در نتیجهی بحران آسیای شرقی، افزایش فقرا در هند، تداوم شورشها در آفریقای شبهصحرا و بدتر شدن شدید اوضاع در اروپای و آسیای مرکزی میدهد".
تنها در اندونزی، ضریب مردمی که مجبور به زندگی با کمتر از روزی 1 دلار شدهاند از 11 درصد در سال 1997 به 19.9 درصد در سال 1998 افزایش یافته است که نشان از افزایش 20 میلیونی صف "فقرای جدید" میدهد – این میزان برابر با کشوری متوسطالاندازه مثل استرالیا است. در کرهی جنوبی پدیدهی فقر شهری از 8.6 درصد در سال 1997 به 19.2 درصد در سال 2007 رسید. تعداد کسانی که در هندوستان با کمتر از روزی 1 دلار زندگی میکنند به 340 میلیون نفر رسیده است. در اواخر دههی 1980 این میزان، 300 میلیون تخمین زده میشد. دادههای اخیر در مورد رکود در دستمزدهای روستایی نشان از افزایش بیشتر نرخهای فقر در این کشور میدهد. و این تازه وقتی بود که اقتصاد در اوج بود و نرخهای رشد هر سال به 10 درصد میرسید. نرخهای رسمی تخمین میزند که رشد اقتصادی فیالحال در حال توقف است. در اوت 2008 رشد صنعتی سالی 1.3 درصد بود؛ نتیجهای بسیار بد به نسبت رشد بیش از 10 درصدی سال گذشته.
صندوق جهانی پول از کشورهای فقیر میخواهد بازارهایشان را برای ورود سرمایهی بینالمللی باز کنند. خواهان کاهش خرج دولت، حذف یارانهی غذا و سایر کالاهای مصرف مردمی و خصوصیسازی شرکتهای دولتی میشود. میگویند هدفشان رقم زدن "رشد پایدار اقتصادی" است. این در واقعیت به معنای نابودی صنایع ملی و کشاورزی و افزایش شدید در بیکاری و فقر است.
اخیرا مطالعهای نشان میدهد که در سالهای 1997 و 1998 مستقیما بیش از 1 میلیارد دلار از دولتهای آفریقا به صندوق جهانی پول منتقل شده است. اما علیرغم این افزایش بازپرداختها، مجموع بدهی آفریقا همچنان رو به افزایش است و 3 درصد بالا رفته. کشورهای آفریقا همه نیاز فوری به افزایش خرج دولت در خدمات درمانی، آموزش و پرورش و بهداشت دارند اما قوانینِ هماهنگی ساختاریِ صندوق جهانی پول آنها را مجبور به کاهش خرج دولتی کرده و مثلا سرانهی خرج در آموزش و پرورش بین سالهای 1986 و 1996 کاهش یافته است.
فاجعهی "جهان سوم" ساختهی دست انسان است. هیچ چیز این فاجعه خودکار نیست. در واقع نیاز نیست کسی در اولین دههی قرن بیست و یکم از گرسنگی تلف شود. پولی که به بانکها داده شد میتوانست مشکل گرسنگی جهانی را حل کند و میلیونها نفر را نجات دهد. سازمان جهانی غذا در ژوئن 2008 خواستار 30 میلیارد دلار برای انگیزش کشاورزی و جلوگیری از کاهشهای آتی غذا شد. تنها هفت و نیم میلیارد دلار، با دورههای چهار ساله، به آن دادند. یعنی حدود سالی 1.8 میلیارد دلار. یعنی برابر با دو دلار برای هر فرد در حال تلف شدن.
در غرب مرسوم است که "راهحل" مشکلات این کشورها را به صورت کمک مطرح کنند. از کشورهای "ثروتمند" میخواهند پول بیشتری به کشورهای "فقیر" بدهند. اما اولا مقادیر ناچیز باصطلاح کمکها بخش ناچیزی از ثروتی است که از آسیا، آفریقا، خاورمیانه و آمریکای لاتین غارت میشود. ثانیا این کمک اغلب به منافع تجاری، نظامی و دیپلماتیک کشورهای خَِیر گره خورده و اینگونه راهی برای افزایش تسلط اربابان سابق بر کشورهای مستعمرهی سابق است.
به هر روی قابل قبول نیست که کشورهایی با منابع عظیم را به حدی نزول میدهند که مثل گدایانی که خرده نانها را از میز مردی ثروتمند جمع میکند، خواهان خیریه شوند. شرط لازم شکستن تسلط امپریالیسم و سرنگونی حکومت حاکمان محلی فاسدی است که چیزی جز سرکردگان محلی امپریالیسم و شرکتهای فراملیتی بزرگ نیستند. پاسخ فقر جهانی نه کمک و نه خیریه که تغییری بنیادین در جامعه است.
در بسیاری کشورها، طبقهی کارگر پس از سالها وابستگی و فرسودگی به راه مبارزه روی میآورد. مبارزهی مردم فلسطین علیه سرکوب اسرائیل ادامه دارد. اما کلید آینده در دست طبقهی کارگر قدرتمند در کشورهایی مثل آفریقای جنوبی، نیجریه و مصر است. در مصر شاهد موجی از اعتصابات و اشغال کارخانهها علیه خصوصیسازی و در دفاع از شغلها، از جمله اعتصاب پیروزمندِ بیش از 20 هزار کارگر، همراه با اشغال کارخانه، در کارخانهی پارچهبافی محله بودهایم. کارگران ایران نیز به راه افتادهاند. شاهد موج مهم اعصتب بودهایم که بسیاری بخشهای طبقهی کارگر را در بر دارد: کارگران اتوبوس، اسکلهها، نساجیها، راهآهنها، کارگران شکر هفتتپه، نفت و سایر بخشها. این اعتصابات شاید با خواستههای اقتصادی شروع شوند اما با توجه به ماهیت رژیم لاجرم مشخصهی بیش از پیش سیاسی و انقلابی به خود میگیرند.
در نیجریه کارگران مجموعهای از اعتصابات عمومی (8 مورد در 8 سال گذشته!) سازمان دادهاند که کشور را فلج کرده و مسئلهی قدرت را مطرح کرده است؛ این رهبران اتحادیههای کارگری هستند که دوباره و دوباره موقعیت را از دست میدهند. در آفریقای جنوبی نیز جنبش قدرتمند کارگری اعتصاب عمومی پس از اعتصاب عمومی سازمان داده است که آخرین مواردش به ژوئن 2007 و اوت 2008 برمیگردد. شاهد جنبشهای چشمگیر کارگران در مراکش، اردن و لبنان و همچنین اسرائیل، ستاد ارتجاع در خاورمیانه، بودهایم. در ضمن شاهد جنبشهای تودهای کارگران و دهقانان در پاکستان، هند، بنگلادش و نپال نیز بودهایم که این آخری به سرنگونی سلطنت انجامید.
آمریکای لاتین در تلاطم جنبشی انقلابی از تیرا دل فوئگو تا ریو گرانده است و ونزوئلا پیشقراول این موج است. فریادهای سوسیالیسمِ از سوی هوگو چاوز از یادها نرفته است. تفکر سوسیالیسم دوباره روی میز آمده است. در بولیوی و اکوادور، جنبش تودهها علیه سرمایهداری و امپریالیسم علیرغم مقاومت شدید اولیگارشیها با حمایت واشنگتن، پیش میرود. باید مبارزه برای سیاستهای طبقهی کارگر، برای همبستگی بینالمللی پرولتری و مبارزه برای سوسیالیسم به عنوان تنها راهحل پایدار مشکلات تودهها را روی میز گذاشت.
خواستههای ما:
لغو فوری تمام بدهیهای جهان سوم
مرگ بر زمینداری و سرمایهداری!
پیش به سوی مصادرهی دارایی زمینداران بزرگ و اصلاحات کشاورزی. در صورت امکان، املاک بزرگ باید با خطوط جمعی و با استفاده از شیوههای مدرن کشاورزی برای افزایش تولید اداره شوند.
آزادی از سلطهی امپریالیستی! داراییهای شرکتهای بزرگ فراملیتی را ملی کنید.
پیش به سوی برنامهی فوری برای نابودی بیسوادی و ایجاد نیروی کار ماهر و تحصیلکرده.
پیش به سوی خدمات درمانی رایگان و جامع برای همه.
مرگ بر سرکوب زنان! برابری کامل حقوقی، اجتماعی و اقتصادی برای زنان!
مرگ بر فساد و سرکوب! زنده باد حقوق کامل دموکراتیک و سرنگونی سرکردگان محلی امپریالیسم.
ادامه داردبیانیهی گرایش مارکسیست بینالمللی : بخش 3(چهار)
بحران: خرج را از رئیس و روسا بگیرید!
بیانیهی گرایش مارکسیست بینالمللی
بخش سوم: سوسیالیسم بینالمللی
ترجمهی بابک کسرایی
مرگ بر امپریالیسم!
تکاندهندهترین جنبهی وضعیت کنونی آشوب و تلاطمی است که تمام کرهی زمین را فراگرفته است. در تمام سطوح شاهد عدم ثبات هستیم: اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، دیپلماتیک و نظامی. همهجا جنگ یا خطر جنگ هست: اشغال افغانستان با اشغال حتی خونینتر و جنایتکارانهتر عراق دنبال شد. در همهجا شاهد جنگ بودهایم: در بالکان، لبنان، غزه، جنگ در دارفور، سومالی، اوگاندا. در کنگو حدود 5 میلیون نفر در چند سال گذشته به قتل رسیدهاند و سازمان ملل و باصطلاح جامعهی بینالمللی خم به ابرو نیاوردهاند.
واشنگتن که از قدرت عظیم خود خبر دارد دیپلماسی "معمولی" را با بیشرمانهترین قلدرگری جایگزین میسازد. پیام واشنگتن وحشیانه و روشن است: "یا به حرفمان گوش کنید یا بمباران و اشغالتان میکنیم". ژنرال پرویز مشرف، رئیسجمهور سابق پاکستان، اعلام کرد که مدت کمی پس از حملات تروریستی 11 سپتامبر 2001، آمریکا تهدید کرده که کشورش را "تا حد بازگشت به عصر حجر، بمباران میکند" مگر اینکه در مبارزه با تروریسم و طالبان با آمریکا همکاری کند. حالا مشرف رفته و نیروی هوایی آمریکا واقعا دارد خاک پاکستان را بمباران میکند.
امپریالیسم آمریکا با این بهانهی دروغ که عراق سلاحهای کشتار جمعی دارد، این کشور را اشغال کرد. میگفتند صدام حسین دیکتاتوری وحشی است که مردم خودش را میکشد و شکنجه میدهد. حالا سازمان ملل مجبور است اعتراف کند که در عراق اشغالی، قتل عام و شکنجه فراگیر است. اخیرا در یک نظرسنجی 70 درصد عراقیها گفتند زندگی از زمان صدام بدتر شده است.
"جنگ علیه تروریسم" به بیشترین حد تروریسم در سطح جهانی انجامیده است. امپریالیستهای آمریکا هر کجا قدم میگذارند وحشتناکترین نابودی و رنج را به بار میآورند. صحنههای دردناک مرگ و نابودی در عراق و افغانستان ما را به یاد سخنان تاکیتوس، تاریخدان رومی، میاندازد: "و وقتی توحش ایجاد کردند نامش را صلح میگذارند". اما قدرت امپراتوری روم در مقابل قدرت امپریالیسم آمریکا هیچ نبود. واشنگتن از تجاوز به عراق راضی نشده و سوریه و ایران را تهدید میکند. به ایجاد بیثباتی در آسیای مرکزی دست زده است. مدام دولت انتخابی دموکراتیک ونزوئلا را تهدید به سرنگونی و رئیسجمهور چاوز را تهدید به ترور میکند. میخواهد کوبا را دوباره به نیمهمستعمرهی خود تبدیل کند و اعمال تروریستی علیه این کشور سازمان میدهد
بیشتر مردم از این بربریتها منزجر میشوند. انگار جهان ناگهان دیوانه شده است. اما چنین پاسخی به درد نمیخورد و کار را بدتر میکند. وضعیت کنونی پیش روی نوع بشر را نمیتوان به عنوان بیانی از دیوانگی یا نابکاری ذاتی مردان و زنان توضیح داد. اسپینوزا، فیلسوف بزرگ، روزی گفت: "نه گریه کن و نه بخند. بفهم!" این نصیحت بسیار عاقلانهای است چرا که اگر جهانی را که در آن زندگی میکنیم درک نکنیم هرگز قادر به تغییر آن نخواهیم بود. تاریخ بیمعنا نیست. میتوان آن را توضیح داد و مارکسیسم توضیحی علمی میدهد.
برخورد به جنگ از زاویهی احساسی دردی از کسی دوا نمیکند. کلاسویتز مدتها پیش گفت که جنگ ادامهی سیاست از طریقی دیگر است. این آشوب خونین نشانهی چیزی مشخص است: نشانهی تناقضات حلناشدنی پیش روی امپریالیسم در سطح جهانی. این تلاطمات نظامی اجتماعی اقتصادی است که به بن بست رسیده است. در تاریخ جهان شاهد موقعیتهای مشابهی بودهایم مثل فروپاشی طولانی امپراتوری روم یا دورهی افول فئودالیسم. بیثباتی حال حاضر جهان تنها نشان از این واقعیت میدهد که نظام سرمایهداری توان بالقوهی تاریخی خود را به سرانجام رسانده و دیگر مثل گذشته توان پیشرفت نیروهای مولده را ندارد.
سرمایهداری فرتوت، در محاصرهی تناقضات حلناشدنی از همهطرف، همتای خود را در وحشیترین امپریالیسمی میبیند که جهان تابحال به خود دیده است. مسابقهی تسلیحاتی سرسامآور هر روز بخش بیشتری از ثروت مولد طبقهی کارگر را مصرف میکند. آمریکا که اکنون تنها ابرقدرت جهان است هر سال حدود 600 میلیارد دلار خرج تسلیحات میکند. این یعنی نزدیک به 40 درصد کل خرج نظامی جهان. در مقابل، بریتانیا، فرانسه و آلمان هر کدام پنج درصد دارند و روسیه، با کمال تعجب، تنها شش درصد. این موقعیت تهدیدی برای آیندهی بشریت است.
مقادیر عظیمی که صرف تسلیحات میشود به تنهایی برای حل مشکل فقر جهانی کافی است. طبق یک تخمین، مجموع هزینههای جنگ در عراق به تنهایی حدود 3 تریلیون دلار برای آمریکا خرج برداشته است. همه میدانند که این دیوانگی است. اما خلع سلاح تنها از طریق تغییر بنیادین در جامعه به دست میآید. خلع ید از امپریالیسم تنها با خلع ید از سرمایهداری و حکومت بانکها و انحصارات و برپایی نظم جهانی معقول به دست میآید. نظمی بر پایهی نیازهای مردم و نه تقلای حریصانه برای بازارها، مواد خام و مناطق نفوذ، که دلیل اصلی جنگ است.
خواستههای ما:
مخالفت با جنگهای ارتجاعی امپریالیسم
خروج فوری تمامی نیروهای خارجی از عراق و افغانستان
کاهش عظیم خرجی که برای سلاح اتلاف میشود و افزایش وسیع خرج اجتماعی
حقوق مدنی کامل برای سربازان از جمله حق پیوستن به اتحادیههای کارگری و حق اعتصاب
دفاع از ونزوئلا، کوبا و بولیوی در مقابل طرحهای تجاوزگرانهی واشنگتن!
مخالفت با نژادپرستی! دفاع از حقوق تمام سرکوبشدگان و استثمارشدگان! برای وحدت تمام کارگران مستقل از رنگ، نژاد، ملیت و مذهب.
زنده باد انترناسیونالیسم پرولتری! کارگران جهان متحد شوید!
بیانیهی گرایش مارکسیست بینالمللی : بخش 3(پنجم)
بحران: خرج را از رئیس و روسا بگیرید!
بیانیهی گرایش مارکسیست بینالمللی
بخش سوم: سوسیالیسم بینالمللی
ترجمهی بابک کسرایی
پیش به سوی جهانی سوسیالیستی
بازار را نمیتوان برنامهریزی یا تنظیم کرد. بازار به اقدامات دولتهای کشورها پاسخ نمیدهد. چیزی نمانده بود رئیس بانک جهانی به این واقعیت اعتراف کند: "گروه هفت جواب نمیدهد. ما گروه بهتری برای زمان بهتر نیاز داریم". اما زمان بهتری به چشم نمیخورد. ممکن نیست صندوق جهانی پول بتواند تمام دنیا را تامین کند. و بحران، که اکنون چشم در چشممان دوخته است، جهانی است. هیچ کشوری را فراری نیست. بحران جهانی است و راهحل جهانی میخواهد. این راهحل را تنها سوسیالیسم در دست دارد.
در قرون وسطی تولید محدود به بازار محلی بود. حتی جابجایی کالاها از شهری به شهر دیگر پرداخت گمرکی، مالیات و سایر مخارج را در بر داشت. سرنگونی این محدودیتهای فئودالی و برپایی بازار ملی و دولتملت شرط لازم توسعهی سرمایهداری معاصر بود. اما در قرن بیست و یکم دولتملتها و بازار ملی برای دربر گرفتن رشد فوقالعادهی صنعت، کشاورزی، علم و فنآوری کافی نیستند. از دل مجموعهی اقتصادهای ملی، بازار جهانی بیرون جهید. کارل مارکس بیش از 150 سال پیش این وضعیت را در پیشبینی خارقالعادهی خود در مانیفست کمونیست دیده بود. غلبهی عالمگیر بازار جهانی اکنون مهمترین ویژگی عصر معاصر است.
سرمایهدای در روزهای اول خود با جارو کردن مرزها و محدودیتهای قدیمی فئودالی و ایجاد بازار ملی نقش پیشرویی بازی کرد. بعدها گسترش سرمایهداری به ایجاد بازار جهانی انجامید و غلبهی بازار جهانی مهمترین ویژگی عصر حاضر است. پیشروی جهانیسازی ابراز این واقعیت است که رشد نیروهای مولده از محدودههای کوچک دولت ملت فرا رفته است. اما جهانیسازی تناقضات سرمایهداری را لغو نمیکند. تنها آنها را در چارچوبی بسیار وسیعتر بازتولید میکند. سرمایهداری تا مدتی میتواند با افزایش تجارت جهانی (جهانیسازی) بر تناقضات خود فائق آید. برای اولین بار در تاریخ، تمام جهان به بازار جهانی کشیده شده است. سرمایهداران بازارهای جدید و شاهراههای سرمایهگذاری در چین و سایر کشورها یافتهاند. اما این وضع دیگر به نهایت خود رسیده است.
بحران کنونی در تحلیل نهایی ابراز شورش نیروهای مولده علیه زندانِ مالکیت خصوصی و دولت ملت است. بحران کنونی از اساس، جهانی است. جهانیسازی خود را به صورت بحران جهانی سرمایهداری نشان میدهد. حل این بحران بر پایهی ملی غیرممکن است. تمامی کارشناسان موافقند که مشکلات پیش روی جهان را نمیتوان بر پایهی ملی حل کرد. مشکل گرسنگی جهانی با تولید اکوسوختها در آمریکا بسیار بالا گرفته است. این به نفع کسب و کارهای بزرگ کشاورزی است اما نه هیچ کس دیگری. تنها اقتصاد برنامهریزیشدهی جهانی میتواند این جنون را پایان بخشد.
نظام سرمایهداری در حرص سیریناپذیر برای سود کل زمین را به خطر انداخت. نظامی اقتصادی که زمین را در جستجوی غنایم غارت میکند، محیط زیست را نابود میکند، جنگلهای بارانی را مینوردد، هوایی را که در آن نفس میکشیم، آبی که مینوشیم و غذایی که میخوریم، مسموم میکند... این نظام آمادهی بقا نیست. جادههای بزرگترین شهرهایمان پر از ماشینهای شخصی است. این تمرکز ترافیک به این معناست که تنها در سال 2003 مردم 7 میلیارد ساعت و 5 میلیارد گالون سوخت صرف شلوغیهای ترافیک کردند. فقدان برنامهریزی به فروپاشی زیرساختهای حمل و نقل و بدتر شدن محیط زیست در اثر صدور گازهای گلخانهای و آلودگی هوا انجامیده که 60، 70 درصد آن محصول ماشینها است.
ما هزینهی انسانی عظیم این جنون را کنار میگذاریم: تصادفها، مردمان کشته شده و تکه تکه شده در جادهها، نگرانی غیرقابل تحمل، شرایط غیرانسانی، صدا و آشوب. فقط فقدان تولید عظیم است. اما نظام مرکب حمل و نقل عمومی رایگان (یا تقریبا رایگان) با کیفیت خوب میتواند به سادگی تمام این اوضاع را حل کند. حمل و نقل هوایی، جادهای، راهآهن و رودخانه باید به دست عموم باشد و ترکیبی عاقلانه برای خدمت به نیازهای انسان داشته باشد.
تداوم سرمایهداری تنها تهدیدی برای شغلها و استانداردهای زندگی نیست. تهدیدی برای ادامهی کرهی زمین و حیات روی آن است.
این خیالی و آرمانشهری نیست؟
بانکداران و سرمایهداران از طریق مشارکت روزافزون در بازارهای جهانی در دورهی اخیر به سوپرسودهای فوقالعاده رسیدند. اما این روند اکنون به نهایت خود رسیده است. تمام عواملی که در دورهی اخیر اقتصاد جهانی را به سمت بالا میکشاندند اکنون آن را به پایین هدایت میکنند. میزانِ تقاضا که در دورهی اخیر با نرخهای پایین بهره تصنعا بالا برده شده بود اکنون به شدت پایین آمده است. شدت "اصلاح" نشان از اغراق در اعتماد و "خوشی غیرعقلانی" دورهی قبل دارد.
درست مثل دورهی افول فئودالی که مرزهای کهنه، گمرک جادهها، مالیات محلی و واحدهای پول موانعی غیرقابل تحمل بر سر راه رشد نیروهای مولده شدند، دولتملتهای کنونی با مرزهای کشوریشان، پاسپورتهایشان، کنترل وارداتشان، محدودیت مهاجرتشان و تعرفههای حمایتگرایانهشان مرزهایی بر سر راه حرکت آزاد کالاها و مردم شدهاند. رشد آزاد نیروهای مولده – تنها تضمین واقعی برای رشد تمدن و فرهنگ بشری – نیازمند لغو تمامی مرزها و برپایی واحد مشترکالمنافع جهانی است.
چنین پیشرفتی تنها در لوای سوسیالیسم ممکن است. شرط لازم لغو مالکیت خصوصی نقاط کلیدی اقتصاد است: مالکیت جمعی بر زمین، بانکها و صنایع مهم. برنامهی عمومی تولید تنها راه بسیج توان بالقوه غولآسای صنعت، کشاورزی، علم و فن است. این به معنای نظامی اقتصادی خواهد بود که ریشهی آن تولید برای نیاز افراد بسیار و نه سودِ عدهای اندک است.
اروپای سوسیالیستی، فدراسیون سوسیالیستی آمریکای لاتین یا خاورمیانه درهای بزرگ و عظیمی به روی پیشرفت بشری باز میکنند. هدف نهایی، فدراسیون جهانی سوسیالیستی است که در آن منابع کل جهان برای تمام نوع بشر برداشت میشود. جنگ، بیکاری، گرسنگی و محرومیت به خاطرههای بد گذشته، همچون کابوسی وهمآلود، بدل میشوند.
بعضی میگویند این تصویر خیالی است و عملی نمیشود. اما اگر به دهقانی در قرون وسطی از اقتصادی جهانی با کامپیوتر و سفر فضایی میگفتیم او نیز همین واکنش را نشان میداد. اما وقتی واقعا قضیه فکر میکنیم، آیا اینقدر مشکل است؟ توان بالقوه نیروهای مولده به قدری است که تمام مشکلاتی که گریبانگیر نوع بشر است – فقر، بیخانمانی، گرسنگی، بیماری و بیسوادی – را میتوان به سادگی حل کرد. منابع حاضر است. به تنها چیزی که نیاز است نظام اقتصادی عقلانی است که آنها را به کار بندد.
شرایط عینی برای سوسیالیسم فیالحال موجود است. آیا این واقعا خیالی و آرمانشهری است؟ تنها بدبینهای کوتهفکر که دانشی از تاریخ و چشماندازی از آینده ندارند چنین میگویند. باید این سوال را پرسید: در دههی اول قرن بیست و یکم آیا قابل قبول است که زندگی و شغل و مسکن تمام مردم جهان باید به همان شیوهای معین شود که قماربازی در کازینو تاسش را پرتاب میکند؟ آیا واقعا فکر میکنیم بشریت نمیتواند نظامی بهتر از بازی کورکورانهی نیروهای بازار ارائه کند؟
مدافعین بازار آزاد نمیتوانند هیچ استدلال عاقلانهای مطرح کنند که چنین فرض ابلهانهای را توجیه کند. آنها به جای استدلال منطقی تنها میگویند که این حالت طبیعی و اجتنابپذیر اوضاع است و هر چه باشد، راه دیگری نیست. این نه استدلالی منسجم که تعصبی کور است. آنها امیدوارند که اگر مدام همین ورد را تکرار کنند بالاخره همه به آن باور میکنند. اما خود زندگی این دروغ که "اقتصاد بازار آزاد جواب میدهد" را افشا کرده است. تجربهی خود و شهادت چشمانمان به ما میگوید که این نظام جواب نمیدهد و نظامی اتلافکننده، پرآشوب، بربرانه و غیرعقلانی است که زندگی میلیونها نفر را بخاطر سود عدهای قلیل نابود میکند.
نظام سرمایهداری همچنان محکوم است چرا که حتی توانایی سیر کردن شکم مردم زمین را هم ندارد. ادامهی بیشتر آن آیندهی تمدن و فرهنگ را تهدید میکند و حتی بقای نفس زندگی را نیز تهدید میکند. نظام سرمایهداری باید بمیرد تا نوع بشر زنده بماند. در جامعهی سوسیالیستی آینده، مردان و زنان آزاد با همان ناباوری به جهان کنونی ما نگاه میکنند که ما جهان آدمخواران را نظاره میکنیم. و برای آدمخوارها، جهانی که مردان و زنان در آن همدیگر را نخورند خیالی به نظر میرسید.
بحران رهبری
لئون تروتسکی در سال 1938 نوشت: "تمام حرفها از اینکه شرایط تاریخی هنوز برای سوسیالیسم نرسیده است نتیجهی جهل یا فریبکاری آگاهانه است. پیششرطهای عینی برای انقلاب پرولتری نه تنها "رسیده"اند؛ که دیگر دارند گندیده میشوند. بدون انقلاب سوسیالیستی، در همین دورهی بعدی تاریخی، فاجعهای کل فرهنگ بشر را در خطر قرار میدهد. حالا نوبت پرولتاریا است یعنی در واقع نوبت پیشتاز انقلابی پرولتاریا. بحران تاریخی بشر به بحران رهبری انقلابی تقلیل یافته است".
طبقهی کارگر مدتها پیش احزابی برپا کرد تا از منافعش دفاع کنند و جامعه را تغییر دهند. بعضی سوسیالیست نام دارند و بعضی کارگر، کمونیست و چپ. اما هیچکدام از سیاست کمونیستی یا سوسیالیستی دفاع نمیکنند. دورهی طولانی اوج سرمایهداری پس از جنگ جهانی دوم مهر تایید نهایی بر انحطاط بوروکراتیک و رفورمیستی سازمانهای تودهای پرولتاریا بود. رهبران اتحادیههای کارگری، و همچنین احزاب سوسیالیست و کمونیست، تحت فشار بورژوازی آمدهاند و بیشترشان مدتهاست هرگونه تظاهر به خواست تغییر در جامعه را کنار گذاشتهاند.
رهبران احزاب کارگری سنتی، سوسیال دموکراتها و حزب کارگر کاملا با سرمایهداران و دولتشان در آمیختهاند. آنها را مجبور کردند بر خلاف خواستهی خود، بانکها را ملیسازی کنند اما این کار به گونهای صورت پذیرفته که در عمل یارانهای عظیم به جیب بانکداران است و هیچ نفعی برای مردم ندارد. ما خواهان ملیسازی کل بخش بانکی و مالی با کمترین میزان پرداخت غرامت (و آن هم تنها بر پایهی نیاز قابل اثبات) هستیم.
رهبران احزاب کمونیست سابق در روسیه، اروپای شرقی و بسیاری از سایر کشورها برنامهی انقلابی مارکس و لنین را به طور تمام و کمال کنار گذاشتهاند. تناقضی آشکار روبروی ما قرار گرفته است: درست در همان لحظهای که سرمایهداری همهجا غرق بحران است و میلیونها مرد و زن به دنبال تغییر بنیادین در جامعه هستند، رهبران سازمانهای تودهای همهجا سرسختانهتر از همیشه به نظم کنونی چنگ میزنند. همانطور که تروتسکی مدتها پیش گفت: مشخصهی اصلی وضعیت سیاسی جهان به طور کلی بحران تاریخی رهبری پرولتاریا است.
نباید به رهبرانی که به اسم سوسیالیسم و طبقهی کارگر و حتی "دموکراسی" صحبت میکنند اجازه داد که با مقادیر کلان بانکهای خصوصی را نجات دهند و اینگونه باعث افزایش عظیمی در بدهی دولتی شوند که با سالها کاهش خدمات و ریاضت جبران میشود. این کار را به اسم "منفعت عمومی" انجام میدهند اما در واقع این منفع ثروتمندان علیه منفعت اکثریت است. اما این موقعیت نمیتواند پایدار باشد.
طبقهی کارگر بیرون جنبش کارگری و اتحادیههای کارگری آلترناتیوی ندارد. در شرایط بحران سرمایهداری، سازمانهای تودهای از بالا تا پایین دگرگون میشوند. کار از اتحادیههای کارگری شروع میشود: رهبران راستگرا تحت فشار اعضا قرار میگیرند. یا باید در مقابل این فشار سر خم کنند و فشار از پایین را بپذیرند و یا کنارشان میزنند تا کسانی سر کار بیایند که بیشتر با دیدگاهها و خواستههای کارگران آشنا هستند. وظیفهی ما بردن عقاید مارکسیسم به درون جنبش کارگری و جذب طبقهی کارگر به عقاید سوسیالیسم علمی است. مارکس و انگلس بیش از 150 سال پیش در مانیفست کمونیست اعلام کردند:
" کمونيستها و پرولتارها بطور کلى با يکديگر چه مناسباتى دارند؟
کمونيستها حزب خاصى نيستند که در برابر ديگر احزاب کارگرى قرار گرفته باشند.
آنها هيچگونه منافعى، که از منافع کليه پرولتارها جدا باشد ندارند.
آنها اصول ويژهاى را بميان نميآورند که بخواهند جنبش پرولتارى را در چهارچوب آن اصول ويژه بگنجانند.
فرق کمونيستها با ديگر احزاب پرولتارى تنها در اين است که از طرفى، کمونيستها در مبارزات پرولتارهاى ملل گوناگون، مصالح مشترک همه پرولتاريا را صرف نظر از منافع مليشان، در مد نظر قرار ميدهند و از آن دفاع مينمايند، و از طرف ديگر در مراحل گوناگونى که مبارزه پرولتاريا و بورژوازى طى ميکند، آنان هميشه نمايندگان مصالح و منافع تمام جنبش هستند.
بدين مناسبت کمونيستها عملا، با عزم ترين بخش احزاب کارگرى همه کشورها و هميشه محرک جنبش به پيشاند؛ و اما از لحاظ تئورى، مزيت کمونيستها نسبت به بقيه توده پرولتاريا در اين است که آنان به شرايط و جريان و نتايج کلى جنبش پرولتارى پى بردهاند." (این قطعه از نسخه فارسی اداره نشریات بزبانهای خارجی مسکو 1951، استخراج شده است-م).
مارکسیستها نقش سازمانهای تودهای را میفهمند. ما رهبری را با تودههای کارگری که پشت آنها ایستاده است، اشتباه نمیگیریم. دنیایی فاصله بین فرصتطلبان و کاریریستهای رهبری و طبقهای که به آنها رای میدهد، هست. ادامهی بحران این فاصله را آشکار میکند و آنرا تا سر حد نابودی وسعت میبخشد. اما طبقهی کارگر ، علیرغم سیاستهای رهبران، همچنان به سازمانهای تودهای چنگ میاندازد چرا که آلترناتیو دیگری نیست. طبقهی کارگر سازمانهای کوچک را درک نمیکند. تمام تلاش فرقهها برای ایجاد "احزاب انقلابی تودهای" بیرون سازمانهای تودهای شکستی تمامعیار بوده و در آینده نیز همینگونه خواهد بود.
ما در مقابل سیاستهای ورشکسته میجنگیم و با رهبری قدیمی مقابله میکنیم. ما از آنها میخواهیم از بانکداران و سرمایهداران جدا شوند و سیاستهایی اجرا کنند که به نفع کارگران و طبقهی متوسط است. در سال 1917 لنین و بلشویکها به رهبران منشویکهای و اس.آرها گفتند: "از بورژوازی جدا شوید، قدرت را بگیرید!" اما منشویکها و سوسیال انقلابیها با لجاجت دست به قدرت نبردند. همچنان به بورژوازی جنگ انداختند و اینگونه راه پیروزی بلشویکها را آماده کردند. ما نیز به همین سیاق از آن احزاب و سازمانهایی که خود را بر پایهی کارگران سازمان میدهند و به نام آنها سخن میگویند میخواهیم از نظر سیاسی از بورژوازی جدا شوند و برای دولتی سوسیالیستی با برنامهی سوسیالیستی بجنگند.
ما از احزاب تودهای کارگران در مقابل احزاب بانکداران و سرمایهداران حمایت نقادانه میکنیم. اما از آنها میخواهیم سیاستهایی اجرا کنند که در منفعت طبقهی کارگر باشد. امکان ندارد اقدامات آرامبخش دولتها و بانکهای مرکزی جلوی سقوط کنونی را بگیرد. اقدامات جزئی راه نجات نخواهد بود. مشکل این است که رهبری سازمانهای تودهای کارگران در تمام کشورها چشماندازی برای تغییر بنیادین اجتماع ندارند. ما دقیقا به چنین چشماندازی نیاز داریم.
هستیِ اجتماعی آگاهی را تعیین میکند. طبقهی کارگر علیالعموم از تجربه درس میگیرد و تجربهی بحران سرمایهداری باعث میشود به سرعت، بیاموزد. ما به کارگران کمک میکنیم به نتایج لازم برسند اما نه با اعلام محکومیتهای تند و تیز که با توضیح صبورانه و کار نظاممند درون سازمانهای تودهای. مردم سوال میپرسند و به دنبال پاسخ هستند. وظیفهی مارکسیستها تنها این است که خواست ناآگاهانه یا نیمهآگاهانهی طبقهی کارگر برای تغییر جامعه را آگاهانه سازند.
1. نه به سکتاریسم!
2. پیش به سوی سازمانهای تودهای طبقهی کارگر
3. مبارزه برای تحول اتحادیهها!
4. مبارزه برای برنامهی مارکسیستی!
کمک کنید گرایش مارکسیست بینالمللی را بسازیم!
گریه و زاری برای وضع جهان کافی نیست. باید دست به عمل زد! آنان که میگویند: "من به سیاست علاقه ندارم" باید در زمان دیگری به دنیا میآمدند. امروز گریختن از سیاست ممکن نیست. بروید امتحان کنید! شاید در خانه پنهان شوید، در را قفل کنید و زیر تخت قایم شوید. اما سیاست به خانهتان میآید و در میزند. سیاست بر تمام جنبههای زندگی ما تاثیر میگذارد. مشکل این است که بسیاری از مردم سیاست را با احزاب سیاسی موجود و رهبرانشان تداعی میکنند. آنها به صحنههای پارلمان، کاریریسم، سخنرانیهای توخالی و وعدههای عملناشده نگاه میکنند و دلزده میشوند.
آنارشیستها به این نتیجه میرسند که ما حزب نمیخواهیم. این حرف اشتباه است. اگر خانه در حال ویرانی است نتیجه این نیست که باید در خیابان خوابید بلکه باید به سرعت مشغول تعمیر خانه شد. اگر از رهبری کنونی اتحادیههای کارگری و احزاب کارگری راضی نیستیم باید برای رهبری آلترناتیو بجنگیم که برنامه و سیاستش مناسب نیازهایمان باشد.
گرایش مارکسیست بینالمللی در چهل کشور و پنج قاره مشغول مبارزه برای سوسیالیسم است. ما قاطعانه بر بنیاد مارکسیسم ایستادهایم. ما از عقاید، اصول، سیاستها و سنتهای پایهای دفاع میکنیم که مارکس، انگلس، لنین و تروتسکی طرح کردند. صدای ما در حال حاضر هنوز ضعیف است. مدتها مارکسیستها را مجبور کردند خلاف جریان شنا کنند. گرایش مارکسیست بینالمللی قابلیت خود برای ایستادگی در شرایط نامساعد را ثابت کرده است. اما ما اکنون در جهت موافق موج تاریخ شنا میکنیم. سیر وقایع تمام چشماندازهای ما را تایید کرده است. این به ما اعتمادی قاطع به عقاید و شیوههای مارکسیسم، طبقهی کارگر و آیندهی سوسیالیستی نوع بشر میدهد.
صدای ما ابتدا به پیشرفتهترین کارگران و جوانان و سپس به تودههای کارگران در هر کارخانه، هر واحد اتحادیههای کارگری، هر کمیتهی انتخابی، هر مدرسه و دانشگاه و هر محلهی کارگری میرسد. ما برای انجام این کار به کمک شما نیازمندیم. ما افرادی میخواهیم که مقاله بنویسند، نشریه بفروشند، پول جمع کنند و در اتحادیههای کارگری و جنبش کارگری کار کنند. هیچ کمکی در راه مبارزه برای سوسیالیسم کوچک نیست و همه میتوانند نقشی بازی کنند. ما به کمک شما نیز نیاز داریم. فکر نکنید: "من که نمیتوانم تغییری ایجاد کنم". ما در کنار هم، اگر سازمانداده شویم، میتوانیم تغییری بنیادین ایجاد کنیم.
طبقهی کارگر قدرتی عظیم در دستان خود دارد. بدون اجازهی کارگران، چراغی روشن نمیشود، چرخی نمیچرخد و تلفنی زنگ نمیخورد. مشکل اینجاست که کارگران متوجه این قدرت خود نیستند. وظیفهی ما این است که آنها را از این قدرت آگاه کنیم. ما برای هر اصلاحی و کوچکترین پیشرفتی میجنگیم چرا که تنها از طریق مبارزه برای پیشروی در زمان سرمایهداری است که کارگران به اعتماد لازم به قدرت خود برای تغییر جامعه دست پیدا میکنند.
حال و هوای تودهها همهجا در حال تغییر است. در آمریکای لاتین موجی انقلابی در کار است که رشد مییابد و به سایر قارهها گسترش پیدا میکند. در بریتانیا، آمریکا و سایر کشورهای صنعتی خیلیها که قبلا نظم اجتماعی موجود را زیر سوال نمیبردند دارند سوال میپرسند. عقایدی که قبلا افرادی اندک به آنها گوش فرا میدادند بین مردمی بسیار وسیعتر بازتاب پیدا میکنند. اوضاع آمادهی عروج بیسابقهی مبارزه طبقاتی در سطح جهانی میشود.
وقتی اتحاد شوروی فرو پاشید بهمان گفتند تاریخ تمام شده است. درست برعکس. تاریخ هنوز شروع نشده است. تنها 20 سال طول کشید تا سرمایهداری نشان دهد بالکل ورشکسته است. مبارزه برای آلترناتیو سوسیالیستی ضروری است! هدف ما رقم زدن تغییری بنیادین در جامعه و مبارزه برای سوسیالیسم در سطح کشوری و بینالمللی است. ما برای مهمترین آرمانها میجنگیم: رهایی طبقهی کارگر و برپایی نوعی نوین و والاتر از جامعهی بشری. این تنها آرمان به واقع ارزشمند در دههی اول قرن بیست و یکم است.
به ما بپیوندید!
لندن 30 اکتبر 2008
بیانیهی گرایش مارکسیست بینالمللی
بخش سوم: سوسیالیسم بینالمللی
ترجمهی بابک کسرایی
جهان دیگری ممکن است: سوسیالیسم
بعضی گمراهان میگویند مشکل دقیقا از پیشرفت علوم است. به نظر آنان اگر در کلبههای گلی زندگی میکردیم و از صبح تا شب کار میکردیم، وضعمان بهتر بود. این حماقت است. راه دستیابی به آزادی واقعی برای تحقق کامل توان بالقوهی مردان و زنان دقیقا، کاملترین توسعهی صنعت، کشاورزی، علوم و فنآوری است. مشکل این است که این سلاحهای قدرتمند برای پیشرفت بشری در دست افرادی است که آنها را به انقیادِ انگیزهی سود درآوردهاند، هدفشان را منحرف کردهاند، کاربردشان را محدود کردهاند و مانع پیشرفتشان شدهاند. روشن است که اگر علم را به ارابهی سود زنجیر نکرده بودند مدتها پیش درمانی برای سرطان و جایگزینهای ارزان و تمیزی برای سوختهای فسیلی پیدا شده بود.
علم و فنآوری تنها وقتی میتوانند ظرفیت عظیم خود را متحقق کنند که دست اقتصاد بازار از گلویشان برداشته شود و در خدمت انسانیت در نظام دموکرات و عقلانیِ تولید بر پایهی نیاز و نه سود قرار داده شوند. اینگونه ما میتوانیم ساعات کار را به حداقل کاهش دهیم و در نتیجه مردان و زنان را از بردگی و ساعتها زحمتکشی خلاص کنیم تا آنها بتوانند به ظرفیتهای جسمی، فکری و روحی خود برسند. این گامی انسانی است "از قلمروی ضرورت به قلمروی آزادی".
پس از فروپاشی اتحاد شوروی، مدافعین نظم کهن سرخوش بودند. از پایان سوسیالیسم و حتی پایان تاریخ سخن میگفتند. قول عصر جدیدی از صلح، رفاه و دموکراسی به لطف معجزات اقتصاد بازار آزاد را میدادند. حالا پانزده سال بعد این رویاها به طلی ویرانه بدل شده است. هیچ چیز از این توهمات برجای نمانده است. مشکلات جدی، اقدامات جدی نیاز دارند. سرطان را با آسپیرین نمیتوان درمان کرد! ما به تغییری واقعی در جامعه احتیاج داریم. مشکل بنیادین، خودِ نظام است. کارشناسان اقتصادی که میگفتند مارکس اشتباه کرده و بحرانهای سرمایهداری تمام شدهاند ("پارادایم اقتصادی جدید") امروز باید بدانند که خود اشتباه میکردند.
دوره اوج گذشته تمام ویژگیهای چرخهی اقتصادی را که مارکس مدتها پیش تشریح کرد در خود داشت. روند تمرکز سرمایه به ابعاد عظیمی رسیده است. شاهد جنونی از تصرفات و انحصارات روزافزون بودیم که به ابعادی بیسابقه رسیده است. این پدیده این بار مثل گذشته به پیشرفت نیروهای مولده نیانجامید. کارخانهها مثل آب خوردن بسته شدند و هزاران نفر از کار، بیکار شدند. اکنون این روند سرعت میگیرد چرا که شمار ورشکستگیها و تعطیلیها هر روز بالا میرود.
معنای تمام اینها چیست؟ ما شاهد نالههای دردآورِ مرگ نظامی اجتماعی هستیم که شایستگی زندگی ندارد اما حاضر به مردن نیست. این واقعیت، عجیب نیست. تاریخ به ما نشان میدهد که هیچ طبقهی حاکمهای بدون مبارزه از قدرت و مزایایش نمیگذرد. این توضیح واقعی جنگها، تروریسم، خشونت و مرگ است که ویژگیهای اصلی عصری هستند که در آن زندگی میکنیم. اما ما در ضمن شاهد درد زایمان جامعهای جدید هستیم – جامعهای جدید و عادلانه، جهانی مناسب زندگیِ مردان و زنان. از دل این وقایع خونین، در کشوری پس از دیگری، نیرویی جدید متولد میشود – نیروی انقلابی کارگران، دهقانان و جوانان.
جورج بوش مست قدرت است و فکر میکند قدرتش حد و حدودی ندارد. متاسفانه بعضی چپها هم همین باور را دارند. اما آنها اشتباه میکنند. موجی انقلابی در آمریکای لاتین درگرفته است. انقلاب ونزوئلا زلزلهای بود که پسلرزههایش تمام قاره را فرا گرفته است: جنبش تودهها در آمریکای لاتین پاسخ نهایی به کسانی است که میگفتند انقلاب دیگر ممکن نیست. انقلاب نه تنها ممکن است که به شدت ضروری است تا جهان را از فاجعهی دیگری نجات دهیم.
میلیونها نفر دارند واکنش نشان میدهند. تظاهرات تودهای علیه جنگ عراق میلیونها نفر را به خیابان کشاند. آن تظاهراتها نشان از آغاز رستاخیز داشت. اما آن جنبش برنامهی منسجمی برای تغییر جامعه در اختیار نداشت. وقت بدبینها و کلبیمسلکها به سر آمده است. وقتش رسیده آنها را کنار بزنیم و مبارزهمان را پیش ببریم. نسل جدید میخواهد برای رهایی خود بجنگد. این نسل به دنبال پرچم و عقیده و برنامهای است که از آن الهام بگیرد و آن را به پیروزی رهنمون کند. چنین چیزی تنها مبارزه برای سوسیالیسم در سطح جهانی خواهد بود. نوع بشر باید بین سوسیالیسم و بربریت انتخاب کند.
زنده باد ایالات متحدهی سوسیالیستی اروپا!
ظرفیت مولد اروپا عظیم و بیکران است. اروپا با جمعیتی 497 میلیون نفری و درآمد سرانهی 32300 دلار قدرتی مهیب است که میتواند قدرت آمریکا را به چالش بکشد. اما این ظرفیت هرگز در سرمایهداری به تحقق نمیرسد. هر تلاشی برای پیشبردن اتحاد اروپا به مانع منافع ملی متخاصم برخورد کرده است. آغاز رکود به تعمیق این اختلافات میانجامد و علامت سوالی جلوی آیندهی خود اتحادیهی اروپا قرار میدهد.
تشکیل اتحادیهی اروپا اقرار خاموشی بر این واقعیت بود که حل مشکلات اقتصاد درون محدودههای تنگ بازار ملی، غیرممکن است. اما اتحاد اروپا هرگز بر پایهی سرمایهداری به دست نمیآيد. در بحران، تناقضات بین سرمایهدارهای دولتهای کشورهای مختلف رو شود. بحران کنونی خط گسلهای پنهان را آشکار کرده و توخالی بودن تمام عوامفریبیها راجع به اتحاد اروپا را نشان داده است. علیرغم اطمینانبخشیهای آقای سارکوزی، روابط بین رهبران اروپا به شدت متخاصم است. بخصوص بین رهبران فرانسه و آلمان، دو کشور کلیدی اتحادیهی اروپا.
دولت آلمان یکجانبه اعلام کرد که 1 تریلیون دلار ذخایر خصوصی بانکی "تضمین میشود" و اینگونه سایر دولتهای اتحادیهی اروپا را غافلگیر کرد و ظاهرا این مخالف با قول همکاری اروپاییان بود که قبلا در نشست کوچک پاریس توسط رهبران فرانسه، بریتانیا، آلمان و ایتالیا داده شده بود. حرکت آلمانیها خطرِ برداشت اندوختهها از بانکهای سایر کشورها را ایجاد کرد. بقیهی کشورها خشمگین شدند. اما این چه فرقی با کارِ دولت ایرلند داشت که اعلام کرد تمام مسئولیتهای مالی شش بانک اصلی را تا دو سال تمضین میکند یا دولت بریتانیا که مدام قول میدهد "تمام اقدامات ممکن" برای حمایت از ذخیرهگذاران را انجام میدهد یا قول آقای سارکوزی که سپردهگذاران خصوصی "یک یورو" هم از دست نمیدهند؟
این نشان از تناقض کمیسیون اروپا دارد که حرکت ایرلندیها را به چالش کشید اما بعدا هیچ مشکلی با "قولِ" برلین نداشت. فرق بین ایرلند و آلمان چیست؟ تنها اینکه ایرلند کوچک است و آلمان، بزرگ و باضافه مادر خرج اتحادیهی اروپا است. چندین دولت دیگر در اتحادیهی اروپا هم همینجور تضمینها را دادند تا سپردهگذاران به بانکهای آلمان (یا ایرلند) فرار نکنند (از جمله سوئد، اتریش، دانمارک و پرتغال).
در واقعیت دولت هر کشوری دارد سعی میکند منافع خودش را اول قرار دهد. سوظنهای دوطرفهی دولتهای اتحادیهی اروپا به محض اینکه به بحران میخورند، رو میشود. در حالی که ترس و وحشت اقیانوس اطلس را در نوردید و نهادهای مالی اروپا را دربر گرفت تمام دولتها باید برای مقابله با این ترس و وحشت، به تقلا بیافتند. برای واشنگتن که یک دولت و یک نظام سیاسی دارد، تقلا با بحران اعتباری جهانی به اندازهی کافی مشکل بود. چه برسد به اتحادیهی اروپا که یک واحد پول و بازار واحد اما 27 دولت مختلف دارد و هیچ نظام عمومی نظارت بانکی یا ادارهی اقتصادی نیز ندارد.
وحدت اقتصادهایی که به جهات مختلف میروند غیرممکن است و دولتهای اروپا دارند تاوان ایجاد واحد پول مشترک بدون نهادها یا نظام تنظیمی لازم برای ادارهی اقتصاد واحد را میدهند. در دورهی پیشرو، گرایشات حمایتگرا لاجرم به پیش میآیند. تلاشهای هر دولت برای جذب میلیاردها یورو اندوختهها از سایر کشورها پیشزمینهی سیاستهای "از همسایه قرض بگیر" است که با تعمیق بحران میتوانیم انتظارش را بکشیم.
سیلوستر ایفینگر، از دانشگاه تیلبورگ، (مشاور مالی مجلس اروپا)، گفت: "این هشدار بیدارباش است. اول ادغام اقتصادی داشتیم و بعد ادغام پولی. اما هیچوقت ادغام مشابه سیاسی و تنظیمی که بتواند به ما امکان مقابله با بحرانی اینچینی بدهد، نداشتیم". شکافهای بین دولتملتها به قدری گسسته که نفس وجود یورو میتواند در دورهی پیشرو زیر سوال برود. بعید نیست اتحادیهی اروپا فروبپاشد یا حداقل ساختارهای آن تغییراتی ریشهای بیابند به طوری که اتحادیهی اروپا چیزی بیش از اتحاد گمرکی باز و آزاد نباشد.
اتحادیهی اروپا به واقع باشگاه سرمایهداران است و تحت تسلط بانکها و انحصارات بزرگ دولتهای عضو قرار دارد. دولتهای عضو جدید از اروپای شرقی به عنوان معدن کار ارزان مورد استفاده قرار میگیرند؛ کشورهایی با قیمتهای "اروپایی" و دستمزدهای "شرقی". اتحادیهی اروپا از طرف دیگر بلوکی امپریالیستی است که مستعمرات سابق کشورهای اروپایی در آفریقا، خاورمیانه، آسیا و دریای کارائیب را استعمار میکند. هیچ چیزِ این اتحادیه پیشرو نیست. تنها راه دستیابی به نیروی بالقوهی واقعیِ اروپا تاسیس فدراسیونی سوسیالیستی است که نیروهای مولدهی اروپا را در برنامهای مشترک ادغام کند. این به همراه بیشترین خودمختاری برای تمام مردمهای اروپا از جمله باسکها، کاتالانها، اسکاتلندیها، ولزیها و سایر ملیتها و اقلیتهای ملی و زبانی خواهد بود. اینگونه پایهی حل صلحآمیز و دموکراتیک مسئلهی ملی در کشورهایی مثل ایرلند و قبرس ریخته میشود. فدراسیون سوسیالیستی تنها میتواند بر بنیانی اکیدا داوطلبانه و با برابری کامل تمام شهروندان برپا شود.
خواستههای ما:
نه به اروپای بوروکراتها، بانکها و انحصارات!
پیش به سوی خلع ید از بانکها و انحصارات و ایجاد برنامهی سوسیالیستی منسجم و دموکراتیک برای تولید
پایان به تمام تبعیضها علیه مهاجران، زنان و جوانان. دستمزد برابر برای کار برابر!
پیش به سوی توسعهی ارتباطات بین فعالان اتحادیههای کارگری در سطح اروپا و جهان. پیش به سوی جبههی متحد کارگران مبارز علیه شرکتهای فراملیتی بزرگ!
پیش به سوی ایالات متحدهی سوسیالیستی اروپا
ادامه دارد
بیانیهی گرایش مارکسیست بینالمللی : بخش 3(دو)
بحران: خرج را از رئیس و روسا بگیرید!
بیانیهی گرایش مارکسیست بینالمللی
بخش سوم: سوسیالیسم بینالمللی
ترجمهی بابک کسرایی
اروپای شرقی، روسیه و چین
آغاز رکورد در اروپای غربی مشکلات اقتصادهای باصطلاح نوظهورِ اروپای شرقی را بیشتر میکند. در این کشورهاست که سرمایهگذاران داراییهای پرخطر خود را دور میاندازند و به مقاصد امنتر میگریزند. اقتصادهای نسبتا ضعیف اروپای شرقی قیمت سنگینی برای مشارکتشان در اقتصاد سرمایهداری جهانی میدهند. کاهش چشمگیر در رشد و افزایش فقر در روسیه، اکراین و رومانی پیشبینی میشود. علیرغم رشد در بعضی مناطق اروپای شرقی، انتظار میرود رشد در سرانهی تولید ناخالص داخلی برای کل منطفه صفر باشد.
مجارستان برای "واقعیت رکود" آماده میشود و به گفتهی فرنک گیورسانی، نخستوزیر، انتظار کاهش تولید ناخالص داخلی در سال آینده را میکشد. وقتی دولت برای بار اول بودجهی سال آینده را آماده کرد انتظار رشد 3 درصدی تولید ناخالص داخلی در سال 2009 را داشت. حالا با کاهشهای شدید و افزایش بیکاری روبرو است. بحران مالی تنها دو سال پس از زمانی اتفاق میافتاد که گیورسانی افزایشهای مالیاتی و کاهش در شغلهای خدمات عمومی و یارانههای قیمت انرژی خانگی را پیش برد تا بزرگترین کسری بودجه در اتحادیهی اروپا را کاهش دهد.
دولت مجارستان مجبور شد وام اضطراری 5 میلیارد یورویی از بانک مرکزی اروپا بگیرد. مجارستان در چنگال بانکدارهای بینالمللی مجبور به کاهش مخارج عمومی برای کاهش کسری بودجه خواهد بود. مثل همیشه این کارگران و کشاورزان هستند که باید این بار را به دوش بکشند. دولت پیشنهاد عدم افزایش حقوقها و قطع امتیازات برای کارگران دولتی و کاهش مقرریها را مطرح کرده تا کسری بودجه را به 2.6 درصد تولید ناخالص داخلی کاهش دهد و لهستان و سایر کشورهای اروپای شرقی هم فقط یک قدم از مجارستان عقبند.
مردم اروپای شرقی با این تصور به اتحادیهی اروپا پیوستند که آنها هم به همان استانداردهای زندگی میرسند که در آلمان و فرانسه میبینند. اما این توهمات خیلی زود غلط از آب درآمد. اقلیت کوچکی با غارت داراییهای مردم از طریق معاملات خصوصیسازی وحشتناک به ثروت رسیدند. اما اکثریت لهستانیها، چکها، اسلواکها و مجارها از بازگشت به سرمایهداری هیچ سودی نبردند. در دورهی اوج اقتصادی آنها را در کشورهای ثروتمندتر به عنوان کار ارزان استثمار میکردند. اروپای شرقی اکنون رو در روی ورشکستگی قرار گرفته است. و فروپاشی اقتصادی در اروپای شرقی اقتصادهای اتریش و سایر دولتهای معلومالحالِ اتحادیهی اروپا را هم پایین میکشد.
عواقب احیای سرمایهداری در هیچ کجای اروپا مثل منطقهی بالکان جدی نبوده است. تکهپاره کردن یوگسلاوی عملی جنایتکارانه بود که به مجموعهای از جنگهای برادرکشی، تروریسم، قتل عام و نسلکشی انجامیده است. این وضعیت هولناک عواقب فاجعهباری برای میلیونها نفر داشته است که پیش از این از استاندارد خوب زندگی، صلح و اشتغال کامل بهره میبردند. امروز بسیاری با اشتیاق یوگسلاوی قدیم را به یاد میآورند. سرمایهداری برای آنها چیزی به جز جنگ، بدبختی و درد و رنج نیاورده است.
موقعیت پیشروی روسیه هم خیلی بهتر از این نیست. تناقض در اینجا حتی بیش از اروپای شرقی به چشم میخورد. احیای سرمایهداری سودی به حال اکثریت شهروندان اتحاد شوروی سابق نداشته است. بلکه به ایجاد اولیگارشیای رسیده که ثروتش بیشرمانه زیاد است و ارتباطات نزدیکی با عناصر جنایتکار دارد. اما این مربوط به اقلیتی کوچک است. دو دههی گذشته برای میلیونها روس یادآور بدبختی، گرسنگی، درد و رنج و تحقیر است. آنها شاهد فروپاشی خدمات بهداشت و تحصیلات بودهاند، که در زمان شوروی برای همهی شهروندان رایگان بود، و در ضمن فروپاشی فرهنگ، فقر عمومی و نابرابری.
مردم تا مدتی فکر میکردند قسمت بد را پشت سرگذاشتهاند و اقتصاد پس از سقوط شدید در دورهی پس از فروپاشی شوروی در حال احیا است. اما روسیه امروز با بدترین بحران مالی از زمان فروپاشی سال 1998 روبرو است. سقوط قیمت نفت که نشان از کاهش جهانی تقاضا میدهد اقتصاد این کشور را به بحران فروبرده است. حال و هوای قبلی خوشبینی در مسکو پس از کاهشهای شدید بازار سهام، که به علت تلاطم شدید مجبور شدند تعطیلش کنند ، ناپدید شده است. سرمایهداری روسیه مثل داستان خیالی بابا یاگای ساحره است؛ کلبهای که روی پاهای مرغی بنا شده است. بحران خود را در کاهش حجم ساخت و ساز، بازپرداختها و محدودیت گشودن خطوط اعتباری جدید برای شرکتهای خصوصی نشان میدهد.
بحران دولت را مجبور کرده که راه واشنگتن و لندن را دنبال کند و با خرج میلیاردها دلار از پول مردم شرکتهای خصوصی را نجات دهد. بیش از 200 میلیارد دلار به وامها، معافیتهای مالیاتی و سایر اقدامات اختصاص گرفته است. اما شهروندان عادی روسیه خواهند پرسید که چرا با پول عمومی، اولیگارشهایی را نجات میدهند که در دورهی قبلی با غارت دولت پولدار شدند. اگر اقتصاد خصوصی و بازار قرار بود برتر از اقتصاد برنامهریزیشدهی ملی باشد پس چرا دولت باید زیربغل بخش خصوصی را بگیرد؟
وضع سایر جمهوریهای سابق شوروی مثل اکراین حتی بدتر است. در آنجا فقر با بیثباتی سیاسی، فساد و آشوب همراه است. مردم قفقاز و آسیای مرکزی فاجعهای تمام و کمال را از سر میگذرانند. گرجستان، ارمنستان و آذربایجان در جنگ دائمی هستند و تودهها باید بار سنگین خرجهای نظامی را به دوش بکشند. تروریسم از چچنِ اشغالی به سایر جمهوریها گسترش مییابد. جنگ در افغانستان میرود که نه فقط پاکستان که کل آسیای مرکزی را بیثبات سازد.
ضربالمثلی قدیمی میگوید: "زندگی میآموزد". بسیاری از مردم در روسیه، اکراین و اروپای شرقی میگویند: ما قبلا مشکلات داشتیم اما حداقل اشتغال کامل، مسکن و بهداشت و تحصیلات مجانی داشتیم. این کشورها اکنون با ویرانه و بیکاری تودهای روبرو هستند. مردم قفقاز مشتاق بازگشت صلح و امنیت هستند. هیچکس بازگشت به بوروکراسی و دیکتاتوری توتالیتر را نمیخواهد. اما نظامی واقعا سوسیالیستی، مانند نظام دموکراسی کارگری که لنین و تروتسکی پس از انقلاب اکتبر بنیان نهادند، هیچ ربطی به کاریکاتور زشت استالینیستی که پس از مرگ لنین ظهور کرد، ندارد.
آن اوضاع نتیجهی انزوای انقلاب در شرایط عقبماندگی شدید بود. اما اکنون بر پایهی صنعت، علم و فنآوری پیشرفته که در 90 سال گذشته ساخته شده است، شرایط عینی برای پیشرفت سریع به سوی سوسیالیسم فراهم شده است. ما به برپایی فدراسیون داوطلبانهی سوسیالیستی نیاز داریم که در آن اقتصاد در دست دولت باشد و دولت تحت کنترل دموکراتیک کارگران و دهقانان باشد. اما شرط پیشین تحقق این امر، خلع ید از اولیگارشها، بانکدارها و سرمایهدارها است.
رکود جهانی تاثیر مهمی بر اقتصاد چین دارد. رشد اقتصادی چین به شدت وابسته به صادرات است و در بالاترین نقطهی اوج اقتصادی اخیر، نرخ سالانهی رشد صادرات به رقم 38 درصد رسید (در سومین فصل سال 2003). حال آخرین نرخ فصلی به حدود 2 درصد کاهش پیدا کرده است و به همراه آن در چند ماه گذشته شاهد رکود شدیدی در سفارشهای تولیدی نیز هستیم. ناظران جدی بورژوازی اکنون به این بحث مشغولند که شاهد "رکودی تدریجی" یا "کاهش فوری" در تولید چین خواهیم بود.
استفن گرین، کارشناس اقتصاد چین در بانک استاندارد چارترد، پیشبینی کرده که صادرات میتواند تا سال آینده به "رشد صفر یا حتی منفی" برسد. اینکه چین چه ارتباط تنگاتنگی با اقتصاد جهانی دارد در تخمین اخیری که بانک "جی پی مورگان چیز" منتشر کرده است مشاهده میشود: صادرات چین با هر یک درصد کاهش رشد اقتصاد جهانی، 5.7 درصد کاهش مییابد. این وضع به تعطیلی وسیع کارخانهها در سراسر چین و بیکاری میلیونها کارگر منجر شده است.
در سال 2007 رشد، 12 درصد بود و در سال 2008 فیالحال به 9 درصد رسیده و میتواند بیشتر نیز سقوط کند. در منطقهی حول هنگ کنگ احتمال میرود در چند ماه آینده بیش از دو میلیون کارگر از کار، بیکار شوند. با این وضع شاهد کاهش شدید قیمت مسکن و در نتیجه ترکیدن حباب مسکن هستیم که باعث میشود بسیاری خانوادههای چینی دارایی منفی داشته باشند یعنی وامشان بیشتر از خانههایی که خریدهاند ارزش دارد. این واقعه بر بازار داخلی تاثیر میگذارد. پاسخ دولت چین دست بردن به بستهای اقتصادی برای انگیزش رشد بوده است.
آنها برای حفظ درجهای از ثبات اجتماعی باید رشد را بالای هشت درصد نگاه دارند. درست است که چین منابع عظیمی انباشت کرده است. اما این جبرانی برای از دست رفتن بازارهای خارجی نخواهد بود چرا که اقتصاد جهانی بیشتر به رکود سقوط میکند. در نتیجه شاهد گسترش ناآرامیهای کارگران هستیم و فیالحال موجی از تظاهراتها با تقاضای حقوقهای عقبمانده صورت گرفته که با بستن جاده و پیکت کارخانهها همراه بوده است. در چین نیز مثل روسیه و اروپای شرقی شاهد پاسخی خشونتآمیز در مقابل سرمایهداری خواهیم بود. عقاید مارکسیسم جای خود را باز میکند و راه را برای جنبشی جدید و همهجانبه به سمت سوسیالیسم آماده میکند.
خواستههای ما:
پایان خصوصیسازی و لغو اقتصاد بازار
مرگ بر اولیگارشها و ثروتمندان جدید! پیش به سوی بازملیسازی شرکتهای خصوصیسازیشده بدون پرداخت غرامت.
زنده باد دموکراسی کارگری!
مرگ بر بوروکراسی و فساد! اتحادیههای کارگری باید از منافع کارگری دفاع کنند!
احزاب کمونیست باید مواضع کمونیستی بگیرند! پیش به سوی بازگشت به برنامهی مارکس و لنین!
اعمال مجدد انحصار دولت بر تجارت خارجی!
ادامه داردبیانیهی گرایش مارکسیست بینالمللی : بخش 3(سه)
بحران: خرج را از رئیس و روسا بگیرید!
بیانیهی گرایش مارکسیست بینالمللی
بخش سوم: سوسیالیسم بینالمللی
ترجمهی بابک کسرایی
بحران "جهان سوم"
بحران کنونی بدون تردید بیش از همه بر فقیرترین کشورهای آفریقا، خاورمیانه، آسیا و آمریکای لاتین تاثیر میگذارد. حتی در دورهی اوج اکثریت عظیم از کمتر مزیتی برخوردار بود. در تمام کشورها شاهد قطببندی شدید ثروتمندان و فقرا بودهایم. اکنون دو درصد جمعیت زمین صاحب بیش از نیمی از ثروت جهان است. 1.2 میلیارد مرد، زن و کودک در شرایط فقر مطلق زندگی میکنند. هر سال هشت میلیون نفر از فقر جان میسپارند. این بهترین شرایطی بوده که سرمایهداری توانسته فراهم کند. اکنون چه اتفاقی میافتد؟
علاوه بر فروپاشی صادرات که یر تمام کالاها (به غیر از طلا و نقره)، از جمله نفت، تاثیر میگذارد این کشورها با افزایش قیمت غذا مواجه خواهند بود که بیشتر نتیجهی احتکار است. گزارش اخیر بانکو اینترآمریکانو هشدار داد که افزایش هزینهی غذا 26 میلیون نفر را در آمریکای لاتین به فقر مطلق میکشاند. رابرت زوئلیک، رئیس بانک جهانی، هشدار داده که فقیرترین مردم جهان با "خطر سهجانبه"ی غذا، سوخت و پول روبرو هستند: "نمیتوان از فقیرترینها خواست بالاترین قیمت را بپردازند. تخمین ما این است که امسال 44 میلیون نفر دیگر در نتیجهی قیمتهای بالای غذا از سوتغذیه رنج میبرند. نمیتوانیم اجازه دهیم بحران مالی به بحران انسانی بدل شود". اینها کلماتی زیبا است اما به قول ضربالمثل قدیمی انگلیسی کلمات زیبا کرهای روی هویج کسی نمیمالد (ما در فارسی می گوییم، برای کسی آب و نان نمیشود-م).
فقر و گرسنگی جهانی در نتیجهی بحران مالی جهانی و اقدامات "هماهنگی ساختاری" بازار آزادی که صندوق جهانی پول دیکته میکند، افزایش مییابند. این نتیجهی مسلمی است که از آخرین گزارش بانک جهانی در مورد فقر جهانی میگیریم. این بانک نشان میدهد که تعداد کسانی که مجبور به زندگی با کمتر از روزی یک دلار در روز هستند رو به افزایش است و تا پایان این سال میتواند به 1.5 میلیارد نفر برسد. از زمان آخرین تخمین در سال 1993، 200 میلیون نفر به فقر شدید سقوط کردهاند. در خاورمیانه و آفریقای شمالی انتظار میرفت رشدِ سرانهی تولید ناخالص داخلی منفی باشد. مایکل والتون، مدیر کاهش فقر و مدیریت اقتصادی در بانک جهانی، این وضعیت را اینگونه خلاصه میکند: "تصویر جهانی که در پایان دههی 1990 به دست میآید نشان از توقف پیشرفت در نتیجهی بحران آسیای شرقی، افزایش فقرا در هند، تداوم شورشها در آفریقای شبهصحرا و بدتر شدن شدید اوضاع در اروپای و آسیای مرکزی میدهد".
تنها در اندونزی، ضریب مردمی که مجبور به زندگی با کمتر از روزی 1 دلار شدهاند از 11 درصد در سال 1997 به 19.9 درصد در سال 1998 افزایش یافته است که نشان از افزایش 20 میلیونی صف "فقرای جدید" میدهد – این میزان برابر با کشوری متوسطالاندازه مثل استرالیا است. در کرهی جنوبی پدیدهی فقر شهری از 8.6 درصد در سال 1997 به 19.2 درصد در سال 2007 رسید. تعداد کسانی که در هندوستان با کمتر از روزی 1 دلار زندگی میکنند به 340 میلیون نفر رسیده است. در اواخر دههی 1980 این میزان، 300 میلیون تخمین زده میشد. دادههای اخیر در مورد رکود در دستمزدهای روستایی نشان از افزایش بیشتر نرخهای فقر در این کشور میدهد. و این تازه وقتی بود که اقتصاد در اوج بود و نرخهای رشد هر سال به 10 درصد میرسید. نرخهای رسمی تخمین میزند که رشد اقتصادی فیالحال در حال توقف است. در اوت 2008 رشد صنعتی سالی 1.3 درصد بود؛ نتیجهای بسیار بد به نسبت رشد بیش از 10 درصدی سال گذشته.
صندوق جهانی پول از کشورهای فقیر میخواهد بازارهایشان را برای ورود سرمایهی بینالمللی باز کنند. خواهان کاهش خرج دولت، حذف یارانهی غذا و سایر کالاهای مصرف مردمی و خصوصیسازی شرکتهای دولتی میشود. میگویند هدفشان رقم زدن "رشد پایدار اقتصادی" است. این در واقعیت به معنای نابودی صنایع ملی و کشاورزی و افزایش شدید در بیکاری و فقر است.
اخیرا مطالعهای نشان میدهد که در سالهای 1997 و 1998 مستقیما بیش از 1 میلیارد دلار از دولتهای آفریقا به صندوق جهانی پول منتقل شده است. اما علیرغم این افزایش بازپرداختها، مجموع بدهی آفریقا همچنان رو به افزایش است و 3 درصد بالا رفته. کشورهای آفریقا همه نیاز فوری به افزایش خرج دولت در خدمات درمانی، آموزش و پرورش و بهداشت دارند اما قوانینِ هماهنگی ساختاریِ صندوق جهانی پول آنها را مجبور به کاهش خرج دولتی کرده و مثلا سرانهی خرج در آموزش و پرورش بین سالهای 1986 و 1996 کاهش یافته است.
فاجعهی "جهان سوم" ساختهی دست انسان است. هیچ چیز این فاجعه خودکار نیست. در واقع نیاز نیست کسی در اولین دههی قرن بیست و یکم از گرسنگی تلف شود. پولی که به بانکها داده شد میتوانست مشکل گرسنگی جهانی را حل کند و میلیونها نفر را نجات دهد. سازمان جهانی غذا در ژوئن 2008 خواستار 30 میلیارد دلار برای انگیزش کشاورزی و جلوگیری از کاهشهای آتی غذا شد. تنها هفت و نیم میلیارد دلار، با دورههای چهار ساله، به آن دادند. یعنی حدود سالی 1.8 میلیارد دلار. یعنی برابر با دو دلار برای هر فرد در حال تلف شدن.
در غرب مرسوم است که "راهحل" مشکلات این کشورها را به صورت کمک مطرح کنند. از کشورهای "ثروتمند" میخواهند پول بیشتری به کشورهای "فقیر" بدهند. اما اولا مقادیر ناچیز باصطلاح کمکها بخش ناچیزی از ثروتی است که از آسیا، آفریقا، خاورمیانه و آمریکای لاتین غارت میشود. ثانیا این کمک اغلب به منافع تجاری، نظامی و دیپلماتیک کشورهای خَِیر گره خورده و اینگونه راهی برای افزایش تسلط اربابان سابق بر کشورهای مستعمرهی سابق است.
به هر روی قابل قبول نیست که کشورهایی با منابع عظیم را به حدی نزول میدهند که مثل گدایانی که خرده نانها را از میز مردی ثروتمند جمع میکند، خواهان خیریه شوند. شرط لازم شکستن تسلط امپریالیسم و سرنگونی حکومت حاکمان محلی فاسدی است که چیزی جز سرکردگان محلی امپریالیسم و شرکتهای فراملیتی بزرگ نیستند. پاسخ فقر جهانی نه کمک و نه خیریه که تغییری بنیادین در جامعه است.
در بسیاری کشورها، طبقهی کارگر پس از سالها وابستگی و فرسودگی به راه مبارزه روی میآورد. مبارزهی مردم فلسطین علیه سرکوب اسرائیل ادامه دارد. اما کلید آینده در دست طبقهی کارگر قدرتمند در کشورهایی مثل آفریقای جنوبی، نیجریه و مصر است. در مصر شاهد موجی از اعتصابات و اشغال کارخانهها علیه خصوصیسازی و در دفاع از شغلها، از جمله اعتصاب پیروزمندِ بیش از 20 هزار کارگر، همراه با اشغال کارخانه، در کارخانهی پارچهبافی محله بودهایم. کارگران ایران نیز به راه افتادهاند. شاهد موج مهم اعصتب بودهایم که بسیاری بخشهای طبقهی کارگر را در بر دارد: کارگران اتوبوس، اسکلهها، نساجیها، راهآهنها، کارگران شکر هفتتپه، نفت و سایر بخشها. این اعتصابات شاید با خواستههای اقتصادی شروع شوند اما با توجه به ماهیت رژیم لاجرم مشخصهی بیش از پیش سیاسی و انقلابی به خود میگیرند.
در نیجریه کارگران مجموعهای از اعتصابات عمومی (8 مورد در 8 سال گذشته!) سازمان دادهاند که کشور را فلج کرده و مسئلهی قدرت را مطرح کرده است؛ این رهبران اتحادیههای کارگری هستند که دوباره و دوباره موقعیت را از دست میدهند. در آفریقای جنوبی نیز جنبش قدرتمند کارگری اعتصاب عمومی پس از اعتصاب عمومی سازمان داده است که آخرین مواردش به ژوئن 2007 و اوت 2008 برمیگردد. شاهد جنبشهای چشمگیر کارگران در مراکش، اردن و لبنان و همچنین اسرائیل، ستاد ارتجاع در خاورمیانه، بودهایم. در ضمن شاهد جنبشهای تودهای کارگران و دهقانان در پاکستان، هند، بنگلادش و نپال نیز بودهایم که این آخری به سرنگونی سلطنت انجامید.
آمریکای لاتین در تلاطم جنبشی انقلابی از تیرا دل فوئگو تا ریو گرانده است و ونزوئلا پیشقراول این موج است. فریادهای سوسیالیسمِ از سوی هوگو چاوز از یادها نرفته است. تفکر سوسیالیسم دوباره روی میز آمده است. در بولیوی و اکوادور، جنبش تودهها علیه سرمایهداری و امپریالیسم علیرغم مقاومت شدید اولیگارشیها با حمایت واشنگتن، پیش میرود. باید مبارزه برای سیاستهای طبقهی کارگر، برای همبستگی بینالمللی پرولتری و مبارزه برای سوسیالیسم به عنوان تنها راهحل پایدار مشکلات تودهها را روی میز گذاشت.
خواستههای ما:
لغو فوری تمام بدهیهای جهان سوم
مرگ بر زمینداری و سرمایهداری!
پیش به سوی مصادرهی دارایی زمینداران بزرگ و اصلاحات کشاورزی. در صورت امکان، املاک بزرگ باید با خطوط جمعی و با استفاده از شیوههای مدرن کشاورزی برای افزایش تولید اداره شوند.
آزادی از سلطهی امپریالیستی! داراییهای شرکتهای بزرگ فراملیتی را ملی کنید.
پیش به سوی برنامهی فوری برای نابودی بیسوادی و ایجاد نیروی کار ماهر و تحصیلکرده.
پیش به سوی خدمات درمانی رایگان و جامع برای همه.
مرگ بر سرکوب زنان! برابری کامل حقوقی، اجتماعی و اقتصادی برای زنان!
مرگ بر فساد و سرکوب! زنده باد حقوق کامل دموکراتیک و سرنگونی سرکردگان محلی امپریالیسم.
ادامه داردبیانیهی گرایش مارکسیست بینالمللی : بخش 3(چهار)
بحران: خرج را از رئیس و روسا بگیرید!
بیانیهی گرایش مارکسیست بینالمللی
بخش سوم: سوسیالیسم بینالمللی
ترجمهی بابک کسرایی
مرگ بر امپریالیسم!
تکاندهندهترین جنبهی وضعیت کنونی آشوب و تلاطمی است که تمام کرهی زمین را فراگرفته است. در تمام سطوح شاهد عدم ثبات هستیم: اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، دیپلماتیک و نظامی. همهجا جنگ یا خطر جنگ هست: اشغال افغانستان با اشغال حتی خونینتر و جنایتکارانهتر عراق دنبال شد. در همهجا شاهد جنگ بودهایم: در بالکان، لبنان، غزه، جنگ در دارفور، سومالی، اوگاندا. در کنگو حدود 5 میلیون نفر در چند سال گذشته به قتل رسیدهاند و سازمان ملل و باصطلاح جامعهی بینالمللی خم به ابرو نیاوردهاند.
واشنگتن که از قدرت عظیم خود خبر دارد دیپلماسی "معمولی" را با بیشرمانهترین قلدرگری جایگزین میسازد. پیام واشنگتن وحشیانه و روشن است: "یا به حرفمان گوش کنید یا بمباران و اشغالتان میکنیم". ژنرال پرویز مشرف، رئیسجمهور سابق پاکستان، اعلام کرد که مدت کمی پس از حملات تروریستی 11 سپتامبر 2001، آمریکا تهدید کرده که کشورش را "تا حد بازگشت به عصر حجر، بمباران میکند" مگر اینکه در مبارزه با تروریسم و طالبان با آمریکا همکاری کند. حالا مشرف رفته و نیروی هوایی آمریکا واقعا دارد خاک پاکستان را بمباران میکند.
امپریالیسم آمریکا با این بهانهی دروغ که عراق سلاحهای کشتار جمعی دارد، این کشور را اشغال کرد. میگفتند صدام حسین دیکتاتوری وحشی است که مردم خودش را میکشد و شکنجه میدهد. حالا سازمان ملل مجبور است اعتراف کند که در عراق اشغالی، قتل عام و شکنجه فراگیر است. اخیرا در یک نظرسنجی 70 درصد عراقیها گفتند زندگی از زمان صدام بدتر شده است.
"جنگ علیه تروریسم" به بیشترین حد تروریسم در سطح جهانی انجامیده است. امپریالیستهای آمریکا هر کجا قدم میگذارند وحشتناکترین نابودی و رنج را به بار میآورند. صحنههای دردناک مرگ و نابودی در عراق و افغانستان ما را به یاد سخنان تاکیتوس، تاریخدان رومی، میاندازد: "و وقتی توحش ایجاد کردند نامش را صلح میگذارند". اما قدرت امپراتوری روم در مقابل قدرت امپریالیسم آمریکا هیچ نبود. واشنگتن از تجاوز به عراق راضی نشده و سوریه و ایران را تهدید میکند. به ایجاد بیثباتی در آسیای مرکزی دست زده است. مدام دولت انتخابی دموکراتیک ونزوئلا را تهدید به سرنگونی و رئیسجمهور چاوز را تهدید به ترور میکند. میخواهد کوبا را دوباره به نیمهمستعمرهی خود تبدیل کند و اعمال تروریستی علیه این کشور سازمان میدهد
بیشتر مردم از این بربریتها منزجر میشوند. انگار جهان ناگهان دیوانه شده است. اما چنین پاسخی به درد نمیخورد و کار را بدتر میکند. وضعیت کنونی پیش روی نوع بشر را نمیتوان به عنوان بیانی از دیوانگی یا نابکاری ذاتی مردان و زنان توضیح داد. اسپینوزا، فیلسوف بزرگ، روزی گفت: "نه گریه کن و نه بخند. بفهم!" این نصیحت بسیار عاقلانهای است چرا که اگر جهانی را که در آن زندگی میکنیم درک نکنیم هرگز قادر به تغییر آن نخواهیم بود. تاریخ بیمعنا نیست. میتوان آن را توضیح داد و مارکسیسم توضیحی علمی میدهد.
برخورد به جنگ از زاویهی احساسی دردی از کسی دوا نمیکند. کلاسویتز مدتها پیش گفت که جنگ ادامهی سیاست از طریقی دیگر است. این آشوب خونین نشانهی چیزی مشخص است: نشانهی تناقضات حلناشدنی پیش روی امپریالیسم در سطح جهانی. این تلاطمات نظامی اجتماعی اقتصادی است که به بن بست رسیده است. در تاریخ جهان شاهد موقعیتهای مشابهی بودهایم مثل فروپاشی طولانی امپراتوری روم یا دورهی افول فئودالیسم. بیثباتی حال حاضر جهان تنها نشان از این واقعیت میدهد که نظام سرمایهداری توان بالقوهی تاریخی خود را به سرانجام رسانده و دیگر مثل گذشته توان پیشرفت نیروهای مولده را ندارد.
سرمایهداری فرتوت، در محاصرهی تناقضات حلناشدنی از همهطرف، همتای خود را در وحشیترین امپریالیسمی میبیند که جهان تابحال به خود دیده است. مسابقهی تسلیحاتی سرسامآور هر روز بخش بیشتری از ثروت مولد طبقهی کارگر را مصرف میکند. آمریکا که اکنون تنها ابرقدرت جهان است هر سال حدود 600 میلیارد دلار خرج تسلیحات میکند. این یعنی نزدیک به 40 درصد کل خرج نظامی جهان. در مقابل، بریتانیا، فرانسه و آلمان هر کدام پنج درصد دارند و روسیه، با کمال تعجب، تنها شش درصد. این موقعیت تهدیدی برای آیندهی بشریت است.
مقادیر عظیمی که صرف تسلیحات میشود به تنهایی برای حل مشکل فقر جهانی کافی است. طبق یک تخمین، مجموع هزینههای جنگ در عراق به تنهایی حدود 3 تریلیون دلار برای آمریکا خرج برداشته است. همه میدانند که این دیوانگی است. اما خلع سلاح تنها از طریق تغییر بنیادین در جامعه به دست میآید. خلع ید از امپریالیسم تنها با خلع ید از سرمایهداری و حکومت بانکها و انحصارات و برپایی نظم جهانی معقول به دست میآید. نظمی بر پایهی نیازهای مردم و نه تقلای حریصانه برای بازارها، مواد خام و مناطق نفوذ، که دلیل اصلی جنگ است.
خواستههای ما:
مخالفت با جنگهای ارتجاعی امپریالیسم
خروج فوری تمامی نیروهای خارجی از عراق و افغانستان
کاهش عظیم خرجی که برای سلاح اتلاف میشود و افزایش وسیع خرج اجتماعی
حقوق مدنی کامل برای سربازان از جمله حق پیوستن به اتحادیههای کارگری و حق اعتصاب
دفاع از ونزوئلا، کوبا و بولیوی در مقابل طرحهای تجاوزگرانهی واشنگتن!
مخالفت با نژادپرستی! دفاع از حقوق تمام سرکوبشدگان و استثمارشدگان! برای وحدت تمام کارگران مستقل از رنگ، نژاد، ملیت و مذهب.
زنده باد انترناسیونالیسم پرولتری! کارگران جهان متحد شوید!
بیانیهی گرایش مارکسیست بینالمللی : بخش 3(پنجم)
بحران: خرج را از رئیس و روسا بگیرید!
بیانیهی گرایش مارکسیست بینالمللی
بخش سوم: سوسیالیسم بینالمللی
ترجمهی بابک کسرایی
پیش به سوی جهانی سوسیالیستی
بازار را نمیتوان برنامهریزی یا تنظیم کرد. بازار به اقدامات دولتهای کشورها پاسخ نمیدهد. چیزی نمانده بود رئیس بانک جهانی به این واقعیت اعتراف کند: "گروه هفت جواب نمیدهد. ما گروه بهتری برای زمان بهتر نیاز داریم". اما زمان بهتری به چشم نمیخورد. ممکن نیست صندوق جهانی پول بتواند تمام دنیا را تامین کند. و بحران، که اکنون چشم در چشممان دوخته است، جهانی است. هیچ کشوری را فراری نیست. بحران جهانی است و راهحل جهانی میخواهد. این راهحل را تنها سوسیالیسم در دست دارد.
در قرون وسطی تولید محدود به بازار محلی بود. حتی جابجایی کالاها از شهری به شهر دیگر پرداخت گمرکی، مالیات و سایر مخارج را در بر داشت. سرنگونی این محدودیتهای فئودالی و برپایی بازار ملی و دولتملت شرط لازم توسعهی سرمایهداری معاصر بود. اما در قرن بیست و یکم دولتملتها و بازار ملی برای دربر گرفتن رشد فوقالعادهی صنعت، کشاورزی، علم و فنآوری کافی نیستند. از دل مجموعهی اقتصادهای ملی، بازار جهانی بیرون جهید. کارل مارکس بیش از 150 سال پیش این وضعیت را در پیشبینی خارقالعادهی خود در مانیفست کمونیست دیده بود. غلبهی عالمگیر بازار جهانی اکنون مهمترین ویژگی عصر معاصر است.
سرمایهدای در روزهای اول خود با جارو کردن مرزها و محدودیتهای قدیمی فئودالی و ایجاد بازار ملی نقش پیشرویی بازی کرد. بعدها گسترش سرمایهداری به ایجاد بازار جهانی انجامید و غلبهی بازار جهانی مهمترین ویژگی عصر حاضر است. پیشروی جهانیسازی ابراز این واقعیت است که رشد نیروهای مولده از محدودههای کوچک دولت ملت فرا رفته است. اما جهانیسازی تناقضات سرمایهداری را لغو نمیکند. تنها آنها را در چارچوبی بسیار وسیعتر بازتولید میکند. سرمایهداری تا مدتی میتواند با افزایش تجارت جهانی (جهانیسازی) بر تناقضات خود فائق آید. برای اولین بار در تاریخ، تمام جهان به بازار جهانی کشیده شده است. سرمایهداران بازارهای جدید و شاهراههای سرمایهگذاری در چین و سایر کشورها یافتهاند. اما این وضع دیگر به نهایت خود رسیده است.
بحران کنونی در تحلیل نهایی ابراز شورش نیروهای مولده علیه زندانِ مالکیت خصوصی و دولت ملت است. بحران کنونی از اساس، جهانی است. جهانیسازی خود را به صورت بحران جهانی سرمایهداری نشان میدهد. حل این بحران بر پایهی ملی غیرممکن است. تمامی کارشناسان موافقند که مشکلات پیش روی جهان را نمیتوان بر پایهی ملی حل کرد. مشکل گرسنگی جهانی با تولید اکوسوختها در آمریکا بسیار بالا گرفته است. این به نفع کسب و کارهای بزرگ کشاورزی است اما نه هیچ کس دیگری. تنها اقتصاد برنامهریزیشدهی جهانی میتواند این جنون را پایان بخشد.
نظام سرمایهداری در حرص سیریناپذیر برای سود کل زمین را به خطر انداخت. نظامی اقتصادی که زمین را در جستجوی غنایم غارت میکند، محیط زیست را نابود میکند، جنگلهای بارانی را مینوردد، هوایی را که در آن نفس میکشیم، آبی که مینوشیم و غذایی که میخوریم، مسموم میکند... این نظام آمادهی بقا نیست. جادههای بزرگترین شهرهایمان پر از ماشینهای شخصی است. این تمرکز ترافیک به این معناست که تنها در سال 2003 مردم 7 میلیارد ساعت و 5 میلیارد گالون سوخت صرف شلوغیهای ترافیک کردند. فقدان برنامهریزی به فروپاشی زیرساختهای حمل و نقل و بدتر شدن محیط زیست در اثر صدور گازهای گلخانهای و آلودگی هوا انجامیده که 60، 70 درصد آن محصول ماشینها است.
ما هزینهی انسانی عظیم این جنون را کنار میگذاریم: تصادفها، مردمان کشته شده و تکه تکه شده در جادهها، نگرانی غیرقابل تحمل، شرایط غیرانسانی، صدا و آشوب. فقط فقدان تولید عظیم است. اما نظام مرکب حمل و نقل عمومی رایگان (یا تقریبا رایگان) با کیفیت خوب میتواند به سادگی تمام این اوضاع را حل کند. حمل و نقل هوایی، جادهای، راهآهن و رودخانه باید به دست عموم باشد و ترکیبی عاقلانه برای خدمت به نیازهای انسان داشته باشد.
تداوم سرمایهداری تنها تهدیدی برای شغلها و استانداردهای زندگی نیست. تهدیدی برای ادامهی کرهی زمین و حیات روی آن است.
این خیالی و آرمانشهری نیست؟
بانکداران و سرمایهداران از طریق مشارکت روزافزون در بازارهای جهانی در دورهی اخیر به سوپرسودهای فوقالعاده رسیدند. اما این روند اکنون به نهایت خود رسیده است. تمام عواملی که در دورهی اخیر اقتصاد جهانی را به سمت بالا میکشاندند اکنون آن را به پایین هدایت میکنند. میزانِ تقاضا که در دورهی اخیر با نرخهای پایین بهره تصنعا بالا برده شده بود اکنون به شدت پایین آمده است. شدت "اصلاح" نشان از اغراق در اعتماد و "خوشی غیرعقلانی" دورهی قبل دارد.
درست مثل دورهی افول فئودالی که مرزهای کهنه، گمرک جادهها، مالیات محلی و واحدهای پول موانعی غیرقابل تحمل بر سر راه رشد نیروهای مولده شدند، دولتملتهای کنونی با مرزهای کشوریشان، پاسپورتهایشان، کنترل وارداتشان، محدودیت مهاجرتشان و تعرفههای حمایتگرایانهشان مرزهایی بر سر راه حرکت آزاد کالاها و مردم شدهاند. رشد آزاد نیروهای مولده – تنها تضمین واقعی برای رشد تمدن و فرهنگ بشری – نیازمند لغو تمامی مرزها و برپایی واحد مشترکالمنافع جهانی است.
چنین پیشرفتی تنها در لوای سوسیالیسم ممکن است. شرط لازم لغو مالکیت خصوصی نقاط کلیدی اقتصاد است: مالکیت جمعی بر زمین، بانکها و صنایع مهم. برنامهی عمومی تولید تنها راه بسیج توان بالقوه غولآسای صنعت، کشاورزی، علم و فن است. این به معنای نظامی اقتصادی خواهد بود که ریشهی آن تولید برای نیاز افراد بسیار و نه سودِ عدهای اندک است.
اروپای سوسیالیستی، فدراسیون سوسیالیستی آمریکای لاتین یا خاورمیانه درهای بزرگ و عظیمی به روی پیشرفت بشری باز میکنند. هدف نهایی، فدراسیون جهانی سوسیالیستی است که در آن منابع کل جهان برای تمام نوع بشر برداشت میشود. جنگ، بیکاری، گرسنگی و محرومیت به خاطرههای بد گذشته، همچون کابوسی وهمآلود، بدل میشوند.
بعضی میگویند این تصویر خیالی است و عملی نمیشود. اما اگر به دهقانی در قرون وسطی از اقتصادی جهانی با کامپیوتر و سفر فضایی میگفتیم او نیز همین واکنش را نشان میداد. اما وقتی واقعا قضیه فکر میکنیم، آیا اینقدر مشکل است؟ توان بالقوه نیروهای مولده به قدری است که تمام مشکلاتی که گریبانگیر نوع بشر است – فقر، بیخانمانی، گرسنگی، بیماری و بیسوادی – را میتوان به سادگی حل کرد. منابع حاضر است. به تنها چیزی که نیاز است نظام اقتصادی عقلانی است که آنها را به کار بندد.
شرایط عینی برای سوسیالیسم فیالحال موجود است. آیا این واقعا خیالی و آرمانشهری است؟ تنها بدبینهای کوتهفکر که دانشی از تاریخ و چشماندازی از آینده ندارند چنین میگویند. باید این سوال را پرسید: در دههی اول قرن بیست و یکم آیا قابل قبول است که زندگی و شغل و مسکن تمام مردم جهان باید به همان شیوهای معین شود که قماربازی در کازینو تاسش را پرتاب میکند؟ آیا واقعا فکر میکنیم بشریت نمیتواند نظامی بهتر از بازی کورکورانهی نیروهای بازار ارائه کند؟
مدافعین بازار آزاد نمیتوانند هیچ استدلال عاقلانهای مطرح کنند که چنین فرض ابلهانهای را توجیه کند. آنها به جای استدلال منطقی تنها میگویند که این حالت طبیعی و اجتنابپذیر اوضاع است و هر چه باشد، راه دیگری نیست. این نه استدلالی منسجم که تعصبی کور است. آنها امیدوارند که اگر مدام همین ورد را تکرار کنند بالاخره همه به آن باور میکنند. اما خود زندگی این دروغ که "اقتصاد بازار آزاد جواب میدهد" را افشا کرده است. تجربهی خود و شهادت چشمانمان به ما میگوید که این نظام جواب نمیدهد و نظامی اتلافکننده، پرآشوب، بربرانه و غیرعقلانی است که زندگی میلیونها نفر را بخاطر سود عدهای قلیل نابود میکند.
نظام سرمایهداری همچنان محکوم است چرا که حتی توانایی سیر کردن شکم مردم زمین را هم ندارد. ادامهی بیشتر آن آیندهی تمدن و فرهنگ را تهدید میکند و حتی بقای نفس زندگی را نیز تهدید میکند. نظام سرمایهداری باید بمیرد تا نوع بشر زنده بماند. در جامعهی سوسیالیستی آینده، مردان و زنان آزاد با همان ناباوری به جهان کنونی ما نگاه میکنند که ما جهان آدمخواران را نظاره میکنیم. و برای آدمخوارها، جهانی که مردان و زنان در آن همدیگر را نخورند خیالی به نظر میرسید.
بحران رهبری
لئون تروتسکی در سال 1938 نوشت: "تمام حرفها از اینکه شرایط تاریخی هنوز برای سوسیالیسم نرسیده است نتیجهی جهل یا فریبکاری آگاهانه است. پیششرطهای عینی برای انقلاب پرولتری نه تنها "رسیده"اند؛ که دیگر دارند گندیده میشوند. بدون انقلاب سوسیالیستی، در همین دورهی بعدی تاریخی، فاجعهای کل فرهنگ بشر را در خطر قرار میدهد. حالا نوبت پرولتاریا است یعنی در واقع نوبت پیشتاز انقلابی پرولتاریا. بحران تاریخی بشر به بحران رهبری انقلابی تقلیل یافته است".
طبقهی کارگر مدتها پیش احزابی برپا کرد تا از منافعش دفاع کنند و جامعه را تغییر دهند. بعضی سوسیالیست نام دارند و بعضی کارگر، کمونیست و چپ. اما هیچکدام از سیاست کمونیستی یا سوسیالیستی دفاع نمیکنند. دورهی طولانی اوج سرمایهداری پس از جنگ جهانی دوم مهر تایید نهایی بر انحطاط بوروکراتیک و رفورمیستی سازمانهای تودهای پرولتاریا بود. رهبران اتحادیههای کارگری، و همچنین احزاب سوسیالیست و کمونیست، تحت فشار بورژوازی آمدهاند و بیشترشان مدتهاست هرگونه تظاهر به خواست تغییر در جامعه را کنار گذاشتهاند.
رهبران احزاب کارگری سنتی، سوسیال دموکراتها و حزب کارگر کاملا با سرمایهداران و دولتشان در آمیختهاند. آنها را مجبور کردند بر خلاف خواستهی خود، بانکها را ملیسازی کنند اما این کار به گونهای صورت پذیرفته که در عمل یارانهای عظیم به جیب بانکداران است و هیچ نفعی برای مردم ندارد. ما خواهان ملیسازی کل بخش بانکی و مالی با کمترین میزان پرداخت غرامت (و آن هم تنها بر پایهی نیاز قابل اثبات) هستیم.
رهبران احزاب کمونیست سابق در روسیه، اروپای شرقی و بسیاری از سایر کشورها برنامهی انقلابی مارکس و لنین را به طور تمام و کمال کنار گذاشتهاند. تناقضی آشکار روبروی ما قرار گرفته است: درست در همان لحظهای که سرمایهداری همهجا غرق بحران است و میلیونها مرد و زن به دنبال تغییر بنیادین در جامعه هستند، رهبران سازمانهای تودهای همهجا سرسختانهتر از همیشه به نظم کنونی چنگ میزنند. همانطور که تروتسکی مدتها پیش گفت: مشخصهی اصلی وضعیت سیاسی جهان به طور کلی بحران تاریخی رهبری پرولتاریا است.
نباید به رهبرانی که به اسم سوسیالیسم و طبقهی کارگر و حتی "دموکراسی" صحبت میکنند اجازه داد که با مقادیر کلان بانکهای خصوصی را نجات دهند و اینگونه باعث افزایش عظیمی در بدهی دولتی شوند که با سالها کاهش خدمات و ریاضت جبران میشود. این کار را به اسم "منفعت عمومی" انجام میدهند اما در واقع این منفع ثروتمندان علیه منفعت اکثریت است. اما این موقعیت نمیتواند پایدار باشد.
طبقهی کارگر بیرون جنبش کارگری و اتحادیههای کارگری آلترناتیوی ندارد. در شرایط بحران سرمایهداری، سازمانهای تودهای از بالا تا پایین دگرگون میشوند. کار از اتحادیههای کارگری شروع میشود: رهبران راستگرا تحت فشار اعضا قرار میگیرند. یا باید در مقابل این فشار سر خم کنند و فشار از پایین را بپذیرند و یا کنارشان میزنند تا کسانی سر کار بیایند که بیشتر با دیدگاهها و خواستههای کارگران آشنا هستند. وظیفهی ما بردن عقاید مارکسیسم به درون جنبش کارگری و جذب طبقهی کارگر به عقاید سوسیالیسم علمی است. مارکس و انگلس بیش از 150 سال پیش در مانیفست کمونیست اعلام کردند:
" کمونيستها و پرولتارها بطور کلى با يکديگر چه مناسباتى دارند؟
کمونيستها حزب خاصى نيستند که در برابر ديگر احزاب کارگرى قرار گرفته باشند.
آنها هيچگونه منافعى، که از منافع کليه پرولتارها جدا باشد ندارند.
آنها اصول ويژهاى را بميان نميآورند که بخواهند جنبش پرولتارى را در چهارچوب آن اصول ويژه بگنجانند.
فرق کمونيستها با ديگر احزاب پرولتارى تنها در اين است که از طرفى، کمونيستها در مبارزات پرولتارهاى ملل گوناگون، مصالح مشترک همه پرولتاريا را صرف نظر از منافع مليشان، در مد نظر قرار ميدهند و از آن دفاع مينمايند، و از طرف ديگر در مراحل گوناگونى که مبارزه پرولتاريا و بورژوازى طى ميکند، آنان هميشه نمايندگان مصالح و منافع تمام جنبش هستند.
بدين مناسبت کمونيستها عملا، با عزم ترين بخش احزاب کارگرى همه کشورها و هميشه محرک جنبش به پيشاند؛ و اما از لحاظ تئورى، مزيت کمونيستها نسبت به بقيه توده پرولتاريا در اين است که آنان به شرايط و جريان و نتايج کلى جنبش پرولتارى پى بردهاند." (این قطعه از نسخه فارسی اداره نشریات بزبانهای خارجی مسکو 1951، استخراج شده است-م).
مارکسیستها نقش سازمانهای تودهای را میفهمند. ما رهبری را با تودههای کارگری که پشت آنها ایستاده است، اشتباه نمیگیریم. دنیایی فاصله بین فرصتطلبان و کاریریستهای رهبری و طبقهای که به آنها رای میدهد، هست. ادامهی بحران این فاصله را آشکار میکند و آنرا تا سر حد نابودی وسعت میبخشد. اما طبقهی کارگر ، علیرغم سیاستهای رهبران، همچنان به سازمانهای تودهای چنگ میاندازد چرا که آلترناتیو دیگری نیست. طبقهی کارگر سازمانهای کوچک را درک نمیکند. تمام تلاش فرقهها برای ایجاد "احزاب انقلابی تودهای" بیرون سازمانهای تودهای شکستی تمامعیار بوده و در آینده نیز همینگونه خواهد بود.
ما در مقابل سیاستهای ورشکسته میجنگیم و با رهبری قدیمی مقابله میکنیم. ما از آنها میخواهیم از بانکداران و سرمایهداران جدا شوند و سیاستهایی اجرا کنند که به نفع کارگران و طبقهی متوسط است. در سال 1917 لنین و بلشویکها به رهبران منشویکهای و اس.آرها گفتند: "از بورژوازی جدا شوید، قدرت را بگیرید!" اما منشویکها و سوسیال انقلابیها با لجاجت دست به قدرت نبردند. همچنان به بورژوازی جنگ انداختند و اینگونه راه پیروزی بلشویکها را آماده کردند. ما نیز به همین سیاق از آن احزاب و سازمانهایی که خود را بر پایهی کارگران سازمان میدهند و به نام آنها سخن میگویند میخواهیم از نظر سیاسی از بورژوازی جدا شوند و برای دولتی سوسیالیستی با برنامهی سوسیالیستی بجنگند.
ما از احزاب تودهای کارگران در مقابل احزاب بانکداران و سرمایهداران حمایت نقادانه میکنیم. اما از آنها میخواهیم سیاستهایی اجرا کنند که در منفعت طبقهی کارگر باشد. امکان ندارد اقدامات آرامبخش دولتها و بانکهای مرکزی جلوی سقوط کنونی را بگیرد. اقدامات جزئی راه نجات نخواهد بود. مشکل این است که رهبری سازمانهای تودهای کارگران در تمام کشورها چشماندازی برای تغییر بنیادین اجتماع ندارند. ما دقیقا به چنین چشماندازی نیاز داریم.
هستیِ اجتماعی آگاهی را تعیین میکند. طبقهی کارگر علیالعموم از تجربه درس میگیرد و تجربهی بحران سرمایهداری باعث میشود به سرعت، بیاموزد. ما به کارگران کمک میکنیم به نتایج لازم برسند اما نه با اعلام محکومیتهای تند و تیز که با توضیح صبورانه و کار نظاممند درون سازمانهای تودهای. مردم سوال میپرسند و به دنبال پاسخ هستند. وظیفهی مارکسیستها تنها این است که خواست ناآگاهانه یا نیمهآگاهانهی طبقهی کارگر برای تغییر جامعه را آگاهانه سازند.
1. نه به سکتاریسم!
2. پیش به سوی سازمانهای تودهای طبقهی کارگر
3. مبارزه برای تحول اتحادیهها!
4. مبارزه برای برنامهی مارکسیستی!
کمک کنید گرایش مارکسیست بینالمللی را بسازیم!
گریه و زاری برای وضع جهان کافی نیست. باید دست به عمل زد! آنان که میگویند: "من به سیاست علاقه ندارم" باید در زمان دیگری به دنیا میآمدند. امروز گریختن از سیاست ممکن نیست. بروید امتحان کنید! شاید در خانه پنهان شوید، در را قفل کنید و زیر تخت قایم شوید. اما سیاست به خانهتان میآید و در میزند. سیاست بر تمام جنبههای زندگی ما تاثیر میگذارد. مشکل این است که بسیاری از مردم سیاست را با احزاب سیاسی موجود و رهبرانشان تداعی میکنند. آنها به صحنههای پارلمان، کاریریسم، سخنرانیهای توخالی و وعدههای عملناشده نگاه میکنند و دلزده میشوند.
آنارشیستها به این نتیجه میرسند که ما حزب نمیخواهیم. این حرف اشتباه است. اگر خانه در حال ویرانی است نتیجه این نیست که باید در خیابان خوابید بلکه باید به سرعت مشغول تعمیر خانه شد. اگر از رهبری کنونی اتحادیههای کارگری و احزاب کارگری راضی نیستیم باید برای رهبری آلترناتیو بجنگیم که برنامه و سیاستش مناسب نیازهایمان باشد.
گرایش مارکسیست بینالمللی در چهل کشور و پنج قاره مشغول مبارزه برای سوسیالیسم است. ما قاطعانه بر بنیاد مارکسیسم ایستادهایم. ما از عقاید، اصول، سیاستها و سنتهای پایهای دفاع میکنیم که مارکس، انگلس، لنین و تروتسکی طرح کردند. صدای ما در حال حاضر هنوز ضعیف است. مدتها مارکسیستها را مجبور کردند خلاف جریان شنا کنند. گرایش مارکسیست بینالمللی قابلیت خود برای ایستادگی در شرایط نامساعد را ثابت کرده است. اما ما اکنون در جهت موافق موج تاریخ شنا میکنیم. سیر وقایع تمام چشماندازهای ما را تایید کرده است. این به ما اعتمادی قاطع به عقاید و شیوههای مارکسیسم، طبقهی کارگر و آیندهی سوسیالیستی نوع بشر میدهد.
صدای ما ابتدا به پیشرفتهترین کارگران و جوانان و سپس به تودههای کارگران در هر کارخانه، هر واحد اتحادیههای کارگری، هر کمیتهی انتخابی، هر مدرسه و دانشگاه و هر محلهی کارگری میرسد. ما برای انجام این کار به کمک شما نیازمندیم. ما افرادی میخواهیم که مقاله بنویسند، نشریه بفروشند، پول جمع کنند و در اتحادیههای کارگری و جنبش کارگری کار کنند. هیچ کمکی در راه مبارزه برای سوسیالیسم کوچک نیست و همه میتوانند نقشی بازی کنند. ما به کمک شما نیز نیاز داریم. فکر نکنید: "من که نمیتوانم تغییری ایجاد کنم". ما در کنار هم، اگر سازمانداده شویم، میتوانیم تغییری بنیادین ایجاد کنیم.
طبقهی کارگر قدرتی عظیم در دستان خود دارد. بدون اجازهی کارگران، چراغی روشن نمیشود، چرخی نمیچرخد و تلفنی زنگ نمیخورد. مشکل اینجاست که کارگران متوجه این قدرت خود نیستند. وظیفهی ما این است که آنها را از این قدرت آگاه کنیم. ما برای هر اصلاحی و کوچکترین پیشرفتی میجنگیم چرا که تنها از طریق مبارزه برای پیشروی در زمان سرمایهداری است که کارگران به اعتماد لازم به قدرت خود برای تغییر جامعه دست پیدا میکنند.
حال و هوای تودهها همهجا در حال تغییر است. در آمریکای لاتین موجی انقلابی در کار است که رشد مییابد و به سایر قارهها گسترش پیدا میکند. در بریتانیا، آمریکا و سایر کشورهای صنعتی خیلیها که قبلا نظم اجتماعی موجود را زیر سوال نمیبردند دارند سوال میپرسند. عقایدی که قبلا افرادی اندک به آنها گوش فرا میدادند بین مردمی بسیار وسیعتر بازتاب پیدا میکنند. اوضاع آمادهی عروج بیسابقهی مبارزه طبقاتی در سطح جهانی میشود.
وقتی اتحاد شوروی فرو پاشید بهمان گفتند تاریخ تمام شده است. درست برعکس. تاریخ هنوز شروع نشده است. تنها 20 سال طول کشید تا سرمایهداری نشان دهد بالکل ورشکسته است. مبارزه برای آلترناتیو سوسیالیستی ضروری است! هدف ما رقم زدن تغییری بنیادین در جامعه و مبارزه برای سوسیالیسم در سطح کشوری و بینالمللی است. ما برای مهمترین آرمانها میجنگیم: رهایی طبقهی کارگر و برپایی نوعی نوین و والاتر از جامعهی بشری. این تنها آرمان به واقع ارزشمند در دههی اول قرن بیست و یکم است.
به ما بپیوندید!
لندن 30 اکتبر 2008
Cuma, Nisan 10, 2009
ISCI HUKUKUNDAN MUDAFIYE EDEN MOHAMMAD CERRAHINI 4 AY TALIQI HABSE MAHKUM EDIB
چهار ماه حبس تعلیقی برای یک فعال کارگری در آذربایجان
چهارشنبه ۱۲ فروردين ۱٣٨٨ - ۱ آوريل ۲۰۰۹
ساوالان سسی : شعبه ششم دادگاه تجدید نظر آذربایجان شرقی به ریاست قاضی ایمانی طی حکمی محمد جراحی، از فعالین کارگری آذربایجانی را به چهار ماه حبس تعلیقی محکوم نمود.
جراحی پیش تر به چهار ماه حبس تعزیری محکوم شده بود که بدنبال اعتراض نقی محمودی وکیل مدافع نامبرده به حکم صادره، پرونده به شعبه ششم دادگاه تجدید نظر استان آذربایجانشرقی ارجاع شد. دادگاه تجدید نظر نیز پس از مطالعه پرونده طی حکمی در اسفند ماه ۸۷ ، جزای چهار ماه حبس تعزیری جراحی را به مدت دو سال به حالت تعلیق در آورده است.
پیش از این شعبه یک دادگاه انقلاب تبریز به ریاست قاضی علی اکبری در سال ۸۶ این فعال کارگری را در رابطه با توزیع نشریه ای مرتبط با حقوق کارگران و به اتهام تبلیغ علیه نظام به چهارماه حبس تعزیری محکوم کرده بود. در پی صدور این حکم، جراحی در ۳۰ شهریور ۸۷ در تبریز دستگیر شد. مامورین اجرای احکام پس از دستگیری او را به زندان تبریز منتقل نموده و اعلام کردند که حکم چهار ماه او قطعی شده است. این در حالی بود که حکم دادگاه بدوی به نامبرده ابلاغ نشده بود و حق اعتراض به حکم از او سلب شده بود.بدنبال اعتراض وکیل مدافع او به این روند قضایی، پرونده به شعبه تجدید نظر استان ارجاع و جراحی پس از تحمل ۲۰ روز بازداشت موقت از زندان تبریز آزاد شد.
گفتنی است محمد جراحی از فعالین کارگری آذربایجان می باشد و به دلیل بازداشت در شهریور ۸۷ از محل کارش اخراج شده است.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)