gushei ez...

85/1/16

گوشه ای از وضعیت ستم ملی در زمان حکومت پهلوی
علي محمدي
عدم توجه رژیم منحوس پهلوی به زندگی ملتهای مختلف ساکن درایران و حتی نابود کردن امکانات رشد و گسترش این مناطق، موجبات عقب ماندگی و ویرانی این مناطق از جمله آذربایجان، تورکمن صحرا، بلوچستان و... را فراهم نمود. تمرکز صنایع و مراکز حرفه­ای در استانهای خاص(فارس نشین)، همچنین عدم توجه به نیازهای بخش کشاورزی ، موجب مهاجرت دسته دسته اقشار مختلف ملل تحت ستم به مراکز صنعتی مرکز شد. سیاست تبعیض و ستم ملی نه تنها از رشد و ازدیاد جمعیت در آذربایجان به میزان زیادی کاست، بلکه در عین حال تاثیر منفی بر روی ساختار جمعیت این منطقه بجای گذارد. زیرا در نتیجه مهاجرت دسته جمعی و رو به افزایش، آذربایجان در درجه اول نیروی کار فعالی که در جستجوی کار و کسب شرایط و زندگی بهتر زاد و بوم خود را ترک کرده­اند را از دست داد. درنتیجه آذربایجان از لحاظ فنی و مهارت صنعتی و مدیریت به وضعیت اسفناکی افتاد که خود یکی از عوامل رکود اقتصادی این منطقه و عقب ماندگی شهرها و روستاها در کلیه زمینه­ها گردید. آمار سال1340 وزارت صنایع و معادن درباره صنایع کشور نه تنها برخی از جوانب اسفناک اقتصادی آذربایجان را نشان می­دهد بلکه خود کلیدی جهت بررسی علل کوچ و مهاجرت عظیم نیروی کار را نیز بدست می­دهد.


جدول فوق نشان می­دهد آذربایجان شرقی و غربی با جمعیتی تقریباً برابر با جمعیت استان مرکزی از لحاظ رشد صنعتی در مقام آخر جدول فوق است. از نظر ترکیب صنایع و سود آوری آنها وضعیت این صنایع نیز اسفناک است.

از آمار سال1340 در مورد تعداد کارخانه هایی با تعداد نیروی کار 50 الی 500 نفری چنین تقسیمی موجود است. یعنی از جمع 279 کارخانه به جمعیتی حدود 15% (جمعیت دو استان آذربایجان)، تنها 5% کارخانه­های فوق رسیده است.
در جدول 18 صفحه 56 آمار سال 1351 از سازمان آمار ایران ، نیروی انسانی شاغل در بخش صنعت را 14% جمعیت فعال آذربایجان نشان می­دهد. همین نسبت در مورد استانهای مرکزی 30%، اصفهان و یزد30% و خراسان22% می­باشد.

این جدول ارقام مربوط به کارگران کارگاههای بزرگ صنعتی را که معرف کیفیت صنعت است چنین نشان می­دهد. در آذربایجان 1/1% از کل شاغلین در کارگاههای بزرگ صنعتی مشغول بکارند. این نسبت در مورد سایر استانها چنین است: استان مرکزی 10%، اصفهان 6%، خوزستان 4%، مازندران 6/2%، و...

ارقام مربوط به ارزش افزوده صنایع (سود آوری کارخانه و صنعت) نیز مشخص کننده کیفیت صنعت است. یعنی کل ارزش افزوده صنایع آذربایجان(شرقی و غربی) 2011 میلیون ریال از جمع 122950 میلیون ریال کل کشور است. یعنی 6/1% ارزش کل ( 40 بار کمتر از استان مرکزی) می­باشد.


درمورد وضعیت صنعت به برق مصرفی در آذربایجان نیز می­توان به جدول 14 صفحه 462 همان آمار نامه اشاره کرد. برق مصرفی در صنایع آذربایجان را (61 میلیون کیلو وات) 32 بار کمتر از استان مرکزی، 5/5 بار کمتر از اصفهان و... نشان می­دهد.
نیروی انسانی در آذربایجان بعلت عدم امکانات صنعتی که اشاره شد در زمینه کشاورزی نیز، کشاورزی سنتی و بدون سود را ترک کرده و در تلاش معاش، ناگزیر چهار گوشه ایران را می کاود.

جدول 16 صفحه 64 سالنامه آماری کشور در سال 2536 (1356)
از 200 هزار نفر محصل سالهای 50-49 که در سال 56-55 می بایستی جزو محصلین دبیرستانها شوند تنها 38000 نفر به دبیرستان رسیده­اند. این تعداد برای جمعیت 3200000 نفری آذربایجان شرقی در مقایسه با 244000 محصل استان مرکزی و نیز در مقایسه با جمعیت های 5/1 و 2 میلیونی گیلان و اصفهان که بیش از 5/1 برابر آذربایجانیها محصل دارند رقم بسیار حقیری است.
جدول 30 این سالنامه تعداد دبیرستانهای آذربایجان(شرقی و غربی) را بهمراه بلوچستان به انتهای جدول می­برد.
از این جدول به هیچ وجه نمی­توان چنین نتیجه گرفت که این اختلاف به گذشته مربوط است. زیرا باید یاد آوری کرد که نخستین مدارس و انجمن های فرهنگی، ادبی، هنری ایران در آذربایجان تاسیس شده است و آذربایجان همواره در گذشته پیشتاز تمام مسائل در ایران بوده است. ستم ملی ریشه عمیق اقتصادی و زیر بنایی دارد که تحصیل زبان جزئی از انعکاس آن در سیمای جامعه است.
قابل ذکر است که استان آذربايجان شرقی شامل استانهای اردبيل و آذربایجان شرقی کنونی و استان مرکزی شامل استانهای کنونی تهران، قم و مرکزی می­باشد.

منبع: ب- خزر، صنعت در آذربايجان، شماره اول نشريه آذربايجان سسی(صدای آذربايجان)، 12 آذرماه 1358