كمونيزم هنوز براي ملت ما زود است

84/11/16

كمونيزم هنوز براي ملت ما زود است
مصاحبه چاپ نشده سايت وطنداش با مرحوم دكتر محمد علي فرزانه
اين مصاحبه در 2/6/82 در سردرود انجام پذيرفته است

- نظر خودتان را در خصوص حركت ملي كه در آذربايجان به وجود آمده است بيان كنيد?
- ما تا زماني كه خودمان را نشناخته ايم و وطنمان را نشناخته ايم كاري از دستمان بر نمي آيد. بايد ابتدا خودمان را بشناسيم. در ميان خلق ما اومانيسم وجود دارد. اين اومانيسم در ميان متفكران, نويسندگان و حتا مردم عادي نيز به چشم مي خورد.
هيچگاه مردم آذربايجان به مردمان ديگر حمله و يا تجاوز نكرده است. حتي ايل شاهسونها كه به غارتگري شهره بودند , در اراضي خودشان دست به غارت مي زدند و در فكر چپاول ديگران نبودند. در حاليكه توان آن را داشتند و از امكانات آن نيز برخوردار بودند. ما بايد خودمان را بشناسيم, تا خودمان را نشناسيم كاري نمي توانيم انجام دهيم. موقعيت آذربايجان فوق العاده حساس و در سطح بين المللي استراتژيك است. آذربايجان دو قسمت شده, قسمت شمالي آن 8 ميليون زندگي مي كنند و در قسمت جنوبي آن 16 ميليون و در تهران نيز 7 ميليون آذربايجاني زندگي را به سر مي برند. اينها مسائلي هستند كه در تصميم گيريهايمان و در تعيين نقشه فعاليتمان تاثير دارد. بايد بدانيم كيستيم. بايد بنشينيم و تاريخمان را مطالعه كنيم. بابك كيست؟ ستارخان كه بود؟ شيخ محمد خياباني كه بود؟ پيشه وري كه بود؟ بايد از تجربيات آنان استفاده كنيم و دوباره خود را گرفتار تكرار اشتباهات آنها ننماييم. در اين صورت خواهيم توانست راه خودمان را پيدا كرده و خود را در ميان ساير ملل دنيا , ملتي سرافراز بشناسانيم. هر قدمي كه در اين راه و با اين هدف برداشته شود مقدس است.
- در خصوص كمونيزم و سوسياليسم چه نظري داريد؟
- ما با هيچ كشوري و هيچ ايدئولوژي كاري نداريم. بايد ايدئولوژي خودمان را خودمان تعيين كنيم. كمونيزم هنوز براي ملت ما زود است. اينجا دمكراسي لازم است. در اينجا بايد فرهنگ سازي انجام پذيرد. بعد از اين موارد مي توان از سوسياليزم حرف زد. سوسياليسم تنقلات نيست كه به سادگي در دسترس مردم قرار گيرد. بايستي از قبل تمهيداتي انديشيده شود. خلق ما به سوسياليزم گرايش دارد ولي ابتدا بايد مراحلي را طي نمايد. تا مراحل اوليه طي نشود سوسياليزم , سوسياليزم نمي شود.
- در خصوص دكتر چهرگاني چه نظري داريد؟
- در خصوص اين مسئله نمي خواهم صحبتي داشته باشم. از طرفي ايشان زحماتي كشيده اند ولي اگر در حد خودشان باقي مي ماندند ما هم برايشان احترام ويژه اي قائل مي شديم اما با زياده روي ها و ادعاهايي كه داشته اند از حد خود زياده روي كرده اند. در يك كلام نه.
ما بايد در زندگي اجتماعي – سياسي خود رهبريت دسته جمعي و شورايي داشته باشيم. در همين شهر سردرود بايد كميته اي داشته باشيم تا مسائل را حل و فصل نمايد. در اين كميته ها بايد افراد بسيار صديق و ملي حضور داشته باشند و به وطن و هم ميهنان خود بستگي داشته باشند. ايشان وقتي به سوئد آمدند روي چشم ما جا داشتند ولي با اين رويه و اين در و آن در زدن, به تركيه رفتن, به آمريكا رفتن و... نمي توان كاري انجام داد.
- پيشه وري پسري به نام پرويز داشت. آيا ايشان نيز فعاليت سياسي دارند؟
- اطلاع دقيقي از ايشان ندارم. پيشه وري براي ما پيشه وري بود و پسرش هم زماني براي ما پيشه وري مي شود كه مثل پيشه وري باشد.
- آينده آذربايجان را چگونه مي بينيد؟
- اگر در راهي كه قدم گذاشته ايم درست و صادق باشيم و با آگاهي و بصيرت به سوي آينده گام برداريم يقينا آينده در دستان ماست.
- در حركت سياسي به دنبال چه كسي برويم و به چه كسي اطمينان كنيم؟
- به دنبال ايمان خودتان و باور خودتان برويد.
- صريح تر بگويم مي خواهيم بدانيم چه كسي را به عنوان رهبر انتخاب كنيم؟
- رهبر نيز از ميان حركت برايتان بيرون خواهد آمد. وقتي مشروطه شروع شد از ستارخان اثري نبود. حركت مانند غربال است.
- آيا بدون رهبريت متمركز به حركت خود ادامه دهيم؟
- رهبريت بايستي به صورت دسته جمعي و شورايي باشد. اگر رهبريت به صورت فردي باشد سرانجام به ديكتاتوري منجر خواهد شد. در همه جا اين امر صادق است.
- شما درباره سلام الله جاويد چه اطلاعاتي داريد؟ مي گويند ايشان در دوران فرقه خيانت نمود آيا اين گفته صحت دارد؟
- سلام الله جاويد فردي بسيار صديق, درستكار و پاك بود ولي كاملا به آن سو وابسته بود و حلقه به گوش مسكو بود. حتا اين مسئله را پنهان نيز نمي كرد. اصرار بسياري داشت كه من خاطرات او را بنويسم اما قبول ننمودم و خودش هم كه ديده ايد به كلي پرت و پلا نوشته است.
- نظر شما در خصوص خط لاتين چيست؟ آيا بايستي به الفباي فارسي بنويسيم با به الفباي لاتين؟
- الفباي آينده ما لاتين است. اصطلاحات و ساختار زبان ما با الفباي لاتين سازگار است. يعني بايستي در مقابل هر صدا يك حرف وجود داشته باشد. در الفباي عرب 32 صدا را چگونه مي توان با 23 حرف نشان داد؟ ما بايد الفباي عرب كه خلق ما صدها سال با آن مشغول بوده است را نگهداريم اما الفباي آينده ما لاتين خواهد بود. بچه ها در سوئد كه با الفباي عرب تدريس مي كنيم در طول يك سال چندان چيزي ياد نمي گيرند اما با الفباي لاتين به راحتي مي خوانند و مي نويسند.